liveblog
NOS NieuwsAangepast

#PS19: windjacks in alle kleuren en wie zien we morgen?

  • Aanstaande woensdag zijn de Provinciale Statenverkiezingen én de waterschapsverkiezingen
  • Dit weekend voeren landelijke en regionale kopstukken nog volop campagne
  • Het laatste nieuws lees je in dit liveblog
liveblog gesloten

Morgen weer verder

Dit was het liveblog voor vandaag. Morgen gaan we weer verder met onze berichtgeving over de verkiezingen voor de Provinciale Staten en de waterschappen.

Dan hebben het onder meer over stemmen voor statushouders. Die mogen namelijk zodra ze een verblijfsvergunning hebben, stemmen voor het waterschap. Voor de gemeenteraad pas als ze vijf jaar legaal in Nederland verblijven.

Maar hoe werkt dat eigenlijk, verkiezingen in Nederland?

50Plus is klaar met de ruzies

Publiekelijk uitgevochten ruzies, intriges, afgezette bestuursleden en een fractie die uiteen spat. Aan turbulentie en drama geen gebrek de afgelopen jaren bij ouderenpartij 50Plus.

Maar nu is het afgelopen: de partij is volgens voorzitter Geert Dales de pubertijd eindelijk voorbij. Bij de komende verkiezingen hoopt 50Plus van twee naar vier zetels te groeien in de Eerste Kamer.

Bekijk hieronder hoe de partij dat wil gaan doen:

De kopstukken

Veel landelijke kopstukken waren vandaag op pad om campagne te voeren:

  • ChristenUnie-voorman Segers zei dat coalitiepartijen CDA, VVD, ChristenUnie en D66 dit jaar moeten leveren en hun beloftes waar moeten maken.
  • VVD-leider Rutte denkt dat mensen wel "heel goed begrijpen dat we met van alles tegelijk bezig zijn en alles in de gaten moeten houden".
  • Buma van het CDA maakt zich weinig zorgen over het voorspelde verlies voor de coalitie. "Peilingen en de tijd ervoor moet je niet heel serieus nemen."
  • GroenLinks-leider Klaver denkt dat de coalitie zijn partij nodig zal hebben bij het inlossen van beloftes.
  • En PvdA-leider Asscher wil de coalitie op verschillende terreinen tot een andere koers dwingen.
  • PVV-leider Wilders ziet nog helemaal niet dat er beloftes zijn ingelost. En hij ziet dat ook niet snel gebeuren.

Wat hebben de Provinciale Staten en de Eerste Kamer met elkaar te maken?

Sommige oppositiepartijen beschouwen de Provinciale Statenverkiezingen als een referendum over het kabinet. Als het kabinet in de Eerste Kamer zijn meerderheid verliest, wordt regeren lastiger, maar niet onmogelijk...

Provinciale Staten en de Eerste Kamer, wat hebben die met elkaar te maken?

Windjacks

Het gaat, ook in dit liveblog, veel over de partijkopstukken, maar het grootste deel van het campagnewerk wordt gedaan door andere partijleden. Op talloze plaatsen trotseerden zij vandaag de elementen om hun boodschap over het voetlicht te krijgen.

Hieronder een greep uit de foto's op sociale media van campagnevoerende (veelal windjackdragende) partijleden:

'Dit kabinet maakt heel onlogische keuzes'

"Komende woensdag kunnen we met zijn allen stemmen om de koers te verleggen", zegt PvdA-leider Lodewijk Asscher. "Dit kabinet maakt heel onlogische keuzes."

Bekijk hieronder wat hij daarmee bedoelt:

Asscher: coalitie dwingen om andere koers te varen

Limburgs officieel erkend, dankzij provinciebestuur

Het Limburgs dialect wordt erkend als een officiële regionale taal. Dat heeft minister van Binnenlandse Zaken Ollongren bekendgemaakt, die vandaag een bezoek bracht aan de provincie vanwege de komende verkiezingen.

