In een groot deel van Nederland bestaan nog steeds wachtlijsten voor zogenaamde 'casemanagers dementie'. De problemen worden niet kleiner, maar juist groter, zegt Alzheimer Nederland tegen Nieuwsuur.
Sommige mensen zijn sinds vorig jaar hun dementiezorg thuis zelfs helemaal kwijtgeraakt, terwijl het een verzekerd recht is.
Onmisbare ondersteuning
De 'casemanager dementie' is het aanspreekpunt voor patiënt en mantelzorgers. Een vaste, onafhankelijke, deskundige en ervaren begeleider voor mensen met dementie en hun naasten.
De casemanager kan bijvoorbeeld helpen bij het aanvragen van dagbesteding of indicaties, en begeleidt het contact met instanties en gemeentes. Het zijn specialisten die daarvoor een aparte post-HBO opleiding van een jaar hebben gevolgd. Mantelzorgers geven aan dat de 'casemanager dementie' een onmisbare vorm van ondersteuning biedt.
In een onderzoek geeft ruim driekwart (78 procent) van de mantelzorgers aan dat zij de zorg voor hun naaste beter kunnen volhouden door het casemanagement. Het merendeel (84 procent) denkt dat hun naaste door de casemanager langer thuis kan blijven wonen.
Het maakt mij niet zoveel uit. Dit moet in de praktijk gewoon goed geregeld zijn.
In 2014 signaleerde Nieuwsuur het probleem voor het eerst en bezocht drie casemanagers in Barneveld die hun baan verloren. Alzheimer Nederland sprak haar zorg uit en zorgverzekeraar Menzis reageerde in de uitzending.
Een ruime Kamermeerderheid nam eind vorig jaar een motie aan van CDA-Kamerlid Hanke Bruins Slot. In die motie staat dat deze dementiezorg apart moet worden ingekocht. Tot nu toe heeft Martin van Rijn deze motie niet uitgevoerd en de problemen zijn alleen maar ernstiger geworden.
Staatssecretaris Van Rijn erkent vandaag dat er een probleem is. Hij heeft signalen gekregen dat het niet goed gaat en heeft per direct alle betrokken partijen uitgenodigd voor een gesprek.
"Er is discussie over de vraag: moet er een aparte casemanager zijn of doet de wijkverpleegkundige dat. Weet u, het maakt mij niet zoveel uit. Dit moet in de praktijk gewoon goed geregeld zijn," aldus Van Rijn.
Van Rijn wil liever geen nieuwe regels, maar hij zegt dat meer toezicht door de Nederlandse zorgautoriteit (NZa) een mogelijkheid zou kunnen zijn.
Soms zijn er lange wachtlijsten, of is het netwerk opgeheven waardoor de patiënt deze zorg helemaal niet meer krijgt.
Op papier lijkt het goed geregeld; een casemanager dementie is een verzekerd recht. Zorgverzekeraars moeten deze vorm van zorg inkopen, zij hebben zorgplicht. De zorg moet dus voldoende beschikbaar zijn, maar in de praktijk loopt het mis.
In twee derde van de regio's in Nederland worden de casemanagers wegbezuinigd en raken mensen hun vertrouwde begeleider kwijt. Er ontstaan wachtlijsten.
Ook geriaters - die vaak de diagnose dementie stellen in het ziekenhuis - bevestigen dat zij mensen in verschillende regio's niet goed meer kunnen doorverwijzen.
"Soms zijn er lange wachtlijsten, of is het netwerk opgeheven waardoor de patiënt deze zorg helemaal niet meer krijgt", zegt de Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie.
Dementiezorg dreigt bij ons takenpakket te komen. Maar wij hebben geen tijd, bij ons is het overvol.
De casemanager wordt vanaf 2015 betaald uit het budget voor de wijkverpleging. Dat budget staat onder grote druk. Er is minder geld beschikbaar en mensen wonen langer thuis waardoor er meer zorg aan huis nodig is.
"Omdat alles uit die ene pot moet komen, wordt erop bezuinigd. Thuiszorgaanbieders willen de zorg zo goedkoop mogelijk leveren en doen dat dan door op de specialisten te bezuinigen. Vervolgens laten ze de zorg via een goedkopere wijkverpleegkundige uitvoeren, die geen aparte opleiding heeft gevolgd", aldus Alzheimer Nederland.
Geen tijd
In de praktijk komt de taak van de 'casemanager dementie' dus steeds vaker op het bordje van de wijkverpleegkundige terecht. Iets wat ze er niet bij kunnen hebben, vindt wijkverpleegkundige Joke Bijl, die de overheveling onverantwoord vindt.
"Goede dementiezorg dreigt te vervallen, en bij ons takenpakket te komen. Maar wij hebben geen tijd, bij ons is het overvol. Het gaat ons echt aan het hart dat dit zo loopt."
De zorgverzekeraars erkennen dat patiënten recht hebben op de zorg en moeten deze ook binnen redelijke termijn krijgen. "Er is nog veel onduidelijk over wachtlijsten voor gespecialiseerd casemanagement voor mensen met dementie. Vanuit enkele regio’s hebben zorgverzekeraars melding gekregen van wachtlijsten als gevolg van personeelstekorten en planningsproblemen binnen de zorginstelling.
"De zorgverzekeraars vinden daarom dat zorgverleners de 'Zorgstandaard Dementie' moeten volgen en dat zorginstellingen wachtlijsten meteen melden bij de verzekeraar zodat zij samen kunnen zoeken naar een oplossing.