Afgelopen maand sloot de Europese Unie al een akkoord met Libië om migranten tegen te houden. Maar de Europese Unie heeft meer landen in het vizier om migratieakkoorden mee te sluiten, zoals Tunesië.
Volgens de Italiaanse krant Il Corriera della Sera is Italië, met steun van de Europese Commissie dichtbij het sluiten van een akkoord met Tunesië.
De krant meldt dat Tunesië 200 migranten per maand gaat opvangen, die per boot vanuit Libië zijn vertrokken, maar op zee zijn onderschept. In Tunesië zouden migranten vervolgens asiel voor Europa kunnen aanvragen. In ruil krijgt Tunesië geld en ondersteuning bij inlichtingen en politiewerk in de strijd tegen terreur.
Wie is verantwoordelijk?
Op de achtergrond speelt de belangrijke vraag: waarom redt Europa de bootvluchtelingen? Moeten de Noord-Afrikaanse landen niet meer verantwoordelijkheid nemen?
Europees zwaargewicht Duitsland stelde in december al voor dat migrantenbootjes moeten worden teruggesleept en opgevangen in Afrikaanse landen. Ook andere Europese leiders, onder wie premier Mark Rutte, voelen daarvoor.
Tunesië vangt nu al beperkt migranten op die afzien van de oversteek en willen terugkeren naar hun thuisland. Maar het asielsysteem functioneert nauwelijks. Migranten moeten vaak lang wachten op het benodigde papierwerk om verder te mogen reizen.
Volgens critici is het opvallend dat de EU een deal wil sluiten met Tunesië. Het is geen belangrijk doorreisland voor migranten en er komen relatief weinig Tunesiërs naar Europa. Uit Libië en Marokko vertrekken veel meer bootjes.
Relatief weinig Tunesiërs maken de oversteek naar Italië (bron: IOM)
| 2015 | 880 | |
| 2016 | 1207 | |
| 2017 (t/m 31 jan) | 16 |
Tunesië is aantrekkelijk voor Europa omdat het sinds de Arabische Lente redelijk stabiel is gebleven en een functionerende regering heeft. Dat blijkt ook uit een gelekt geheim plan uit 2016 van de Europese Commissie.
In het document staat hoe de EU de samenwerking op gebied van migratie, maar ook het terugsturen wil verbeteren.
Maar volgens het Migration Policy Institute is een akkoord met Tunesië erg ingewikkeld. Het land is fragiel en kampt met een hoge werkloosheid van ruim 15 procent. Onder jongeren is dat zelfs twee keer zo veel.
Daarnaast heeft Tunesië wel het VN-vluchtelingenverdrag getekend, maar heeft het verder geen volledig functionerend asielsysteem. Rechtsbescherming wordt niet geregeld door de Tunesische overheid, maar door de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR.
Er zou in Tunesië een volledig nieuw asiel-systeem opgezet moeten worden.
Ook juridisch zijn er haken en hogen, stelt Elizabeth Collett, directeur van het Migration Policy Institute. "Als iemand buiten de EU asiel aanvraagt, moet je ervoor zorgen dat faciliteiten in dat land overeenkomen met Europese standaarden. Denk aan registratiecentra, asielprocedures, en de mogelijkheid om in beroep te kunnen gaan. Er zou in Tunesië een volledig nieuw asiel-systeem opgezet moeten worden. Dat is duur en kost enorm veel tijd."
Wie gaat daarnaast de asielprocedures uitvoeren, vraagt Collett zich af. "Wordt dat een Duitse asielofficier, of een Hongaarse, of een Griekse? En de belangrijkste vraag: vertrouwt Tunesië vervolgens dat andere landen deze belangrijke processen uitvoeren?"
Politiek belang
Collett denkt niet dat het plan er snel komt. Maar ze neemt het wel serieus. "Italië laat hiermee een proefballonnetje op om te zien wat er mogelijk is. Dit soort plannen voor dergelijke deals zullen er in de toekomst vaker komen. Er is namelijk een groot politiek belang vanuit de Europese zijde."
Tunesië is niet het enige land waar de EU migratie-afspraken mee wil maken. Sinds de speciale EU-Afrika migratie-top in november 2015 probeert de Europese Commissie overeenkomsten te sluiten met een tiental landen in Afrika om migranten in een vroeg stadium tegen te houden.