Met de erkenning gaat een wens van het provinciebestuur in vervulling. Gedeputeerde Ger Koopmans pleitte in januari voor de officiële erkenning van het Limburgs. Hij is nu blij dat het Limburgs wordt gezien als een officiële streektaal. "De tweetaligheid is belangrijk voor het onderwijs."

'Voor de wind is iedereen een hardrijder'

Buma: het komt goed voor de coalitie

CDA-leider Sybrand Buma heeft het gevoel dat het goed gaat komen voor de coalitie op 20 maart. Hij was vandaag op campagne in Naaldwijk.

"Peilingen moet je niet serieus nemen. Het gaat erom wie er naar de stembus gaat. En dan winnen we die verkiezingen."

Nieuwe bewegingen in de belangstelling

De kiezer in de provincie kijkt tijdens de campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen met meer belangstelling naar nieuwe politieke bewegingen, dan naar de traditionele partijen. Dat zeggen politiek verslaggevers uit de regio in WNL Op Zaterdag op NPO Radio 1.

Politiek journalist Atze Jan de Vries van de Leeuwarder Courant: "Dinsdag stonden honderden mensen in Drachten bij een bijeenkomst van Forum voor Democratie. "Het was een fenomeen, de schouwburg was te klein. Sommige mensen waren boos dat ze niet meer naar binnen mochten. Forum laat zich niet zien in debatten, maar is met zo'n evenement heel erg succesvol."

Politiek verslaggever van RTV Noord Martijn Folkers sluit zich daarbij aan. "Bij traditionele partijen zijn het vooral de vaste leden die komen. De leiders van Forum of GroenLinks hebben het aura van een popidool en dat zie je bij die andere partijen veel minder. Als Buma naar het noorden komt, maakt dat niet zoveel uit."

Roel Breet van RTV Utrecht, spreekt in WNL Op Zaterdag van een theatertour door de regio. In zijn provincie is DENK, in tegenstelling tot in Friesland en Groningen, ook een actieve nieuwe beweging. "Maar de migratiegemeenschap in de regio Utrecht is groter dan in de noordelijke provincies."

Bekijk hieronder het gesprek:

'Zorg ervoor dat jullie niet wegwaaien vanavond'

Klaver: het kabinet moet straks wel luisteren naar GroenLinks

"De klimaatwet die hebben we. Dat is heel mooi, maar de CO2-belasting moet nog worden ingevuld. De beste garantie dat dat een goede belasting wordt, is als GroenLinks de verkiezingen wordt." Jesse Klaver denkt dat zijn partij straks hard nodig is voor de coalitie om mee samen te werken.

'Aardige mensen in mijn geweldig mooie Spijkenisse'

PVV-leider Wilders roept alle mensen op om te gaan stemmen. Hij denkt dat ze hunkeren naar iemand die voor hen opkomt, dat is Rutte volgens hem niet. "Ik hoop natuurlijk dat mensen op mijn partij stemmen, maar belangrijker is dat ze gaan stemmen."

Hij ging ook in op de verscherpte beveiliging die hij heeft gekregen na een incident vorige week in Heerlen. "Natuurlijk schiet het door je hoofd, je realiseert je dat er altijd wat kan gebeuren. Maar je moet toch gewoon campagne voeren."

Wilders heeft niet overwogen om vandaag niet de straat op te gaan. "Allerlei helden van de politie beschermen mij hier. Dus ik ga gewoon door."

Wilders: ga in elk geval stemmen, of je fan bent van Rutte of niet

'Ik zou zelf op de VVD stemmen'

"Ik sta naast iedere verpleegkundige in dit land. Ik hou zielsveel van iedere leraar. Maar ik hou ook veel van de mensen die werken in de staalindustrie of in een fietsfabriek", zegt premier Rutte op campagne. "We moeten van alle mensen in het land de belangen in de gaten houden."

