Jas van belofte is het boekenweekgeschenk van dit jaar, geschreven door de 81-jarige schrijver Jan Siebelink. Hij brengt daarmee een ode aan een literaire vakbroeder, de in 2005 overleden Louis Ferron.
Siebelink heeft zich zijn hele schrijversleven verbonden gevoeld met Ferron. "Wij wilden allebei de literatuur veranderen", zei Siebelink recent. "Geen Hollands realisme, maar overdadigheid: excessief en hartstochtelijk."
Dat klinkt misschien vreemd voor een schrijver die met Knielen op een bed violen een zeer Nederlandse roman schreef, maar is dat bij nader inzien niet. De thematiek van veel romans van Siebelink mag dan zeer bekend voorkomen, de manier en de stijl waarop hij bijvoorbeeld het leven van zijn vader heeft verbeeld, doen ook zeer exotisch aan.
Jas van belofte past wat dat betreft naadloos in zijn oeuvre: de vriendschap van de hoofdpersoon met twee schrijvers lijkt wonderlijk simpel opgeschreven, maar is allesbehalve fel realistisch.
Door de ode aan Ferron is Jas van belofte ook een boek tegen het vergeten, want de ruim tien jaar geleden gestorven Ferron wordt nauwelijks meer gelezen.
Vergeten schrijvers en hun niet meer gelezen romans zijn natuurlijk van alle tijden en alle culturen, maar in Nederland lijkt er meer aan de hand. Een dode schrijver is hier al snel een schrijver die er niet meer toe doet.
Volgens een andere schrijver, Frans Thomése, "is het kennelijk iets in de Nederlandse volksaard". Thomése, die Ferron goed kende en met Siebelink is bevriend, zegt dat Ferrons lot niet uniek is. Zelfs van vroeger beroemde en veel gelezen schrijvers als Willem Frederik Hermans, Harry Mulisch en Gerard Reve "hoor je toch zelden meer".
Dat kan liggen aan de praktische manier waarop we in Nederland tegen het leven aankijken, zegt Thomése. "Als het voorbij is, is het afgedaan. Gaan we naar het volgende karwei."
Atypische schrijvers
Daar komt bij: de romans van Ferron werden ook tijdens diens leven al niet stukgelezen of vaak herdrukt. Hij gold als moeilijk doordringbaar. Hij deed een beroep op het geduld en de verbeeldingskracht van de lezer.
Dat gold overigens lange tijd ook voor de romans van Siebelink. Vóór diens verbluffende succes Knielen op een bed violen (2005), een boek dat zijn hele oeuvre een stroomstoot gaf, was ook hij geen auteur van bestsellers.
Siebelink en Ferron debuteerden in de jaren zeventig. Ze golden als atypische schrijvers, die hun inspiratie deels uit het buitenland haalden. Siebelink zocht die in de zogeheten decadente schrijvers in Frankrijk, Ferron in de Duitse Romantiek.
Siebelink is inmiddels natuurlijk een beroemde schrijver. Dat hij nu het boekenweekgeschenk heeft geschreven, is desalniettemin bijzonder. Siebelink is de oudste schrijver die deze opdracht kreeg. Met als resultaat Jas van belofte, een eerbetoon aan Ferron én een boek met autobiografische trekjes. De hoofdpersoon, een leraar, worstelt met een roman over zijn vader. Wie in die worsteling de schrijver van 'Knielen' herkent, zit er misschien niet ver naast.
Daad van verzet
Siebelinks boek verschijnt op een moment dat het vak Nederlands ter discussie staat, net als nut en noodzaak van onderwijs van de Nederlandse literatuur. Het Engels rukt op als taal op scholen en universiteiten. En er wordt steeds minder gelezen. Alleen al daarom is een boek waarin een vergeten schrijver wordt herdacht een daad van verzet en wellicht een aanzet om de romans van Ferron een nieuwe kans te geven.
Meer weten over schrijver Jan Siebelink (81)? In de video hieronder verklappen zijn kinderen op het feest van zijn 80-ste verjaardag het succes van hun vader.
