Irina's verhaal: Aan de schandpaal in Donetsk

Het is maandag 25 augustus 2014. Dovgan is de planten in haar tuin water aan het geven als ze wordt overmeesterd door separatisten van het Vostok-bataljon. "Ze kwamen me met drie auto's ophalen. Ze sloegen me in m'n huis. Ze lieten de koopakte zien en zeiden dat ik moest tekenen. Ik zei: Laat me tenminste m'n huis houden. Waar moeten we anders wonen? Ze lachten me uit en zeiden: Jij gaat toch dood, dus je hebt niets meer nodig. Ik bereidde me voor op de dood en begon te bidden en nam in m'n hoofd afscheid van m'n dochter van 15."

Pincode

Irina Dovgan wordt gedwongen door haar overvallers om haar pincode te geven en haar bankrekeningen wordt geplunderd. Dovgan wordt daarna overgebracht naar het hoofdkwartier van het beruchte Wostok-bataljon in Donetsk. De rebellen willen de naam weten van haar vriendin. Op haar tablet staan ze samen op foto's met Oekraiense soldaten die Irina heeft gemaakt als verantwoording voor het ingezamelde geld.

"Ze maakten zich vrolijk over me en kleedden me uit, toen ze me verhoorden. Ze schopten me en losten schoten vlak bij m'n oor. M'n trommelvlies werd beschadigd. Ze trokken m'n broek uit, hielden hun zaakje voor m'n gezicht en vroegen: Hoe wil je het? Ik ben twee dagen ondervraagd. Ik werd voortdurend beledigd en bedreigd."

Als Irina doorslaat en de naam van de inmiddels gevluchte vriendin geeft, hebben de separatisten haar niet meer nodig. "Eerst wilden ze me naar de controlepost brengen die vanaf de Oekraïense kant werd beschoten, zodat ik zou worden doodgeschoten. Ze vonden het grappig dat het Oekraïense leger me daar zou doodschieten. Maar ze wisten niet hoe ze me in die situatie moesten vastbinden. Daar hoorde ik ze over praten."

Verkeerspaal

Uiteindelijk brengen de rebellen haar naar een kruispunt in de buurt en zetten haar tegen een verkeerspaal, gehuld in een Oekraïense vlag. "Ik heb meer dan twee uur bij die paal gestaan. Voorbijgangers sloegen me. Iemand stapte uit. Het was vreselijk. Hij zei dat iedereen achteruit moest gaan, dat hij me in m'n knie zou schieten. Hij ging opzij staan en stond een hele tijd met z'n geweer te richten. Ik stond te springen en hij schoot mis. Ik had toen twee, drie dagen niet gegeten of gedronken en kon het dus niet in m'n broek doen."

Door de publicatie van een foto in The New York Times komt het lot van Irina Dovgan publiekelijk onder de aandacht. De foto's die in de media verschijnen, veroorzaken grote publieke verontwaardiging en alarmeren mensenrechtenorganisaties. Journalisten dringen er vervolgens bij de commandant van het Vostok-bataljon, Alexander Khodakovsky, op aan om de vrouw vrij te laten.

Nieuwsuur spreekt in Donetsk met ooggetuigen. Ze hebben geen goed woord over voor Irina, die in hun ogen een verrader is. De rebellen verkondigden dat Irina doelen heeft doorgegeven aan het Oekraïense leger waardoor burgers zijn omgekomen. Een voorbijganger: "Ze moet gewoon aan haar voeten worden opgehangen. Dat is de enige manier om van die lui af te komen. Hoe kun je kinderen doden?"

Kreng

Irina lijdt onder het beeld dat haar voormalige buren van haar hebben: "Op het eind noemden ze me kindermoordenaar. Dat zegt iedereen in Jasenovataja, waar ik woon, bij Donetsk. Er is daar zoveel propaganda gemaakt. Mensen denken nog steeds dat de stad door mijn toedoen is verwoest. Ik lees met eigen ogen hoe een of andere knul anoniem schrijft: "Door dat kreng is mijn huis verwoest. Door een granaat." "Ik ben het aan m'n eer verplicht om dat beest kapot te maken."

Het is voor Irina ondenkbaar dat ze ooit terug zal keren naar haar voormalige woonplaats. "Hoe kan ik m'n dochter daar mee naartoe nemen? We blijven ons leven lang vluchtelingen." Irina woont inmiddels met haar man in Kiev. Het Vostok-bataljon zegt in een reactie tegen Nieuwsuur dat er nog een justitieel onderzoek naar haar loopt maar wil geen commentaar geven."