Rutte: mensen begrijpen dat we veel tegelijk moeten doen

Ondersteuning

Frans Timmermans, Mei Li Vos en Lodewijk Asscher in Rotterdam

Europese lijsttrekker Frans Timmermans en partijleider Lodewijk Asscher ondersteunen de met krukken lopende kandidaat voor de Eerste Kamer Mei Li Vos tijdens de campagne van de PvdA in het centrum van Rotterdam.

Spaarpotten van de provincies: van 4 miljard tot 14 miljoen

Er zijn grote verschillen tussen de spaarpotten van de provincies, blijkt uit een rondgang van de NOS.

Zeeland is de provincie met de kleinste spaarpot. De financiële reserve van de provincie bestond vorig jaar uit zo'n 14 miljoen euro. Door de lage reserve kan de provincie zich extra uitgaven aan cultuur en het openbaar vervoer niet permitteren.

Gelderland heeft meer dan 300 keer zoveel geld in kas: ruim 4 miljard euro.

Financiële reserve per provincie

'Een heleboel mensen twijfelen nog'

Door te stemmen voor de Provinciale Statenverkiezingen heb je invloed op de samenstelling van de Eerste Kamer. Maar hoe staan de partijen er eigenlijk voor? Gijs Rademaker en Joost Vullings van EenVandaag vertellen het:

Drentse College wil gewoon zo door

Het huidige College van Gedeputeerde staten wil na de verkiezingen voor Provinciale Staten in dezelfde samenstelling verder. Lijsttrekkers Henkt Brink (VVD), Cees Bijl (PvdA), Henk Jumelet (CDA) en Tjisse Stelpstra (ChristenUnie) hebben dat gezegd tegen RTV Drenthe.

"Het gaat om inhoud en ik kijk terug op vier waardevolle jaren waar we gekeken hebben hoe je elkaar verder kunt helpen", zegt Stelpstra. "Niet zozeer de verschillen uitvergroten. Het is collegialiteit maar ook een bestuursvorm waarin je zegt laten we kijken hoe we met z'n vieren Drenthe verder kunnen helpen."

Noord-Brabant kiest

Vanuit het provinciehuis in Den Bosch gaan vanaf 16.00 uur de provinciale lijsttrekkers het debat aan met elkaar en met het publiek. Volg het debat bij Omroep Brabant.

En hier kan je zien wie er allemaal meedoen aan de verkiezingen in Brabant.

'Drie lagen beveiligers'

PVV-leider Wilders is vanmiddag op de markt in Spijkenisse. En hij wordt daar heel goed beveiligd, ziet NOS-verslaggever Robert Bas. "Veel meer dan ik ooit heb gezien. Het zijn wel drie lagen aan agenten en beveiligers zonder uniform."

De beveiliging van Wilders is aangescherpt nadat eind vorige week een man werd aangehouden bij een flyeractie van de PVV-leider. De man had twee messen en een bijl bij zich.

Wilders wordt al zo'n 15 jaar permanent beveiligd. Vanwege zijn kritiek op de islam krijgt hij ernstige doodsbedreigingen.

De wondere wereld van het waterschap

Woensdag kan je niet alleen stemmen voor #PS19, maar ook #WS19. Oftewel de waterschapsverkiezingen. In de aanloop die verkiezingen, kijkt Nieuwsuur in een naar de wondere wereld van het waterschap.

Kijk hieronder waarom veengrond waterschappen zorgen baart, en hoe de langstzittende dijkgraaf de relevantie van waterschappen ziet groeien:

Segers (CU): We moeten leveren

Omdat de kiezer vaak loze beloftes heeft gehoord, zal deze coalitie de beloftes moeten nakomen. Dat zegt ChristenUnie-leider Segers, die vandaag op campagne is in Rotterdam.

