Het Vlaams Belang is terug. De uiterst rechtse partij bleek vorige week de grote winnaar bij de Belgische parlementsverkiezingen en ging van 3 naar 18 zetels. Bijna twintig procent van de Vlamingen stemden op de partij, die daarmee de tweede partij van België is geworden. En dus rijst de vraag of de partij nog langer genegeerd kan worden.
Want dertig jaar geleden, toen het Vlaams Belang nog het Vlaams Blok heette, besloten de andere partijen niet met de partij samen te werken. Na het succes van vorige week gaan er stemmen op dit cordon sanitaire op te heffen.
'Jonge gasten'
"Alle traditionele partijen hebben verloren, in het bijzonder de regeringspartijen N-VA en de Waalse socialisten. Radicale partijen hebben gewonnen. Dat zijn linkse partijen in Wallonië en ook in Vlaanderen, en natuurlijk het Vlaams Belang in Vlaanderen", zegt de Belgische politicoloog Dave Sinardet.
Sinardet ziet een aantal verklaringen voor de winst van het Vlaams Belang. "Ze hebben zich naar buiten toe wat gematigd. De nieuwe leider Tom van Grieken komt wat minder geharnast over dan Filip Dewinter. Maar achter de schermen is er nog steeds een aantal extreme figuren."
Liesbeth van Impe, de hoofdredacteur van het Belgische Nieuwsblad heeft een soortgelijke kijk op de kwestie. "Er is een belangrijke koerswijziging bij het Vlaams Belang. Er zijn nieuwe gezichten en een heel nieuwe stijl. Jonge gasten die proper voor de dag komen, minder vuil gebekt zijn en heel vriendelijk zijn, als ze willen. Heel andere stijl dan die van DeWinter, die altijd toch wel dat rauwe kantje heel erg cultiveerde."
De liberalen en de christendemocraten willen niet met het Vlaams Belang regeren.
Andere politieke partijen proberen het Vlaams Belang al sinds de jaren '80 op afstand te houden met een cordon sanitaire. Het is een ongeschreven regel dat niemand samenwerkt met het Vlaams Belang. Maar met deze uitslag lijkt dat steeds minder houdbaar. "Het cordon sanitaire bestaat in feite nog steeds, maar het debat erover woedt nu wel in alle hevigheid", zegt Sinardet.
Vooral door de Vlaams-nationalistische partij N-VA wordt eraan 'geknabbeld', volgens de politicoloog. "Niet door de gehele N-VA, het is ook in de N-VA nog steeds omstreden. Maar zelfs als de N-VA om zou gaan en met het Vlaams Belang zou willen regeren, dan ben je er nog niet. Dan heb je voor een meerderheid in Vlaanderen altijd nog een derde partij nodig. De liberalen en de christendemocraten willen niet met het Vlaams Belang regeren. En voor de nationale regering is dat al helemaal niet aan de orde."
Je hebt een partij die qua migratie rechts van iedereen gaat zitten, maar op sociaal-economische thema's eigenlijk helemaal op de linkerzijde is gaan zitten.
Parlementariër Stefaan Sintobin van het Vlaams Belang is opgetogen over de winst van zijn partij en verklaart het succes door de duidelijke anti-immigratie en anti-islampolitiek. "Ik blijf geloven dat er in Vlaanderen één partij moet zijn die opkomt voor de belangen van het eigen volk."
Ook Kurt Ravyts van het Vlaams Belang ziet dat als voornaamste reden voor de verkiezingswinst. "Er is geen halt toegeroepen aan de migratie. Er is geen pauzeknop ingeduwd rond migratie. Er zijn 500.000 nieuwe mensen naar België gekomen waarvan meer dan 200.000 niet-Europese mensen.
"Dat was niet alleen door de asielcrisis, dat was ook de gezinshereniging en dat was ook de illegaliteit en zogenaamde transmigratie. Transmigratie die vooral in West-Vlaanderen zichtbaar was. Op straat. langs vele autosnelwegen, in en rond de haven van Brugge. Dat heeft heel wat kwaad bloed gezet bij de West-Vlamingen."
Sociaal profileren
Volgens Van Impe speelt ook de belangrijke koerswijziging van de partij een rol. "Ze hebben niet alleen een heel duidelijk extreem-rechts discours gehouden op migratie, maar ze hebben dat gekoppeld - voor de allereerste keer - aan een heel links discours als het over sociaaleconomische thema's gaat."
"Plots mag de pensioenleeftijd naar beneden, moet het pensioen omhoog en zijn ze goed gaan kijken hoe ze zich sociaal kunnen profileren. Dus je hebt een partij die qua migratie rechts van iedereen gaat zitten, maar op sociaal-economische thema's eigenlijk helemaal op de linkerzijde is gaan zitten."
Voor de regeringsformatie zijn nu Bart De Wever en oud-premier Elio Di Rupo aan zet, de leiders van de grootste partijen in Vlaanderen en Wallonië. N-VA-voorzitter De Wever sluit samenwerken met Vlaams Belang niet op voorhand uit en zegt dat hij op federaal niveau niet wil besturen met linkse partijen zonder dat er een meerderheid in Vlaanderen is.
De vorige formatie in België duurde 541 dagen. Dat was een wereldrecord.
