Waad Al-Kateab film in Aleppo

Jaren filmen tussen bommen levert film op over dood en hoop in Aleppo

  • Annephine van Uchelen

    redacteur cultuur

  • Annephine van Uchelen

    redacteur cultuur

Met 500 uur aan filmmateriaal lukte het de Syrische burgerjournaliste Waad Al-Kateab om in 2016 de belegerde stad Aleppo en daarna Syrië uit te vluchten. Vijf jaar lang filmde ze het ziekenhuis van haar man, de arts Hamza, in de door bommen geteisterde stad.

Samen met de Britse documentairemaker Edward Watts maakte ze For Sama, nu te zien op documentairefestival IDFA. De film is een liefdesbrief van Al-Kateab aan dochter Sama, die tijdens de revolutie werd geboren.

Oscars

De documentaire is overladen met prijzen. Al-Kateab is net aangekomen op het IDFA als Nieuwsuur haar spreekt. Ze was met Watts in de VS, waar de film wordt voorgedragen voor de Oscars. Al-Kateab: "For Sama is een documentaire over vijf jaar lang liefde, dood en hoop en over de uitzichtloze situatie in Aleppo."

Als student had Waad het plan om Syrië te verlaten. "Ik heb altijd journalist willen worden, maar in Syrië wordt de camera juist ingezet als middel om de macht van de autoriteiten te benadrukken. Daarom had ik weinig op met camera's."

Maar al snel ontdekt ze dat een camera ook als protestmiddel kan worden ingezet. "Ik deed volop mee aan de studentenprotesten. Omdat de officiële staatstelevisie daarvan niets liet zien besloot ik om te gaan filmen wat er echt gebeurde. Alles wat maar een verschil kon maken legde ik vast, helemaal toen ik zag hoeveel geweld er werd gebruikt. Complete woonwijken werden weggevaagd, met bewoners en al."

Zwanger tijdens de revolutie

Tijdens de protesten ontmoet Waad de pas afgestudeerde arts Hamza. Hun relatie is onlosmakelijk verbonden met de dynamiek van de revolutie. Ze zijn ervan overtuigd dat het belangrijk is om in Aleppo te blijven. Terwijl links en rechts bommen inslaan trouwen ze en al snel blijkt Waad zwanger te zijn.

Hamza krijgt de leiding krijgt over een noodhospitaal. In de film is te zien dat na elke aanval tientallen zwaargewonden worden binnengebracht. De camera zwenkt van bebloede ouderen naar geïmproviseerde brancards met ernstig verbrande mensen, afgewisseld door beelden van gehavende kinderen, soms al overleden.

De inmiddels jonge moeder Waad legt onvermoeibaar het ene na het andere drama vast. Ze probeert ondanks alles een veilig thuis te creëren voor haar baby. In de met zandzakken beschermde kamer zingt ze liedjes voor haar, soms ruw onderbroken door een oorverdovende granaatinslag. Al-Kateab: "Als ik zelfs niet in staat was om mezelf te beschermen hoe kon ik dan ooit Sama beschermen?"

  • Periscoop Film
    Sama in Aleppo
  • Periscoop Film
    Hamza met op schoot Sama en eromheen ziekenhuismedewerkers
  • Periscoop Film
    Hamza, Sama en Waad in Aleppo
  • Periscoop Film
    Waad en haar gezin moesten Aleppo ontvluchten

Als het regeringsleger gesteund door Russische troepen verder oprukt worden de laatste bewoners van Aleppo steeds verder in het nauw gedreven, zo ook Waad en haar gezin. "Toen het regime vlakbij het ziekenhuis was, waren we erop voorbereid dat we ieder moment konden sterven. Dat was het moeilijkste moment uit mijn hele leven. We hebben zelfs overwogen om Sama achter te laten, zodat ze niet naar ons was te herleiden. Want wij liepen als dokter en journalist meer risico. Misschien zouden ze Sama voor onze ogen vermoorden om ons meer te laten lijden."

Met 12 harddisks op de vlucht

Via de VN krijgt Hamza te horen dat de Russen hen eenmalig de kans bieden voor een gedwongen evacuatie. Het is een bloedstollende scène. Als door een wonder weten Waad en haar gezin zonder herkend te worden Aleppo te ontvluchten, samen met de 500 uur aan gefilmd materiaal.

"Ik wist, als ze me controleren ben ik dood", vertelt Waad. "Maar als ik het materiaal zou achterlaten was alles voor niets geweest. Op dat moment was ik zwanger van mijn tweede dochter. Ik stopte alle twaalf harddisks in één tas, zette die op mijn schoot, deed een grote winterjas aan en zette Sama er bovenop."

Sinds de vlucht is er veel gebeurd. Waad en Hamza hebben twee dochters en het gezin bouwt een nieuw bestaan op in Londen. Drie jaar lang heeft Waad samen Edward Watts gewerkt aan de film. Watts: "Het is ongelooflijk materiaal en het was een emotioneel proces. Tegelijkertijd hadden we het idee dat niemand zat te wachten op dit verhaal. Het tegendeel bleek waar, we krijgen uit de hele wereld reacties. Hoe meer kijkers, hoe meer hoop voor Syrië."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl