De Nederlandse vertaling van Mein Kampf, het omstreden boek van Adolf Hitler, verschijnt woensdag bij uitgeverij Prometheus. Maar er is veel kritiek.
In 2016 verscheen in Duitsland een nieuwe, wetenschappelijke editie van het boek, waarop uitgeverij Prometheus besloot in Nederland het boek ook uit te geven. Maar in tegenstelling tot de Duitse heruitgave, die maar liefst 3700 voetnoten kent, is de Nederlandse editie alleen voorzien van begeleidende teksten.
En dat is "zeer problematisch", vindt historicus Christian Hartmann van het wetenschappelijke instituut dat de Duitse heruitgave uitbracht. "Wij hebben met een groot team van wetenschappers en specialisten drieënhalf jaar hieraan aan gewerkt. Er zitten veel verwijzingen in het boek die men tegenwoordig niet meer kan begrijpen. Bovendien zit het boek vol met leugens. Je kan niet verwachten dat een lezer alles herkent."
Ook meent hij dat een wetenschappelijke editie van zo'n beladen boek als Mein Kampf niet thuishoort bij een commerciële uitgeverij die bestsellers als Fifty Shades of Grey heeft uitgebracht. "Het gaat ze niet om wetenschappelijke opheldering, ze hebben primair commerciële redenen om het boek uit te brengen."
Mai Spijkers van uitgeverij Prometheus reageert: "Mensen vroegen me of ik de opbrengst niet aan een goed doel wilde schenken. Maar dat zou ik een schuldbekentenis vinden. Ik vind het belangrijk dat het boek goed wordt uitgegeven."
Hij vindt de inleidende teksten een goed alternatief voor de voetnoten van de Duitse editie. "We hebben het adequaat gedaan. Ik heb het ook besproken met de begeleidende commissie, die akkoord is gegaan."
Ook historicus Willem Melching is het niet eens met de kritiek. Hij werkte twee jaar lang aan de begeleidende teksten van de Nederlandse uitgave. "Deze uitgave is wel degelijk in de historische context geplaatst. Mythes en leugens zijn door mij gesignaleerd in de inleiding".
Alle hoofdstukken zijn voorzien van een inleiding. "Ik neem de lezer bij de hand. Ik gids hem door het hoofdstuk heen. Maar de lezer moet zelf het werk doen, hij moet het zelf lezen."
Michiel van Eyk is antiquair, gespecialiseerd in totalitaire kunst. In 2015 ondervindt hij nog hoe gevoelig het boek ligt. Wanneer iemand ontdekt dat hij Mein Kampf aanbiedt, krijgt hij een proces aan zijn broek van het Federatief Joods Nederland. Voor Van Eyk wordt het een principezaak. De Hoge Raad spreekt hem uiteindelijk vrij.
"De geschiedenis is om van te leren. Daarom moet het boek beschikbaar zijn voor de komende generaties", zegt Van Eyk. "Verbieden is natuurlijk absurd. Zeker in Nederland, het land dat andere landen op de vingers tikt als het gaat om de vrijheid van meningsuiting. Dan is het krankzinnig dat hier ooit een boek verboden is."
Lesstof
"Ik vind Mein Kampf het belangrijkste boek dat ik met mijn leerlingen kan bespreken", zegt geschiedenisleraar van het jaar Tom de Kruif. Hij is blij met de nieuwe Nederlandse vertaling. "Juist omdat dat boek het dieptepunt van de mens laat zien. Mijn leerlingen moeten juist leren hoe zij later moeten zijn als democratische burgers."
Volgens de onderwijzer is het lezen van een inleiding voor leerlingen veel toegankelijker dan het woud aan voetnoten dat de Duitse heruitgave kent.
"Ik vind het fascinerend dat wij bepaalde boeken hier op school hebben liggen, zoals het Rode Boekje van Mao en het Sociale Contract van Jean-Jacques Rousseau. Uit naam van die boeken zijn ook de meest verschrikkelijke dingen gebeurd. Die bespreken we met leerlingen. En waarom zouden we Mein Kampf niet mogen bespreken?"
