Het merendeel van de inwoners van Istanbul is tegen en protestgroepen lieten er al vaak hun onvrede over blijken. Maar de Turkse president Erdogan liet er vorige week geen twijfel over bestaan: "Of jullie willen of niet: het Istanbul-kanaal zal er komen. Het zal er komen."
Erdogan gaf zaterdag het startschot voor de bouw van de enorme waterweg die de Zwarte Zee moet gaan verbinden met de Zee van Marmara. Het kanaal komt ten westen van Istanbul en moet 45 kilometer lang worden, met zes nieuwe bruggen en aan de oevers luxe jachthavens en hypermoderne woongebieden.
Over zes jaar moet het klaar zijn, maar er is nog geen centimeter gegraven. De ambitieuze plannen bestaan vooralsnog alleen in flitsende animaties.
Het enorme kanaal is potentieel het grootste infrastructurele project ooit in Turkije. Erdogan noemde het zelf ooit zijn "krankzinnige project". Maar het is bovenal een megaproject dat de Turken verdeelt.
De 1500 inwoners van het dorp Sazlibosna moesten in de krant lezen dat hun dorp binnen het kanaalproject valt. "Ze hebben het over het kanaal, maar niemand weet iets en niemand vertelt ons iets", zegt dorpsbewoner Birol. "Wij dorpelingen willen dit kanaal niet. Mensen raken hun plek kwijt. Wat gebeurt er met onze huizen als ze gaan onteigenen?"
'Soort Dubai'
Dorpshoofd Oktay Teke, trouw lid van Erdogans AK-partij, ziet juist kansen. Dat is niet vreemd, want hij is ook de makelaar van het dorp. Sinds de route van het kanaal bekend is, drijven speculanten de landprijs daar flink op. "Als onderdeel van het kanaalproject wordt hier de meest luxe stad gebouwd. Het wordt zoiets als in Dubai en in Qatar. Alle huizen krijgen boven de begane grond nog drie, vier, vijf verdiepingen. En er komt enorm veel groen."
Teke erkent dat de informatie die ze krijgen schaars is. "Van officiële kant hebben we niets gehoord. Maar volgens de pers wordt niemand benadeeld. We wachten het af."
Volgens milieugroepen en stadsplanners zijn er wel degelijk grote groepen gedupeerden. Het project is een ramp voor de natuur en de leefbaarheid in Istanbul, zeggen ze. Het kanaal komt dwars door natuurgebieden en kilometers landbouwgrond, en zal twee grote meren blokkeren die miljoenen mensen van drinkwater voorzien.
De felste oppositie komt van Erdogans politieke tegenstander Ekrem Imamoglu, de burgemeester van Istanbul. Het Istanbul-kanaal moet de drukke zeestraat Bosporus ontlasten, waar nu al jaarlijks 43.000 schepen doorheen varen terwijl de veilige capaciteit 25.000 is. Imamoglu vindt een kunstmatige waterweg en alle extra bebouwing onnodig. "Istanbul heeft geen behoefte aan nog meer beton en verstedelijking. Istanbul wil een gezonde stad zijn."
Istanbul ligt bij de Noord-Anatolische Breuk, een breuklijn waar in het verleden vaak grote aardbevingen zijn geweest. Een betonnen kanaal met constructies op de oevers is erg kwetsbaar bij een grote aardbeving, vreest Imamoglu. "Ik zeg dit omdat ik ook aan de toekomst van Erdogan denk. Want hij is ook een van de 16 miljoen burgers in deze stad."
Maar Erdogan denkt niet aan stoppen. Voor hem is het kanaal, een oude droom van veel Turkse heersers, een prestigeproject. Volgens de regering is alle kritiek alleen bedoeld om Erdogans succes te saboteren.
"Alle grote projecten van onze regering in het verleden zijn ook bekritiseerd, zoals het nieuwe vliegveld van Istanbul", zegt hoogleraar transport en AKP-lid Mustafa Ilicali. "Dat moet op de juiste manier worden uitgelegd: dat het project van groot nut is voor burgers die van hun land houden."
Geen geld
Maar voordat het bouwen echt kan beginnen, is veel meer geld nodig. Banken zijn terughoudend met financiering vanwege alle kritiek. China wordt genoemd als investeerder, maar niks is nog officieel.
In Sazlibosna weten ze één ding wel zeker: de inwoners krijgen niks over het project te zeggen. "Mensen worden hier onder druk gezet en durven zich niet uit te spreken", zegt Birol. "Ze zijn bang dat hen iets overkomt. Een andere uitleg is er niet."
