Miljonairsechtpaar redt bootvluchtelingen

Nog nooit waagden zoveel vluchtelingen de overtocht vanuit Noord-Afrika naar Europa als dit jaar. Mannen, vrouwen en kinderen in gammele bootjes, met veelal nauwelijks drinkwater of eten aan boord.

Uit cijfers van de VN blijkt dat sinds januari 2014 minstens 207.000 mensen op deze manier de Middellandse Zee overstaken. Dat is drie keer zoveel als in 2011 toen de oorlog in Libië in volle gang was. Van hen overleefden 3419 mensen de tocht niet, tenminste, dat zijn de doden die geregistreerd staan.

Wereldwijde onverschilligheid

Regina en Christopher Catrambone, een Italiaans-Amerikaans echtpaar dat miljoenen verdiende met de handel in verzekeringen, trok zich het lot van de bootvluchtelingen aan. Ze werden geraakt door woorden van de paus.

Op 8 juli sprak de paus na de ramp bij Lampedusa, waarbij 366 vluchtelingen omkwamen, over 'global indifference'. Mensen zouden ongevoelig zijn geworden voor het leed van anderen. "Wie huilt er nog voor de moeders die met hun kinderen op zee zijn gestorven en wie huilt er nog om de vaders die wanhopig op zoek waren naar een beter leven voor hun gezin?"

Regina en Chris voelden zich aangesproken, kochten een groot schip en lieten het verbouwen tot reddingsboot. Eind augustus begon de operatie, die 60 dagen duurde. Het stel viert nu de Kerstdagen in Italie en kijkt daar terug op hun missie: "We hebben 3000 mensen kunnen redden. Dat is een succes. Maar toch, je hebt het gevoel dat je nog meer zou moeten doen."

De Stichting van Regina en Christopher Catrambone heet MOAS, de Migrants Offshore Aid Station. Aan boord leidt Marco Cauchi de reddingsmissies. Hij vertelt over een van de vele keren dat de Phoenix een bootje met vluchtelingen te hulp schoot. "De eerste keer was beangstigend. We waren op weg naar een houten bootje, dat al aan het zinken was. Nadat we de vrouwen en kinderen van boord hadden gehaald, stond het zo ver onder water dat de mannen de zee in begonnen te springen. Gelukkig hebben we iedereen kunnen redden."

Het schip ligt nu voor onderhoud in een haven van Malta, een eiland waar veel zakenmensen op af komen wegens het belastingklimaat. Er liggen dan ook veel luxe jachten. Vanwege de ligging van het eiland komen er ook veel bootvluchtelingen terecht.

Van alle Europese lidstaten verblijft hier het hoogste aantal vluchtelingen per inwoner. Op elke 1000 inwoners zijn er 21 asielaanvragen. Daar zijn veel Maltezen op zijn zachtst gezegd niet blij mee. "Ik heb best met ze te doen hoor, maar het is niet ons probleem", is een veelgehoorde uitspraak.

Verschrikkelijke zwaar

In Hal Far op Malta staan achter een hek rijen met op elkaar gestapelde containers. Hierin wonen de vluchtelingen: Somaliërs, Nigerianen, Syriërs. De meesten hadden nog nooit van Malta gehoord, laat staan dat ze er heen wilden. Maar ze strandden er, omdat hun boot in de problemen kwam. En nu kunnen ze niet meer weg, omdat ze volgens de Europese regelgeving asiel moeten vragen in het eerste land waar ze voet aan wal zetten.

Kennedy uit Nigeria was 17 toen hij hier terechtkwam. Net als andere bootvluchtelingen werd hij meteen gevangen gezet. "Ik ben dankbaar dat ik ben gered, maar het leven is hier verschrikkelijk zwaar. We worden slecht behandeld, mogen niet werken en de containers waarin we moeten wonen, zijn ontzettend smerig. Soms denk ik dat ik beter in Afrika had kunnen blijven. Of dat ze me gewoon niet hadden moeten redden uit de zee."

Geloofwaardigheid

De Italiaanse kustwacht bouwt momenteel de reddingsoperatie Mare Nostrum af. De Europese Unie neemt het over met 'Tritan'. Maar waar de Italianen nog 29 miljoen per maand te besteden hadden om de vluchtelingen op te sporen en te redden, trekt de EU er maar 4 miljoen per maand voor uit.

De verwachting is dat er daardoor veel meer doden zullen vallen. Christopher Catrambone: "Europa verliest zo haar geloofwaardigheid. Er sterven mensen in de achtertuin van Europa. Wie kan daarmee leven? Niemand verdient het om in de zee te sterven."

Elke maand dat het schip van MOAS actief is, kost 400.000 euro. De Catrambones willen in maart weer uitvaren. Stichting MOAS gebruikt deze maanden van onderhoud om fondsen te zoeken voor de reddingsoperatie.