Hein Hansen & Pepijn Nagtzaam
Hein Hansen & Pepijn Nagtzaam
Tijdens de eerste golf van het coronavirus steeg bij uitvinders wereldwijd de adrenaline tot grote hoogte. Er kwamen plotseling vele miljoenen vrij voor onderzoek. Regels werden grotendeels versoepeld. Alles om maar zo snel mogelijk uit de gevarenzone te komen.
Op de Universiteit van Twente ging professor Ruud Verdaasdonk, verantwoordelijk voor de afdeling medische techniek, hard aan de slag. Hij deed de ene na de andere uitvinding. Uit een grote kast haalt hij allerhande Star Trek-achtige kappen, gemotoriseerde luchtfilters en tot zuurstofkap verbouwde duikmaskers.
Samen met longfysioloog Frans de Jongh probeert Verdaasdonk de meest gekke dingen uit. Zo'n 90 procent verdwijnt op de plank of in de vuilnisbak, zeggen ze. "Je moet als uitvinder zo veel mogelijk uitproberen. Een mislukking geeft vooral inspiratie om door te gaan. Net zo lang tot het werkt", zegt De Jongh.
In een paar dagen de financiering rond
Volgens de twee uitvinders zijn wereldomspannende gebeurtenissen een enorme inspiratie voor nieuwe ontwikkelingen. De mannen geven als voorbeeld de Tweede Wereldoorlog.
"Geld en menskracht speelden geen rol. Destijds waren wetenschappers bezig met bijvoorbeeld onzichtbaarheid, anti-zwaartekracht en de atoombom. Die laatste is het helaas geworden", zegt De Jongh. "Nu is er bijvoorbeeld binnen een jaar een vaccin ontwikkeld, een ongekende prestatie."
Normaal gesproken kan het een half jaar tot een jaar duren voor de financiering van een nieuw project rond is. Maar door corona gaat alles ineens razendsnel, vertelt Victor van der Chijs, bestuursvoorzitter van de Universiteit Twente. "Er kwamen miljoenen vrij. Onze wetenschappers konden ineens binnen een paar dagen beginnen. Dat is uniek!"
De Jongh en Verdaasdonk staan in de hypermoderne operatiekamer van de universiteit. Op hun hoofd hebben ze een soort plastic aquarium met slangen, geïnspireerd op een beademingsapparaat uit Italië. In de eerste golf dreigde er een enorm tekort aan beademingsapparatuur.
Verdaasdonk kwam op het idee tijdens het boodschappen doen, toen hij bij de lokale drogist een speciale plastic douchezak ontdekte. Met wat kleine aanpassingen verbouwde hij samen met zijn collega de douchezak in no-time tot een perfect werkende ademkap.
De vondst gebeurde alleen tegen het einde van de eerste golf, toen het aantal patiënten flink daalde. Van het ene op het andere moment smolt alle behoefte aan nieuwe oplossingen weg. De zelfbedachte kap kon de kast in, samen met tientallen andere grote en minder grote projecten.
"Dat is natuurlijk balen", zegt De Jongh. "Maar een uitvinder gaat gewoon door."
Hoe ver komen de spuugdruppels?
Verdaasdonk heeft inmiddels een nieuw project. Met een speciale camera-opstelling kan hij live laten zien wat er met de luchtstromen gebeurt bij het uitademen. "Afhankelijk van de klank krijg je een andere verspreiding", zegt hij. De F, Q en Z komen bijvoorbeeld ver uit de mond. A's en O's een stuk minder ver.
In onderstaande video laat de professor zien dat het voor de verspreiding van corona niet uitmaakt of je de klank hard of zacht laat horen. (Tip: zet je geluid aan).
Ook doet hij experimenten met een fluorescerende biologische stof. "Ik neem daarvan een slok en als ik nu hard praat tegen een witte paspop op ongeveer een meter, zie je precies hoe ver spuugdruppels gaan." Met een speciale lamp laat hij zien dat het plastic hoofd vol zit met groene spetters.
"Dit is wat er gebeurt als je in een lawaaiige omgeving hard tegen elkaar praat. Bijvoorbeeld in de kroegen, clubs en discotheken." Als hij bij dezelfde test een mondkapje draagt, blijven daarin de fluorescerende druppels achter. Een mondkapje werkt dus, is zijn conclusie.
"Deze uitvinding brengt echt een nieuwe kijk op de verspreidingsrisico's", zegt Verdaasdonk trots. En deze verdwijnt dan ook niet op de plank. "We gaan met de evenementenindustrie aan de gang om testen te doen op kleine schaal. Dus we hebben er echt een te pakken."