Jara Balkestein verloor twee jaar geleden haar zus Fleur. Ze werd in Loosdrecht aangereden door een beschonken man. Hij en zijn zoon zouden ruim 100 kilometer te hard hebben gereden in de bebouwde kom. Fleur overleed na twee weken aan haar verwondingen.
"Om als nabestaande zonder Fleur te moeten leven, kan ik nog steeds niet begrijpen", zegt Jara. "Dat ik haar echt nooit meer zie, vind ik het allermoeilijkst."
De man die Fleur aanreed, werd in november vorig jaar veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf. Ook mag hij, nadat hij zijn straf heeft uitgezeten, vijf jaar niet autorijden. Zijn zoon kreeg honderd uur werkstraf en een rijontzegging van een jaar.
Erkenning
"De daders hebben nooit berouw of spijt betuigd, dat heeft het hele proces nog veel moeilijker gemaakt", zegt ze. "Emotionele schade is niet in geld uit te drukken, verdriet om de dood van mijn zus is niet in geld uit te drukken. Geld maakt het verdriet niet minder, maar de erkenning van het leed dat ons is aangedaan, kan helpen bij het rouwproces."
Jara is dan ook positief over een wetsvoorstel waarover de Eerste Kamer morgen stemt. Een wet die een vergoeding regelt voor het verdriet van nabestaanden en naasten van slachtoffers van bijvoorbeeld een verkeersongeluk, medische fout of geweldsmisdrijf. De kans is zeer groot dat de Senaat instemt met de wet voor de zogenoemde 'affectieschade'. Vorig jaar deed de Tweede Kamer dat al.
"Tot nu toe is er voor nabestaanden en naasten er niets geregeld. Zij hebben nu geen recht op affectieschade, alleen het primaire slachtoffer", zegt advocaat Arlette Schijns. Zij staat de familie van Fleur Balkestein bij. Volgens haar loopt Nederland heel erg achter. "Landen als Duitsland en Groot-Brittannië, maar ook de VS, hebben dit al lang geregeld."
Erkenning is in het rouwproces heel erg belangrijk.
Veel nabestaanden hebben behoefte aan emotionele erkenning, zegt Schijns. "De VU heeft eerder onderzoek gedaan naar wat het voor nabestaanden zou betekenen als zij een vergoeding zouden krijgen. En daaruit bleek: ook al is het een klein bedrag, het voelt als een erkenning."
Een vergoeding van affectieschade komt volgens het wetsvoorstel te liggen tussen de 12.500 en 20.000 euro. Hoewel verdriet natuurlijk niet in geld te vatten is, kan het nabestaanden en naasten wel helpen bij het rouwproces, blijkt uit het eerder genoemde onderzoek van de VU in Amsterdam.
Straf
"Ik zie het ook als straf voor de dader", zegt Jara. "En ik bedoel niet meteen heel hoge bedragen, maar dat de dader moet betalen en daardoor wordt gestraft, geeft ons meer rust."
Degene die aansprakelijk is gesteld voor de fout, misdrijf of het ongeval moet de vergoeding betalen. In civiele zaken is de schade veelal afgedekt door een verzekering. Het gaat dan om fouten en ongevallen waar bijvoorbeeld bedrijven, ziekenhuizen of automobilisten bij zijn betrokken.
Als er sprake is van geweldsmisdrijven, dan keren verzekeraars geen geld uit. De dader moet dan zelf het door de rechter opgelegde bedrag betalen. "Als die daar niet toe in staat is, dan staat de Staat, de overheid, garant. Die kan het bedrag dan later verhalen op de dader", zegt Schijns.
Balans
Volgens de advocaat is het een goede ontwikkeling dat de positie van nabestaanden steviger wordt. Eerder kregen ze bijvoorbeeld al spreekrecht in rechtszaken. Schijns benadrukt wel dat de verhouding tussen dader en slachtoffer niet uit balans moet raken.
"Het is niet de bedoeling dat slachtoffers uiteindelijk het hele strafproces overschaduwen. We moeten ook rekening houden met de rechten van verdachten. Die balans moeten we bij toekomstige rechtsontwikkelingen wel in de gaten houden."
