Annephine van Uchelen
Annephine van Uchelen
Het Dordrechts Museum is een topstuk rijker. Het krijgt een vroeg werk van de Engelse landschapsschilder Turner in langdurige bruikleen.
Het gaat om het schilderij Whalley Bridge and Abbey uit ca 1811. Turner is de beroemdste kunstenaar van Engeland. Zijn werk komt zelden op de markt.
Voor directeur Peter Schoon is het een droom: "Wat Rembrandt is voor Nederland, is Turner voor Engeland. Het is een geweldige aanwinst voor het museum."
Het werk van William Turner (1775-1851) komt zelden op de kunstmarkt. Zijn oeuvre, onder meer bekend van de woest oplichtende zeegezichten, is vooral in het bezit van Engelse musea. In Nederland is er maar één andere Turner, bij Museum de Fundatie in Zwolle.
Een aanwinst als deze krijg je als museum niet zomaar in de schoot geworpen. Een particuliere verzamelaar kocht de Turner vorig jaar op de veiling bij Sotheby's, in overleg met het museum. "We hebben hier jaren aan gewerkt", vertelt Schoon. "Als museum onderhoud je contacten met tal van verzamelaars die je probeert te interesseren voor je collectie en aan je te binden. Ook met deze verzamelaar is lang gesproken. Er gaat een heel traject aan vooraf."
Cuyp als inspiratiebron
Turners werk sluit volgens Schoon mooi aan op de eigen collectie Albert Cuyps. Laatstgenoemde was een groot voorbeeld voor Turner.
Albert Cuyp (1620-1691) was een geboren en getogen Dordtenaar. Waar hij in Nederland gold als een goede lokale kunstenaar, heerste in Engeland een ware Cuyp-rage. Tegen de tijd dat ook Nederland Cuyps talent ontdekte was het te laat. Engelse verzamelaars hadden zijn werk vanaf 1750 al massaal opgekocht. Wereldwijd heeft Engeland dan ook de meeste Albert Cuyps in bezit, niet Nederland.
Schoon: "Met dit prachtige schilderij geven we onze eigen Cuyp een andere plek, veel breder en internationaler. We laten zien dat de Hollandse 17e-eeuwse-schilderkunst, en Cuyp in het bijzonder, internationaal een inspiratiebron was."
Vanaf vandaag heeft Whalley Bridge and Abbey dus een vaste plek tussen de landschappen en koeien van inspiratiebron Albert Cuyp.
Turner had het vermoedelijk eervol gevonden. "Cuyps invloeden zijn in dit vroege werk duidelijk te zien", vertelt conservator oude kunst Sander Paarlberg. "Vooral het gouden licht, die mistige sfeer en de verstilling tijdens een zonsondergang hebben diepe indruk gemaakt op Turner. Je merkt dat hij meerdere schilderijen van Cuyp gezien moet hebben. Kenmerkend is 'het tegenlichteffect' aan de linkerkant van Whalley Bridge (zie eerder in dit artikel). De zon zelf is buiten beeld, maar je ziet wel het effect als een nevelachtige gloed over het schilderij."
Turner bezocht als fervent reiziger vanaf 1817 vier keer Dordrecht, de stad van zijn idool. Waar hij ook ging, Turner had altijd een schetsboek bij zich, waarvan er zo'n 300 in het bezit zijn van het Londense museum Tate Britain.
Paarlberg ging aan de hand van de schetsen op zoek naar de locaties. Het merendeel is nog herkenbaar, zoals de Grote Kerk, de Wijnhaven en de Boombrug. "Ondanks zijn fotografische geheugen lukte het Turner maar niet om de lastige naam Cuyp goed te spellen", vertelt Paarlberg. Hij strooit met variaties als Cyup, Cyp en Cup, en vermeldt zelfs trots bij een schets die volgens hem Cuypiaans aandoet: 'quite a Cyp.'" Om in 1830 dan toch eindelijk het correcte 'Cuyp' te vermelden.
Museumdirecteur Peter Schoon vertelt dat de collectie samen met de Turner een bredere internationale context krijgt. "Dat is ook voor de Collectie Nederland belangrijk. En voor onze bezoekers natuurlijk. Dit maakt ons trots."
Turners Whalley Bridge and Abbey is vanaf nu te zien in het Dordrechts Museum. Op 3 oktober opent de tentoonstelling 'In het licht van Cuyp'.