Een van de bekendste beelden van de Holocaust is vanaf vandaag in kleur te zien. Het gaat om opnamen gemaakt in kamp Westerbork vlak voor een transport van Joden, Roma en Sinti. Voor een film over kampcommandant Albert Gemmeker zijn de historische zwart-wit beelden ingekleurd.
Ook het iconische beeld van het Sinti-meisje Settela Steinbach is na 75 jaar in kleur te zien. De impact van kleur is onmiskenbaar. "Als je het inkleurt zie je de emoties in de gezichten. Je ziet hoe mensen afscheid nemen. Kleur brengt dat veel dichterbij." zegt Robert Schinkel, regisseur van Gemmeker.
Het inkleuren van het historisch beeldmateriaal past in een trend. Steeds vaker worden foto's en video's van kleur voorzien. Zo werden ingekleurde beelden van de Eerste Wereldoorlog eerder dit jaar een onverwachte bioscoophit. Van een boek met een eeuw aan ingekleurde zwart-wit foto's is ook een Nederlandse versie verschenen, De Tijd in Kleur.
Mediahistoricus Huub Wijfjes erkent dat inkleuren de betrokkenheid bij het verleden kan vergroten, maar vindt dat voorzichtigheid geboden is. "Het is toch een manipulatie van de historische werkelijkheid. Daarom moet je altijd heel transparant zijn waarom en hoe je beelden hebt ingekleurd."
Volgens de mediahistoricus geldt dat extra sterk in tijden van nepnieuws en mediamanipulatie. "Juist nu is het van het grootste belang dat iconische momenten zoals de Westerbork-film heel duidelijk worden bewaakt vanuit de authenticiteit."
Volgens Wijfjes hebben holocaust-ontkenners in het verleden beelden waar bepaalde gruwelijke details waren verwijderd, misbruikt om te stellen dat het origineel nep was. Hij pleit voor een ethische code waar zij die beelden inkleuren zich aan moeten houden.
Regisseur Schinkel liet niet de originele beelden inkleuren, maar een kopie. "Wij doen niets met de bron. Onze versie staat naast de zwart-wit versie. Ik kan de argwaan wel begrijpen maar als je het resultaat ziet, denk ik dat je zult zeggen: goed dat het er is."
Voor Wijfjes is naast transparantie over wat je aan het beeld hebt veranderd het behouden van het origineel het belangrijkst. "Zodat men niet denkt dat het ingekleurde materiaal het origineel is. En dat het origineel dan vervolgens ligt te verpieteren in de archieven."
Peter Jackson, regisseur van WOI-film They Shall Not Grow Old had geen enkel probleem met inkleuren. "De soldaten aan het front zagen de oorlog in kleur, niet in zwart-wit. Alle beelden en foto's uit die tijd zitten als een zwart-witte oorlog verankerd in ons collectieve geheugen. Maar dat klopt niet. Zo zag de oorlog er niet uit."
Nieuwe generatie
Marina Amaral is een van de bekendste inkleur-specialisten. Haar boek Colours of Time bevat honderden beroemde beelden uit het verleden, in kleur. Zij is ook de drijvende kracht achter het project Faces of Auschwitz dat foto's van gevangenen van het concentratiekamp inkleurt.
"Ik begrijp dat sommige mensen het niet eens zijn met ons werk en dat respecteer ik. Maar als leerkrachten me schrijven hoeveel leerlingen nu veel beter opletten bij geschiedenis door die ingekleurde foto's, vind ik het toch allemaal echt de moeite waard", zegt ze.
Ook regisseur Schinkel hoopt dat de ingekleurde beelden van de deportaties vanuit Westerbork een nieuwe generatie zullen bereiken. "Voor hen is zwart-wit toch afstandelijk, onscherp, ver weg. Nu het in kleur te zien is, komt het voor de jeugd volgens mij ook heel dicht bij."
