Arbeidsrechtadvocaten en ondernemers zijn het er over eens: na 1 juli - als het nieuwe ontslagrecht van kracht is - wordt het voor midden- en kleinbedrijven niet eenvoudiger, goedkoper of sneller om mensen met een vast dienstverband te ontslaan. De nieuwe Wet Werk en Zekerheid schiet haar doel voorbij, vinden ze.
De wet moet het verschil tussen flexwerkers en mensen met een vast dienstverband kleiner maken. Meer zekerheid voor flexwerkers, minder starheid voor vaste werknemers. Het kabinet verwacht dat bedrijven eerder personeel in vaste dienst nemen als ze er ook sneller en goedkoper weer van af kunnen.
Gouden handdruk
Tot 1 juli kunnen werkgevers zelf de ontslagroute bepalen. Bij een sterk dossier vraagt men ontslag aan bij het UWV en heeft de werknemer in de meeste gevallen geen recht op een vergoeding. Bij een slecht bijgehouden personeelsdossier gaat de werkgever naar de kantonrechter. De rechter kan dan het arbeidscontract ontbinden, maar daar staat dan wel de zogeheten 'gouden handdruk' tegenover. Dat is straks niet meer mogelijk.
De praktijk is grilliger dan de wetgeving voorziet. Dat baart ons wel enige zorgen.
De nieuwe wet schrijft een vaste ontslagroute voor, ook is de ontslagvergoeding aan banden gelegd en rechters moeten alle ontslagzaken beoordelen op acht vaste ontslagronden.
Dat laatste maakt de kans op ontslag aanzienlijk lager, meent arbeidsrechtadvocaat Pieter van den Brink. "De gronden voor ontslag zijn zo sterk vastgelegd in de wet, dat het allemaal precies moet kloppen. Voldoe je niet aan de voorwaarden? Dan is ontslag niet mogelijk."
Maatwerk
Voldeed eerst nog een mengeling van argumenten als redelijke ontslaggrond, bijvoorbeeld een werknemer komt vaak te laat of meldt zich ziek, vanaf begin volgende maand dient er voor één ontslaggrond gekozen te worden waaraan geheel moet worden voldaan.
Kantonrechter Monetta Ulrici van de Kring van Kantonrechters ziet met de nieuwe wet de speelruimte verdwijnen. "We hebben niet meer zoveel ruimte om maatwerk te leveren. In een ideale wereld is het zo dat een ontslaggrond past binnen dat lijstje wat er in de wet komt te staan. Maar in de praktijk is dat natuurlijk nooit zo. De praktijk is grilliger dan de wetgeving voorziet. Dat baart ons wel enige zorgen."
De rechter kan bij een incompleet dossier niet anders dan het ontslag ongegrond verklaren. Werkgever en werknemer moeten terug met elkaar naar de werkvloer, terwijl de arbeidsverhoudingen verstoord zijn.
Het is goed dat een werkgever die ontslag wil aanvragen daar de goede gronden voor moet leveren, dat kan in een dossier.
Geen tijd
Het bijhouden van een goed dossier wordt onder het nieuwe ontslagrecht essentieel nu de kantonrechtersformule verdwijnt. Voor MKB-bedrijven zijn die strenge eisen een enorme hobbel. Van den Brink zegt dat negen op de tien midden- en kleinbedrijven hun dossiers niet op orde hebben en niet over de mankracht beschikken om dat te veranderen.
Deze ondernemers werken iedere dag hard om een bedrijf draaiende te houden. Ze hebben geen tijd voor personeelsdossiers, laat staan dat ze een afdeling Personeelszaken hebben.
Een onzin-argument, zegt Klara Boonstra namens FNV Bondgenoten. "Voor de werknemer is het een zeer ingrijpende gebeurtenis, iemand verliest misschien zijn werk en inkomen. Daarom is het goed dat een werkgever die ontslag wil aanvragen daar de goede gronden voor moet leveren, dat kan in zo’n dossier."
Voordeliger
Werkgevers zijn nu ongeveer vier miljard euro per jaar kwijt aan ontslagvergoedingen en juridische kosten. Via de kantonrechter gaan werknemers soms met tonnen de deur uit. Voor een ontslag dat via het UWV loopt, hoeven werkgevers vaak geen vergoeding te betalen.
Straks worden werkgevers geconfronteerd met extra ontslagkosten die in de tienduizenden euro’s kunnen lopen.
Aan deze ongelijkheid komt een einde. Er komt één zogenoemde transitievergoeding voor ontslagen via het UWV en de kantonrechter. De vergoedingen zijn aan een maximum van 75.000 euro of een jaarsalaris gebonden.
De transitievergoeding is lager dan de kantonrechtersformule en zal in die zin voordeliger uitpakken. Echter, de transitievergoeding moet nu ook betaald worden voor ontslagen via het UWV, wat voorheen niet het geval was.
Dit wordt vooral voor het MKB een kostenpost zegt Pascal Besselink van DAS juridische dienstverlening. "Voorheen betaalden zij in veel gevallen niks. Straks worden werkgevers geconfronteerd met extra ontslagkosten die in de tienduizenden euro’s kunnen lopen."
Escape
Kleine werkgevers zijn volgens DAS in de veronderstelling dat zij de transitievergoeding bij ontslag vanwege bedrijfseconomische omstandigheden niet hoeven te betalen. Er is immers een uitzondering in de wet gecreëerd. Maar DAS zegt dat deze uitzonderingsregel een wassen neus blijkt. Om er voor in aanmerking te komen moet het bedrijf al drie jaar verliesgevend zijn en een negatief eigen vermogen hebben.
"Voordat aan de eisen is voldaan, zal de kleine onderneming in de meeste gevallen al lang omgevallen zijn. De escape-mogelijkheid blijkt geen escape te zijn”, aldus Pascal Besselink.
Laten we eerst eens zien wat er na 1 juli gebeurt en de vinger goed aan de pols houden.
De vakbonden en werkgeversorganisatie VNO-NCW en MKB Nederland hebben in het sociaal akkoord hun handtekening gezet onder de wijzigingen van het ontslagrecht. Ze laten in een gezamenlijke reactie aan Nieuwsuur weten dat het huidige ontslagstelsel te duur en ingewikkeld is.
Eerste meting
"Wat VNO-NCW en MKB Nederland betreft moet het over de gehele linie sneller, eenvoudiger en goedkoper. Dat is precies wat de wet beoogt. Voor een ieder die nu al vreest dat het in de praktijk anders uitpakt: de wet is een feit, laten we eerst eens zien wat er na 1 juli gebeurt en de vinger goed aan de pols houden."
Minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken zal de Wet Werk en Zekerheid in 2018 evalueren. Ook heeft de minister toegezegd om na een half jaar een eerste meting te doen over de gevolgen van de wet.