American Sniper: portret van een scherpschutter

Met ruim 300 miljoen dollar aan verkochte bioscoopkaartjes is American Sniper nu al de succesvolste oorlogsfilm ooit. En dat terwijl de verfilming van het verhaal van scherpschutter Chris Kyle zijn Europese première nog niet heeft gehad.

Komende zondag hopen regisseur Clint Eastwood en hoofdrolspeler Bradley Cooper enkele van de zes Oscarnominaties te verzilveren. De film is in de race voor onder meer Beste Film, Beste Acteur en Beste Bewerkte Scenario.

Nieuwsuur spreekt met twee vrienden van Chris Kyle.

Scherpschutter Kevin Lacz vocht zij aan zij met zijn mentor in de hel van de Iraakse stad Fallujah. "We bestudeerden zijn stijl. We wilden allemaal leren wat Chris de dodelijkste scherpschutter in de Amerikaanse geschiedenis maakte", zegt Lacz.

"Maar Chris was de eerste om te zeggen dat hij niet de beste was. Wat hem zo dodelijk maakte, was zijn effectiviteit. Om in basketbaltermen te spreken: hij ging nooit voor de driepunter, maar scoorde altijd met een simpel schot."

Mentale crisis

American Sniper besteedt veel aandacht aan de mentale crisis waarmee veel oorlogsveteranen kampen. Bijvoorbeeld door het feit dat je als scherpschutter je tegenstander van heel dichtbij ziet, voordat je het dodelijke schot lost.

Lacz heeft er weinig moeite mee: "Het is een soort voyeurisme. Jij ziet die persoon, terwijl hij niet weet dat jij daar bent. Je kunt hem bij wijze van spreken zien lachen. Maar dit is oorlog en de vijand weet dat hij ons met bermbommen aanvalt. Je bent erop getraind om terroristen te doden, dus dit is je werk."

Kyle werd vier keer naar Irak uitgezonden en zou als scherpschutter 160 tegenstanders hebben gedood. De film laat zien dat hij thuis bij zijn vrouw en kinderen weinig loslaat over wat hij heeft meegemaakt. "Oorlog is gruwelijk en akelig. Daar scherm je je naasten liever voor af", zegt Lacz. "Dat gaat je niet in de koude kleren zitten."

Emotionele ervaring

Navy SEAL Jason Redman raakte bevriend met Chris Kyle tijdens zijn revalidatie. Redman raakte ernstig gewond aan zijn gezicht toen hij tijdens een vuurgevecht in zijn hoofd werd geraakt. “De kogel rukte bijna mijn hele neus eraf, verbrijzelde mijn jukbeen, beschadigde mijn oog en brak mijn kaak.”

Het bekijken van American Sniper was voor Redman een emotionele ervaring. “Niet alleen omdat ik Chris kende, maar vooral omdat ik Irak heb meegemaakt. Bij elke missie in de film beleefde ik mijn eigen gevechten weer. Huizen binnengaan en schreeuwen tegen de Irakezen en hun kinderen. Ik maakte het weer allemaal mee.”

Kritiek

De film breekt ondertussen bezoekersrecords, maar er is ook kritiek. Onder meer van Ayatollah Ali Khamenei, de hoogste geestelijk leider in Iran. Hij vindt dat de film geweld tegen moslims toejuicht. "American Sniper is door mensen uit Hollywood gemaakt die ervoor willen zorgen dat christenen en niet-moslims de islam zullen beledigen."

Ook uit Amerikaanse hoek klinkt er kritiek. Bijvoorbeeld van documentairemaker Michael Moore. ​Op Twitter zei hij de verheerlijking van 'snipers' onzin te vinden. "Het zijn geen helden. Ze schieten je in de rug."