Gaat China terug naar de tijd van Mao?

  • Marieke de Vries

    Correspondent in China

  • Marieke de Vries

    Correspondent in China

De economische groei in China neemt af. Tegelijkertijd haalt de Communistische Partij de touwtjes strak aan. Media worden gecensureerd en critici opgepakt. De Chinese president Xi Jinping heeft alle macht naar zich toegetrokken en rekent hard af met tegenstanders in zijn strijd tegen corruptie.

Volgens sommige China-watchers gaat hij weer terug naar de tijd van Mao Zedong om te voorkomen dat mensen straks de straat op gaan als het economisch nog slechter gaat.

Gaat China terug naar de tijd van Mao?

Rode elite

"De verwachtingen waren hooggespannen toen Xi Jinping aan de macht kwam. Omdat zijn vader een ruimdenkende hervormer was, hoopte men dat hij die traditie voort zou zetten. We hadden nooit gedacht dat hij maatregelen uit de tijd van Mao zou hanteren", zegt Zhang Lifan.

Zhang is een van de weinige intellectuelen die zich nog kritisch durft uit te spreken. Hij is, net als Xi Jinping, een 'rode prins'; een zoon van één van de oprichters van de Communistische Partij die in de jaren 50 samen met Mao dienden.

Als lid van de rode elite is hij een zeer gerespecteerd man. Toch moest hij een eerdere interview-afspraak noodgedwongen afzeggen. "Ook ik krijg voortdurend dreigementen. Ons eerdere gesprek werd afgeluisterd, daarom moest ik het afbreken."

In plaats van een vrijer China, waar Zhang Lifan op had gehoopt, is de controle juist toegenomen en worden steeds meer mensen opgepakt als ze kritiek uiten op de Partij. Sinds het aantreden van president Xi Jinping in maart 2013, heeft hij alle macht naar zich toegetrokken.

Afgelopen maand bezocht hij alle hoofdkantoren van de staatsmedia en zette hij tijdens een seminar nog eens uiteen wat volgens hem hun taak is. Xi Jinping benadrukte dat de staatsmedia moeten vasthouden aan het leiderschap van de Partij, omdat ze onderdeel zijn van de Partij.

Nieuws geblokkeerd

Ondertussen wordt buitenlandse journalisten het werken vrijwel onmogelijk gemaakt. Zo verhindert de politie regelmatig filmopnames. Correspondent Marieke de Vries ondervond het zelf vorige maand toen ze een reportage maakte over de dreigende massaontslagen bij de staalfabrieken. Dat is nieuws waar de autoriteiten liever geen ruchtbaarheid aan geven.

Ook het nieuws over de Panama Papers vindt geen doorgang in China. Al het nieuws over het schandaal rond de overzeese rijkdommen wordt door Peking angstvallig verborgen gehouden. De zwager van Xi Jinping wordt in de gelekte documenten genoemd, net als zeven andere hoge partijbonzen.

Ballingschap

Op zich geen grote verrassing, want in 2012 bracht de Amerikaanse journalist Mike Forsythe daarover al nieuws naar buiten. Hij deed onderzoek voor het financiële persbureau Bloomberg naar de vermogens van de Partijtop. Dat bleef niet zonder gevolgen.

Forsythe kreeg geen visum voor China meer en woont nu noodgedwongen in Hong Kong. Hij verloor zijn baan bij Bloomberg, dat geen stukken van hem meer wilde publiceren. Nu doet hij - in ballingschap - onderzoek naar de Panama Papers voor de New York Times.

"Het lijkt alsof politici niet willen dat het Chinese volk weet hoe rijk ze zijn. Dat gaat namelijk tegen het socialisme en de waarden van Mao in. En het steekt lelijk af bij de grote economische ongelijkheid in de rest van het land", zegt Forsythe.

De Chinese president Xi Jinping

De journalist vraagt zich of de Chinese burgers nu in opstand zullen komen. Peking lijkt in ieder geval niets aan het toeval te willen overlaten. Om protesten te voorkomen wordt er hard opgetreden. Tegen critici, tegen mensen die hun onvrede uiten op internet. En tegen buitenlandse organisaties en media, die ook als een bedreiging worden gezien.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl