Twaalf jaar zit ze al aan het roer in Duitsland: Angela Merkel. Zij is de vrouw die de boel in Europa bij elkaar houdt. Haar bezwerende woorden Wir Schaffen Das galmen nog na in Europa en kwamen haar op veel kritiek te staan omdat ze deze woorden uitsprak nadat ze de Europese grenzen wagenwijd openzette voor meer dan een miljoen vluchtelingen uit oorlogsgebieden.
Toen ze dat deed, dachten veel critici dat het gedaan was met haar carrière als politicus. Maar ze overleefde. Al baarde ze met de komst van de vluchtelingen en de daarbij behorende angst onder de bevolking, de wederopstanding van een nationalistische partij: de Alternative für Deutschland (AfD). En ze wekte de rechts liberale FDP weer tot leven, het redelijk alternatief voor de rechtse kiezer die Merkel graag naar huis stuurt.
Barstjes
Maar ondanks alle kritiek zal Merkel vast nog wel een paar jaar het land regeren, zeker nu de sociaal-democraten toch weer bereid zijn gebleken met haar om tafel te gaan zitten om de mogelijkheden van een regering te onderzoeken. De voorwaarden liggen al op tafel.
De prijs die Merkel moet betalen voor haar volgende regeerperiode zal hoog zijn, want de afgelopen regeerperiode met Merkel heeft de SPD grote schade berokkend. Hoewel er wellicht weer een kabinet-Merkel lijkt te komen, zijn de eerste scheuren in Merkels macht de afgelopen weken wel zichtbaar geworden.
Niet alleen verloor ze aanzienlijk veel zetels bij de verkiezingen in september, ze wilde ook graag regeren met de Groenen en de rechts-liberale FDP, en dat is niet gelukt.
Voor Merkels begrippen is dat een enorme nederlaag, want als iets haar politiek van de afgelopen twaalf jaar kenmerkt, is dat ze altijd haar zin krijgt. Al bromden de rechterflank van haar partij en de zusterpartij CSU in Beieren; op de meest gevoelige dossiers kreeg ze iedereen mee.
Van slag
Het is niet toevallig dat juist de rechts-liberale FDP het aandurfde 'nee' te zeggen tegen de samenwerking met Merkel en de Groenen. De FDP is met de AfD de grote winnaar van de verkiezingen, omdat ze kiezers aan zich wist te binden die klaar waren met Merkels politiek.
De FDP was de ideale keuze voor mensen die de nazi-geur die steeds opduikt rond de AFD, te griezelig en te provocatief vinden. Voor veel Duitsers is de FDP een redelijk alternatief. Dat de FDP afhaakte in de verkennende gesprekken voor een door Merkel gewenste regering, heeft Merkel zichtbaar geschaad, als een kind dat voor het eerst het woord 'nee' te horen krijgt. Ze was merkbaar van slag.
Maar vlak na deze gevoelige nederlaag, was ze op de televisie en straalde ze alweer op z'n Merkels ontspannen: één mondhoek omhoog en een licht meewarige oogopslag.
De ZDF-interviewers waren het meest scherp en durfden haar ook te vragen of ze twijfelde aan haar eigen positie. Daar was hij weer, die Merkel-glimlach. Geen moment had ze aan haar eigen positie getwijfeld. Ook nieuwe verkiezingen baarden haar geen zorgen, zei ze.
Dit is de zelfverzekerde uitstraling van de machtigste vrouw van Europa, die weet dat ze de afgelopen twaalf jaar zorgvuldig alle potentiële opvolgers in haar eigen partij overboord heeft gegooid of op onmogelijke posities heeft geplaatst. Friedrich Merz, Roland Koch, Guenther Oettinger, Christian Wulff, Karl-Theodor zu Guttenberg en Ursula von der Leyen zijn slechts een paar namen van de mensen die hun carrièredoel in rook zagen opgaan.
Mijn tip: houd de komende vier jaar Julia Kloeckner en Jens Spahn in de gaten. Zij lopen zich warm. Nog even afwachten of Merkel ze binnen boord houdt.
Vrienden
Omdat Merkel weet dat er voorlopig geen alternatief is en omdat zusterpartij CSU in Beieren met een eigen machtsstrijd bezig is met het oog op deelstaatsverkiezingen volgend jaar, kon ze ook met volle overtuiging in het televisie-interview zeggen dat ze helemaal niet bang is voor nieuwe verkiezingen. Waarom zou ze ook?
Waarschijnlijk wist ze toen al dat peilingen uitwijzen dat de SPD bij nieuwe verkiezingen nog verder in het moeras zal zakken. En wist ze na vier jaar intensieve regeringservaring met de SPD dat ze in die partij toch veel meer vrienden heeft dan Martin Schulz denkt.
Of het nou weer een grote coalitie met de SPD wordt, of een minderheidsregering met de Groenen en de SPD als gedoogpartij in het parlement: op naar de volgende vier jaar Merkel. Of alle Duitsers daar nu blij mee zijn of niet, ze trekt nog steeds aan het langste eind. Al zijn er scheurtjes zichtbaar en ook al heeft zelfs Angela Merkel niet het eeuwige leven.
En Duitsland wil het misschien nog niet toegeven, maar ook bij onze oosterburen regeren de populisten mee. Zonder de AfD en de anti-Merkel kiezers zou er allang een regering hebben gezeten. En dus wordt het nu een eindeloos bij elkaar schrapen van kleine deelakkoorden.
De tijd van de absolute macht is ook in Duitsland voorbij en daar heeft Merkel voor het eerst last van. Maar Europa kan nog even opgelucht adem halen. Enige stabiliteit is nog in zicht.
