Het coronavirus zorgt voor een dramatische daling in bezoekersaantallen bij musea door het hele land. Musea krijgen dit jaar bijna 24 miljoen bezoekers minder over de vloer, schat de Museumvereniging in. Vorig jaar ging het om 32,7 miljoen bezoekers, daar blijven nu nog 8,7 miljoen van over.
Vorig jaar werd er zo'n 536 miljoen euro aan eigen inkomsten binnengehaald. Musea lopen ten opzichte van 2019 zo'n 300 miljoen euro aan eigen inkomsten mis. Voor sommige musea komt het voortbestaan daarmee in gevaar.
Bovendien krijgen musea minder subsidie vanuit de landelijke en lokale overheid. Er wordt momenteel ook amper geld verdiend met de horeca, de museumwinkels of het verhuren van zalen voor zakelijk gebruik.
Eigen inkomsten abrupt omlaag
De afgelopen acht jaar steeg het aantal museumbezoeken juist flink, vooral door een toename van bezoekers uit het buitenland en bezoek van Museumkaarthouders. Dit leidde tot een sterke stijging in eigen inkomsten van musea, maar die trend komt door corona dit jaar abrupt ten einde.
"Het is buitengewoon vervelend", zegt directeur van de Museumvereniging Mirjam Moll. "Steeds meer musea zijn de afgelopen jaren gewend om veel publieksinkomen te hebben. Dat is allemaal weggevallen door corona."
Geen Dior, buffers verdwijnen
"We hadden ons beste voorjaar ooit, voordat we dichtgingen", zegt algemeen directeur van het Kunstmuseum Den Haag, Benno Tempel. "Toen we dichtgingen hadden we 2000 bezoekers per dag, als het er nu 500 zijn, is dat al veel."
In het museum zou dit najaar een grote tentoonstelling over modeontwerper Christian Dior te zien zijn. De tentoonstelling werd door de coronacrisis eerst uitgesteld naar 2021, maar nu vertelt Tempel aan Nieuwsuur dat de hele tentoonstelling wordt afgeblazen. "Met wat we nu binnenkrijgen aan publiek en met de kosten van zo'n grote tentoonstelling, zouden we het schip in gaan."
Het museum gaat volgens Tempel voor het eerst rode cijfers schrijven. "Als het zo doorgaat, zitten we met een tekort van 3 miljoen euro. We hebben wel een buffer, maar dat verdwijnt als sneeuw voor de zon."
Museumbezoek kan veilig en is juist in deze verwarrende en onzekere tijden heel inspirerend en hoopgevend.
Voor het Stadsmuseum Almelo zou de coronacrisis wel eens de genadeklap kunnen zijn. Het museum dreigt minder subsidie te krijgen van de gemeente. Almelo stond tot voor kort onder curatele van de provincie Overijssel en moet nog steeds bezuinigen.
"Als de bezuiniging doorgaat, moeten we het museum sluiten. Dan gaan onze beide medewerkers eruit en kunnen we het museum niet draaiende houden als een vrijwilligersorganisatie", aldus directeur Sigrid Ivo.
De gemeente heeft een opdracht, zegt wethouder Jan Martin van Rees van de gemeente Almelo. "De gemeenteraad heeft ons de opdracht gegeven om te bezuinigen op gesubsidieerde organisaties. Het museum moet manieren gaan vinden om meer bezoekers en sponsoren aan te trekken."
Dat geldt nu voor meer musea in het land, maar dat kan nog wel eens lastig blijken. "Bedrijven zijn nu niet bereid om te investeren in een museum", zegt Ivo.
'Nationale campagne is nodig'
Directeur Moll van de Museumvereniging vreest dat de mensen die nu door corona geen musea bezoeken, over een aantal jaar niet zomaar wel weer komen. "Dat zagen we ook bij de vorige crisis", zegt zij. "Dat is het ergste scenario."
Daarom roept Moll de overheid op om met landelijke campagnes een impuls te geven aan het cultuurbezoek. "Die campagnes zullen straks broodnodig zijn om deze negatieve corona-impact voor musea, maar bijvoorbeeld ook voor theaters en poppodia, te keren."
"Het publiek moet weten dat hun museumbezoek nu ook veilig kan", zegt Moll. "En dat het juist in deze verwarrende en onzekere tijden ook heel inspirerend en hoopgevend is."
