Door bezuinigingen van het vorige kabinet is er minder gevangenispersoneel, zijn de regimes versoberd en wordt er van gedetineerden meer zelfredzaamheid verwacht. Gevangenen moeten in de gevangenis steeds meer zelf doen, maar hebben zwaardere problemen.
In de gevangenis in Dordrecht hebben de gedetineerden een eigen sleutel. Hiermee kunnen ze op gezette tijden hun cel verlaten en naar de verschillende afdelingen lopen, naar de luchtplaats gaan of naar hun bezoek. Ook bestaat de mogelijkheid om met meerdere mensen in een cel te zitten. Gedetineerden hebben dan een gedeelde douche, wasmachine, keuken en voorraadkast.
Info
Daarnaast wordt er van gedetineerden verwacht dat zij vanuit de gevangenis zelfstandig een huis en werk zoeken voor de periode na hun straf. Het idee is dat het gedetineerden zelfredzaam maakt, iets dat buiten de gevangenismuren ook van hen wordt verwacht.
Judith werkt tien jaar als gevangenisbewaarder. Haar rol is drastisch veranderd. "Vroeger liep ik overal met de gedetineerden mee naar toe. Ik vind die verandering naar zelfredzaamheid wel een goede zaak, maar aan de andere kant wist ik toen veel meer van de gedetineerde. Nu mis ik een hoop info."
Minder bewaarders, betekent minder contacten. Terwijl veel van die sociale contacten ook bijdragen aan betere resultaten na detentie.
In Nederland - als enige land in de wereld - volgen onderzoekers gedetineerden op grote schaal tijdens en na detentie. Uit dit zogenaamde 'Prison Project' blijkt dat meer contactmomenten tussen bewaarders en gedetineerden ervoor kunnen zorgen dat de recidive afneemt.
Een van de onderzoekers van het project en hoogleraar reclassering Peter van der Laan, ziet dat gevangenen baat hebben bij zelfredzaamheid zodra ze terugkeren naar de samenleving.
"Maar als die zelfredzaamheid samenhangt met bezuinigingen, met minder medewerkers, dan komt een belangrijk onderdeel van het leefklimaat - een goeie verhouding tussen personeel en gedetineerde - onder druk te staan. Minder bewaarders, betekent minder contacten. Terwijl veel van die sociale contacten ook bijdragen aan betere resultaten na detentie", zegt Van der Laan.
Een bijkomend probleem is dat in gevangenissen in toenemende mate mensen zitten waarvan er minder zelfredzaamheid valt te verwachten. Van der Laan: "Zij kunnen het niet zelf, zij hebben juist iemand nodig."
Met sommige gevangenen kun je gewoon niks.
In de Nederlandse gevangenissen zitten nu meer gedetineerden met psychische problemen dan jaren geleden. Van alle gedetineerden heeft zestig procent een psychische stoornis, zestig procent heeft een verslaving en dertig procent is licht verstandelijk beperkt.
Die stijging heeft meerdere redenen. Zo worden er weliswaar vaker taakstraffen uitgedeeld dan gevangenisstraffen, maar komen mensen met een stoornis daar minder vaak voor in aanmerking.
Cruciale informatie
Bewaarder Judith ziet steeds vaker gedetineerden die moeilijk zijn te begeleiden. "Ze hebben meerdere stoornissen. Met sommige gevangenen kun je gewoon niks. En we missen cruciale informatie omdat we minder betrokken zijn bij de gedetineerden."
"Maar dat is niet de enige reden", zegt Van der Laan. "De veranderde visie op de gezondheidszorg zorgt ervoor dat mensen vaker thuis, in hun eigen omgeving worden behandeld. Dat gaat niet altijd goed. En als het fout gaat, kunnen ze niet meer terecht in een kliniek, maar belanden ze in het gevangeniswezen. En dat is een instelling die niet is ingesteld op behandelen."
