NS betaalt Holocaust-slachtoffers: wat ging eraan vooraf?

Voor het eerst gaat de NS geld betalen aan slachtoffers van de Holocaust. De ongeveer vijfhonderd nog levende Joden, Roma en Sinti die door NS naar de vernietigingskampen zijn vervoerd, krijgen elk 15.000 euro. Weduwen en weduwnaars krijgen 7500 euro. Kinderen krijgen 5000 of 7500 euro. In totaal gaat het om 5000 à 6000 mensen.

NS-topman Roger van Boxtel heeft dat bekendgemaakt. Hij neemt daarmee een advies over dat een commissie onder leiding van Job Cohen op verzoek van het spoorbedrijf heeft opgesteld.

Wat ging aan dit besluit vooraf?

Het is de uitkomst van een drie jaar durende strijd van Salo Muller, die zijn ouders verloor tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1941 werden ze gearresteerd en vervolgens per trein naar Westerbork gebracht. "Ze hebben daar precies negen weken gezeten. Toen zijn ze vervoerd naar Auschwitz en daar vergast."

Muller, oud-fysiotherapeut van Ajax, verwijt de NS dat ze miljoenen heeft verdiend aan het vervoer van Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog en wil een compensatie voor alle overlevenden en nabestaanden van de concentratiekampen. Vorig jaar beloofde Van Boxtel een commissie die onafhankelijk bepaalt wie daarvoor in aanmerking komen.

Bekijk hieronder het verhaal van Salo Muller (tekst loopt door onder de video's).

Wat was de rol van de NS?

De Nederlandse Spoorwegen hebben zich niet verzet tegen de deportatie van Joden naar kamp Westerbork. De NS heeft zo'n honderdduizend Joden naar het doorgangskamp in Drenthe vervoerd. Aan de transporten heeft het bedrijf omgerekend ongeveer 2,5 miljoen euro verdiend.

In 2005 bood de NS openlijk excuses aan voor haar rol in de oorlog. Om de slachtoffers te herdenken steunt het bedrijf allerlei collectieve projecten. De NS weigerde tot nu toe om aan individuele slachtoffers geld te geven.

Compensatie voor wie?

De 'Commissie Individuele Tegemoetkoming Slachtoffers WOII Transporten NS' heeft onderzocht welke mensen aanspraak kunnen maken op compensatie, dat wordt vanmiddag bekend. De vraag is welke groepen compensatie krijgen. Sowieso zal het gaan om de groep overlevenden. Maar de vraag is of ook nabestaanden en bijvoorbeeld de Sinti, Roma, en andere groepen als intellectuelen, verzetsstrijders, communisten, dwangarbeiders een compensatie krijgen?

De NS betaalt uitdrukkelijk niet in de vorm van een project, monument of gedenkteken, maar zal een individuele compensatie betalen.

Hoe hoog worden de vergoedingen?

Geld betalen doet een bedrijf meer pijn dan excuses aanbieden, stelt Muller. Het gaat hem erom dat het in ieder geval een redelijk bedrag is. "Dat je een kleine pleister op de wonde legt. Voor de buitenwereld klinkt het misschien overdreven, maar deze mensen hebben verdriet."