In korte tijd konden de strijders van de Taliban de cruciale Afghaanse steden veroveren. De hele week klonk verbazing: had niemand dit zien aankomen? Waarom zaten de inlichtingendiensten er zo ver naast?
Journalist Tim Weiner deed 35 jaar lang onderzoek naar de Amerikaanse inlichtingendiensten. De ontknoping in Afghanistan verbaast hem niets.
"Denken dat dit een fout is van inlichtingen, is een misvatting. Het is een falen van Amerikaanse macht en leiderschap, van het Amerikaanse leger, diplomatie en ja, ook van de inlichtingendiensten."
Totale verrassing
De situatie in Kabul staat volgens Weiner niet op zichzelf. Het is al meerdere keren voorgekomen dat een situatie tijdens een oorlog als een totale verrassing komt. De informatie die Washington krijgt, komt volgens hem niet goed overeen met de realiteit in het veld. Nu ook weer in Afghanistan.
Amerikanen hebben volgens Weiner de neiging om tijdens een oorlog te rooskleurig te rapporteren aan hun leidinggevende.
"Twintig jaar lang horen Amerikaanse presidenten van de generaals dat er licht is aan het einde van de tunnel. Zo van: we hebben gewoon wat meer tijd nodig, en nog een paar honderd miljoen dollar. Dan boeken we succes. Keer op keer is inlichtingenofficieren opgedragen om informatie uit het veld om te buigen in een succesverhaal voor Washington. Zo zijn veel carrières opgebouwd tijdens deze missie."
Geen idee
De inlichtingendiensten zelf faalden volgens Weiner bij hun taak om het land goed te begrijpen. De Amerikaansen hadden volgens hem geen idee waar ze waren.
"Het gaat om mensenwerk. Er is geduld voor nodig, en kennis van de geschiedenis, de cultuur en de taal. We faalden in Vietnam omdat we de geschiedenis en cultuur van de Vietnamezen niet begrepen. We faalden nu in Afghanistan omdat we geen tijd hebben genomen om meer te weten te komen over de geschiedenis en cultuur van de bevolking."
Illusie
Nu de Taliban de macht in handen hebben, kunnen inlichtingendiensten volgens Weiner weinig doen. Wat hem betreft is het een illusie om jihadisten in het vizier te houden, zonder fysieke aanwezigheid op de grond.
Weiner: "Amerikaanse spionnen werken meestal vanuit ambassades. Het vermogen van Amerikaanse inlichtingendienst om uit de eerste hand te rapporteren uit Afghanistan, maar ook uit Irak, Libië en Syrië, is in de afgelopen jaren flink afgenomen."
Hij verwacht dat er een generatiewisseling komt bij de Amerikaanse inlichtingendienst. "De twintig jaar durende oorlog tegen terreur is voorbij. Niemand heeft gewonnen. Er zijn veel doden, maar geen winnaars."
