Nalatenschap van 'Hollandse meester' Ed van der Elsken naar twee musea

Het Rijksmuseum en het Nederlands Fotomuseum krijgen gezamenlijk de nalatenschap van fotograaf Ed van der Elsken, één van de belangrijkste fotografen van de twintigste eeuw. In de verzameling zitten foto's die niet eerder zijn gepubliceerd.

Het gaat om ruim tienduizend objecten die dertig jaar lang door de weduwe van Van der Elsken, die in 1990 overleed, zijn beheerd. Het Rijksmuseum en het Nederlands Fotomuseum zullen het werk tentoonstellen, restaureren, digitaliseren en onderzoeken. "Zeer deskundige mensen zullen het nu verder begeleiden naar een mooie lange toekomst", zegt weduwe Anneke Hilhorst.

De foto's, waaronder veel contactafdrukken (direct van het negatief gemaakte foto's), geven een goed beeld van het oeuvre van de fotograaf:

De foto's waren Van der Elskens 'werkarchief'. Op de afdrukken heeft hij veel geschreven. "Op bijvoorbeeld de contactafdrukken die hij in Parijs maakte, zie je allemaal aantekeningen", zegt Birgit Donker, directeur van het Fotomuseum. "Dichter op de huid van de fotograaf dan dit, kom je niet."

Rijksmuseum-directeur Taco Dibbits: "Er zitten meesterwerken tussen, maar ook het materiaal hoe hij tot die foto's kwam. Je kan op deze manier zien hoe de fotograaf werkte, van negatief tot uiteindelijke foto."

'Hij maakte het alledaagse bijzonder'

Van der Elsken was een van de beste fotografen van Nederland. Dibbits vindt hem vergelijkbaar met de grote Hollandse meesters. "Van der Elsken maakt het alledaagse bijzonder. Dat is waar Rembrandt in de Nederlandse schilderkunst mee begint en Van der Elsken doet hetzelfde."

"Beiden willen de werkelijkheid dichtbij je brengen. Ze doen dat dat allebei door totaal de mens centraal te stellen, je ziet bijna nooit architectuurfoto's. De kwetsbaarheid van ons als mensen komt fantastisch naar voren."

Donker: "Mensen die erbij waren als hij fotografeerde, zeggen 'we waren er allemaal, maar hij zag het'. Hij heeft het leven vastgelegd op een manier waarvan we het over honderden jaren nog zouden willen zien."

Het was dan ook de bedoeling van Van der Elsken om foto's met eeuwigheidswaarde te maken. "Ik probeer blijverdjes te maken met mijn foto's, ik ben niet met incidentele dingetjes bezig", zei hij daarover eens. "Die maak ik niet voor de aap z'n reet, die moeten een paar eeuwen meegaan."