Om de gevolgen van de coronacrisis te bestrijden en de economie overeind te houden, geeft het kabinet ongekend veel geld uit. Na jaren bezuinigen is het een opvallende boodschap: een oplopende staatsschuld is geen probleem meer.
Vanuit de oppositie krijgt het kabinet het compliment, of het verwijt, links beleid te voeren. "Bezuinigen is uit, investeren is in, dat spreekt ons aan", zegt SP-fractievoorzitter Lilian Marijnissen. "Als mensen je plannen overnemen, dan word ik daar heel blij van."
Ziet het kabinet de Prinsjesdagplannen zelf als een ideologische verschuiving? "Als het redden van bedrijven en het zorgen voor werkgelegenheid links is, dan ben ik voor deze gelegenheid even links", zegt VVD-minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat).
Toch beschouwen hij en minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) de miljardeninvesteringen, het loslaten van begrotingsregels en het diepe ingrijpen in de arbeidsmarkt niet als een keerpunt voor hun liberale partijen VVD en D66, zeggen ze in Nieuwsuur.
Buffers inzetten
De miljarden aan noodsteun voor ondernemers en werkenden en de enorme afname van de belastinginkomsten slaan grote gaten in de begroting. Het kabinet maakt zich daar geen grote zorgen over. Koolmees: "We hadden drie jaren een overschot op de begroting en daarmee hebben we buffers tot stand gebracht die we nu inzetten om deze klap op te kunnen vangen."
Er kleven risico's aan het grote spenderen en het laten oplopen van de staatsschuld. Nieuwsuur-econoom Mathijs Bouman zet ze op een rijtje:
In de Tweede Kamer klinkt begrip voor de oplopende tekorten. "Maar ik had gehoopt dat het niet hoefde", zegt VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff vandaag. "De afgelopen jaren hebben we veel bezuinigd en hervormd om de overheidsfinanciën op orde te brengen om klaar te zijn voor de volgende klap. Ik had alleen niet verwacht dat die zo snel zou komen."
De extra uitgaven zijn onvermijdelijk, vindt ChristenUnie-fractievoorzitter Gert-Jan Segers. "De samenleving was in nood, mensen waren in nood, verloren hun baan. Het kabinet heeft gedaan wat nodig was. Ik weet niet of daar links of rechts bij past."
'Markt heeft niet alle antwoorden'
Door de coronacrisis neemt de overheid dus noodgedwongen een flink grotere rol in de samenleving. "Wat corona laat zien is dat je een stevige overheid nodig hebt", zegt GroenLinks-leider Jesse Klaver. "De markt zorgt misschien wel voor hele lage prijzen van bijvoorbeeld mondkapjes, maar niet voor leveringszekerheid."
Maar volgens minister Wiebes is dit voor het kabinet geen nieuw inzicht. "Dat de markt niet alle antwoorden heeft, hadden wij al uitgevonden. Wij zijn twee partijen die allebei nooit gezegd hebben dat de overheid niet belangrijk is. We hebben ook de overheid de afgelopen jaren jaar na jaar net een beetje groter zien worden."
Koolmees: "In het regeerakkoord hadden we al twee miljard euro voor het onderwijs, twee miljard voor de verpleeghuizen. Er werd al fors geïnvesteerd in de publieke sector, dus dat is niet nieuw."
Wel vindt VVD'er Wiebes "het misschien niet altijd even prettig" dat het kabinet de lasten voor bedrijven "veel heeft verhoogd". Maar ook dit is niet een koersverandering, zegt Koolmees, opnieuw verwijzend naar het regeerakkoord. "Daarin was al afgesproken dat de lasten voor het bedrijfsleven zouden worden verhoogd en van burgers zouden worden verlaagd".
Bekijk hier het hele gesprek met Koolmees en Wiebes over de Prinsjesdagplannen:
