Nachtelijk museumbezoek, uitverkochte tickets en duizenden bezoekers per dag. De tentoonstelling ‘Jheronimus Bosch - Visoenen van een genie' in het Noordbrabants Museum is een doorslaand succes. De populariteit is vergelijkbaar met die van een populaire tentoonstelling in het Rijksmuseum. Middelgrote musea doen volop mee in de strijd om de mooiste blockbuster.
"Ik wilde Jeroen Bosch perse zien", vertelt een enthousiaste museumbezoeker rond middernacht. "Hoe laat het begint of is afgelopen interesseert me dan eigenlijk niet. Dit is gewoon een bijzondere ervaring."
Primeur
Ondanks het late tijdstip is het druk voor het museum. Een Britse bezoeker werkt op een bankje zijn Bosch-aantekeningen uit, twee kinderen rennen naar buiten en een oudere mevrouw met rollator komt tevreden naar buiten, behangen met Bosch-tasjes.
Zelfs na de vierde verruiming van de openingstijden waren de tickets voor Jeroen Bosch meteen uitverkocht. Bezoekers kunnen nu van 08.00 uur 's ochtends tot 01.00 uur ‘s nachts naar het museum. Verspreid over zeventien uur kunnen er 6.200 bezoekers terecht. Het aankomende slotweekend blijft het museum zelfs permanent open, een primeur voor Nederland.
Evert ElzingaDe tentoonstelling 'Jheronimus Bosch - Visioenen van een genie' 
NieuwsuurBezoekers om 23.00 uur in de rij
"Jeroen Bosch heeft internationaal veel fans, hij intrigeert", zegt directeur Charles de Mooij. "De verwachting is dat uiteindelijk ongeveer 400.000 mensen de tentoonstelling bezocht hebben."
Extra wc-rollen
Het is een ongekend succes voor een middelgroot museum. Helemaal omdat het museum zelf niet één Jeroen Bosch in de eigen collectie heeft. Vaak wordt een eigen stuk gebruikt als 'ruilmiddel' voor het lenen van kunstwerken van andere musea.
Het Noordbrabants Museum kreeg advies van het Rijksmuseum, dat veel ervaring heeft met blockbusters en grote publieksstromen. "Voor grote tentoonstellingen moet je scenario’s hebben klaarliggen", zegt directeur Wim Pijbes. "Je moet je aantal tickets en catalogi kunnen opschroeven, telefonische hulplijnen kunnen uitbreiden, je horeca aanpassen en zelfs extra wc-rollen bestellen."
Doorstroming
Waar het Rijksmuseum bij de tentoonstelling 'De late Rembrandt' onvoldoende rekening mee had gehouden, was dat mensen langer binnen bleven. "Daardoor klopte de capaciteitsberekening niet meer die we met de beveiliging en de brandweer hadden gemaakt. Dat we vanaf de eerste week het aantal tickets per uur naar beneden hebben moeten bijstellen, deed pijn, maar was beter voor de doorstroming."
Middelgrote Nederlandse musea doen niet meer onder voor de grootste musea, zoals het Rijksmuseum of het Haags Gemeentemuseum, als het gaat om blockbusters. De Fundatie in Zwolle trok onlangs 220.000 bezoekers met William Turner en het Groninger Museum heeft net een uitverkochte David Bowie-tentoonstelling afgesloten, gezien door ruim 200.000 mensen.
Internationale uitstraling
Toch hebben blockbusters ook zo hun schaduwkanten, vindt Benno Tempel van het Haags Gemeentemuseum. "Alle lof voor het Noordbrabants Museum, maar dit lukt waarschijnlijk maar één keer. Ik zou ze willen adviseren om zich te richten op mooie jaarlijkse tentoonstellingen die zo’n 60.000 Nederlandse bezoekers trekken. Alleen met een stevige goede collectie met een internationale uitstraling zijn musea in staat om vaker een blockbuster te organiseren."
Nu ook de middelgrote musea volop meedraaien met de grotere musea, ontstaat er meer concurrentie. "Er zijn natuurlijk veel ideeën te verzinnen voor mooie exposities, maar laten musea vooral doen waar ze goed in zijn", zegt Tempel. "Als bijvoorbeeld een museum met kunst uit de zeventiende eeuw opeens een blockbuster voor moderne kunst organiseert, bestaat het gevaar dat het profiel van dat museum wel erg verwatert."