Scherp, tegendraads, nietsontziend. Met tekeningen en tekst schopt Charlie Hebdo al jarenlang tegen culturele en politieke kwesties aan. Het satirische weekblad zocht vaak welbewust de controverse. Daarvoor betaalde het vandaag een zware prijs: tien medewerkers werden gedood bij een aanslag op het hoofdkantoor. Onder de slachtoffers zijn hoofdredacteur Stéphane Charbonnier en drie cartoonisten.
Een paar jaar geleden kreeg het blad al te maken met een aanslag. In november 2011 werd bij het kantoor in Parijs een Molotov-cocktail naar binnen gegooid. De schade was groot: de werkplekken van de redactieleden uitgebrand, computers en archieven verwoest. Aanleiding voor de aanval zou een eenmalige uitgave van het blad zijn, genaamd 'Charia Hebdo' met profeet Mohammed als 'gastredacteur'.
Het blad kwam al eerder onder vuur te liggen. In 2006 publiceerde het blad omstreden Mohammed-cartoons, die al eerder in het Deense dagblad Jyllands-Posten waren verschenen. Daar waren rellen over ontstaan in islamitische landen. Franse moslimorganisaties spanden vervolgens een proces aan tegen het blad, maar Charlie Hebro werd niet vervolgd.
In de traditie van het blad moet iedereen het ontgelden: joden, moslims, katholieken en politici. "Het enige waar ik rekening mee te houden heb, is de Franse wet. Eenieder die zich geschoffeerd voelt staat het vrij naar de rechter te stappen", zei hoofdredacteur Stéphane Charbonnier in een interview met NRC in 2012.
Tekeningen om te lachen
Het blad liet zich niet door bedreigingen uit het veld slaan en ging na de aanslag in 2011 door in een nieuw pand. Wel was er nu bewaking aanwezig, ook voor hoofdredacteur Charbonnier. In een interview met de NOS noemde hij de gewelddadige reactie van bepaalde groepen in de wereld "meer dan absurd". Dat leidde volgens hem alleen maar tot doden en gewonden.
Volgens hem plaatste Charlie Hebdo de tekeningen om de lezers te laten lachen. "En als onze tekeningen ook aanzetten tot nadenken is dat goed."
Charbonnier was onder de naam Charb een van de meest prominente tekenaars van het blad. Hij kreeg meerdere doodsbedreigingen, maar dacht zelf dat het niet zo'n vaart zou lopen. "Ik heb meer kans op een fietsongeluk dan dat ik een islamitische moordenaar tegen het lijf loop", zei Charbonnier in een interview met de Volkskrant in 2012.
Geen foto's en advertenties
Charlie Hebdo is de opvolger van het Franse blad Hara-Kiri. In de jaren 60 veroorzaakte het blad een reeks schandalen en werd daarom verschillende keren verboden. In 1985 legde Hara-Kiri definitief het loodje, Charlie Hebdo nam daarna het stokje over.
Het blad bestaat puur uit tekeningen en tekst. Foto's en advertenties komen er niet in voor. De redactie heeft altijd geweigerd advertenties te plaatsen. Het blad is daardoor volledig afhankelijk van abonnementen en losse verkoop. De oplage is ongeveer 70.000.
Een lange trits tekenaars werkt mee aan Charlie Hebdo. Onder hen zijn de meest gerenommeerde cartoonisten van Frankrijk. Maar ook de Nederlander Willem Holtrop, alias Willem, die woont en werkt in Frankrijk, en de Belg Kamagurka tekenen voor het blad.
Islamitische president
Op de voorpagina van het laatste nummer van Charlie Hebdo staat een cartoon over de Franse schrijver Michel Houellebecq, die bekendstaat om zijn kritiek op de islam. Zo noemde hij in 2001 de godsdienst "de stomste religie". Moslimorganisaties klaagden hem aan voor belediging van de islam.
Juist vandaag verscheen het boek Soumission, waarin Houellebecq beschrijft hoe Frankrijk in 2022 een islamitische president krijgt. De begeleidende tekst bij de spotprent is: "De voorspellingen van de wijze Houellebecq: in 2015 verlies ik mijn tanden... in 2022 doe ik mee met de ramadan!"