Oppositie kritisch in debat over burgerdoden Irak, Rutte houdt vol: 'Geen herinnering'

Het debat in de Tweede Kamer is afgelopen. Lees hier een samenvatting.

Voor de motie stemden SP, Partij voor de Dieren, Denk, Van Kooten-Arissen, 50Plus, de PVV en Forum voor Democratie. Zij hebben samen 48 van de 150 zetels.

Minister Bijleveld wil kijken of het tot de mogelijkheden behoort om naar Hawija toe te gaan, wat D66-Kamerlid Belhaj in een motie heeft gevraagd. Belhaj wil dat er ter plaatse een onderzoek komt naar de burgerdoden. Ze kreeg steun van een meerderheid van de Kamer, hoewel er nog wel officieel over de motie moet worden gestemd.

Bijleveld zei in een reactie op de D66-motie dat ze zich er niet tegen verzet, maar ook geen "valse hoop" wil wekken. "We moeten wel naar de veiligheidssituatie kijken. Maar ik zal er serieus naar kijken."

Ook wil de SP dat er op korte termijn een parlementaire ondervraging komt naar de Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers in de strijd tegen IS. Deze SP-motie is medeondertekend door de PVV, GroenLinks, Forum voor Democratie, Partij voor de Dieren, 50Plus, Denk en Van Kooten-Arissen.

SP-leider Marijnissen dient een motie van wantrouwen in tegen premier Rutte, minister Bijleveld en het hele kabinet. Volgens haar is de waarheid nog steeds niet boven tafel. Marijnissen heeft steun van oppositiepartijen PVV, Partij voor de Dieren, Forum voor Democratie, Denk en het onafhankelijk Kamerlid Van Kooten-Arissen. 50-Plus voorman Krol had de motie naar eigen zeggen "graag mee ondersteund", maar had de motie niet gezien.

In het vorige debat over de kwestie werd ook al een motie van wantrouwen ingediend. Die werd toen door bijna de hele oppositie ondersteund.

Video afspelen

01:30

Deze browser wordt niet ondersteund voor het spelen van video. Update uw browser naar Internet Explorer 10 of hoger om video af te kunnen spelen.

Motie van wantrouwen ingediend tegen Rutte en Bijleveld

"Na Rutte en Koenders wordt nu ook oud-minister Hennis toegevoegd aan het rijtje mensen die geen herinneringen meer hebben", zegt GroenLinks-leider Klaver. "Alle betrokken hoofdrolspelers hebben last van collectief geheugenverlies."

Volgens Rutte haalt Klaver dingen door elkaar. "Dit ging heel specifiek over de fout in de brief van 23 juni."

Opnieuw komt premier Rutte aan het woord. Hij moest nog antwoorden op de vraag of er contact is geweest met voormalig Defensieminister Hennis, om te achterhalen waarom ze in haar brief van 23 juni 2015 verkeerde informatie heeft gegeven aan de Tweede Kamer. In die brief stond dat er geen Nederlandse betrokkenheid bekend was bij burgerslachtoffers door luchtaanvallen in Irak.

Rutte zegt daar nu over: "Nadat Hennis is gewezen op die fout, was haar reactie dat ze niet precies weet hoe dit zo heeft kunnen lopen. In ieder geval was het niet haar bedoeling om bewust verkeerd te antwoorden."

GroenLinks-leider Klaver bevraagt minister Bijleveld over de e-mail die kolonel Sean Ryan van CENTCOM in december 2018 aan de NOS en NRC stuurde. Daarin zegt Ryan dat bij het Nederlandse bombardement in Irak 70 burgerdoden zijn gevallen door "secundaire explosies".

Premier Rutte zei net nog dat CENTCOM in zijn onderzoeksrapport geen aantallen kon noemen. Hoe zit dat dan, wil Klaver van Bijleveld weten. Zij antwoordt dat ze CENTCOM inmiddels om opheldering heeft gevraagd. "Zij hebben in hun antwoord aangegeven dat er inderdaad openbare bronnen waren die beweerden dat er ongeveer 70 slachtoffers waren. Maar in hun onderzoek concluderen ze dat er zeer waarschijnlijk wel burgerslachtoffers zijn gevallen, maar dat ze niet in staat waren om het specifieke aantal vast te stellen. Ook voor CENTCOM is het onduidelijk waarom de betreffende woordvoerder in de mail aan de NOS en NRC is afgeweken van die officiële conclusies."

Premier Rutte is klaar met het beantwoorden van de vragen van de Kamer. Nu komt minister Bijleveld van Defensie aan het woord.

Hoewel volgens premier Rutte alle procedures netjes zijn gevolgd, zit er toch ook "ongemak" in hoe is het allemaal is gegaan, zegt hij. "In openbare bronnen werd al snel de beroemde 70 genoemd. In de toekomst zou het goed zijn als dat soort informatie meteen naast de wél bevestigde informatie wordt gelegd. Dat is hier niet gebeurd."

Volgens Rutte heeft het kabinet het systeem aangepast. Bewindslieden gaan nu vaker samen overleggen over internationale zaken en missies, zegt hij. "Je wilt voorkomen dat informatie die bekend is bij individuele leden van bijvoorbeeld zo'n ambtelijke stuurgroep, dat je daar geen gezamenlijk overleg over hebt."