Segers: we zullen moeten laten zien wat we beloven

Rutte bij de slager

Premier Rutte is ook de straat op gegaan vandaag. De VVD-leider zoekt het dicht bij huis. Hij deelt in een winkelcentrum in Leidschenveen flyers uit en praat met ondernemers en het winkelend publiek. Zo ging hij bijvoorbeeld bij de slager langs.

Premier Rutte voert campagne in een winkelcentrum in Leidschenveen

Ook Partij voor de Dieren richt pijlen op Lelystad

Na GroenLinks-leider Jesse Klaver in het AD vanmorgen (zie 8.37 uur) voert ook de Partij voor de Dieren campagne tegen Lelystad Airport. Dat vliegveld moet, als het aan het kabinet ligt, tienduizenden vluchten overnemen van Schiphol.

Maar niet als het aan de PvdD ligt. "Het is tijd voor een krimp van de luchtvaart", zegt Kamerlid Lammert van Raan op Instagram:

VVD-senator in opspraak

De VVD stelt een integriteitsonderzoek in naar senator Anne-Wil Duthler vanwege mogelijke belangenverstrengeling. Het tijdschrift Quote schreef vorige maand dat Duthler actief betrokken is bij verschillende ict-bedrijven van haar man. Als VVD-politica zou zij in de Eerste Kamer hebben gepleit voor zaken waar deze bedrijven van konden profiteren.

"Er is inmiddels een spanningsvol beeld ontstaan over de scheiding tussen het senatorschap voor de VVD en de bedrijfsvoering van haar bedrijven. Dat willen we graag helder krijgen", zegt Eerste Kamerfractievoorzitter Annemarie Jorritsma over haar partijgenoot.

Duthler zelf laat weten dat ze geen bemoeienis heeft met de bedrijven van haar echtgenoot.

Wilders in Volendam, Segers in Rotterdam

PVV-leider Geert Wilders is vanmiddag op de Markt in Spijkenisse te vinden, maar aan het eind van de ochtend was hij in Volendam. Op de Zeedijk deelde hij flyers uit en ging, omringd door beveiligers, met mensen op de foto.

PVV-leider Geert Wilders gaat op de foto tijdens een bezoek aan de Zeedijk in Volendam

Gert-Jan Segers van de ChristenUnie is in Rotterdam, waar hij zijn handen uit de mouwen steekt:

Verkiezingskrant in gewone taal

Zo'n 2,5 miljoen Nederlanders hebben grote moeite met taal en/of rekenen. Voor hen heeft ProDemos samen met de Stichting Lezen & Schrijven een informatiekrant over de verkiezingen (.pdf) gemaakt.

In de krant staat in gewone taal en met afbeeldingen uitgelegd wat de provincies en waterschappen precies doen en hoe het stemmen in zijn werk gaat.

Uitleg over wat wel en niet mag in het stokhokje

Terugkijken: campagne-update met Xander

Over vier dagen zijn de Provinciale Statenverkiezingen. Tot die tijd praat politiek verslaggever Xander van der Wulp je elke werkdag bij. Tot maandag moet je het dus doen met de vlogs die al zijn verschenen, zoals die van gisteren.

Campagne-update 3 gaat over het klimaatdebat, maar heeft ook aandacht voor regionale thema's en een kijkje achter de schermen bij de NOS. Alle vlogs vind je ook terug op het NOS-YouTubekanaal.

PS19-campagne: héél véél klimaat, Wilders als mentor van Rutte en het 'Brabants Buske'

CU-lijsttrekkers willen betere bereikbaarheid regio

Alle provinciale lijsttrekkers van de ChristenUnie pleiten in een ingezonden brief in het Nederlands Dagblad voor betere treinverbindingen tussen de regio en de Randstad. Ze vinden dat concrete ambities voor regionale spoorverbindingen nu ontbreken in de plannen van staatssecretaris Van Veldhoven, "terwijl dit cruciaal is voor de toekomst". "Helaas zien we bij de staatssecretaris nog weinig actie op dit gebied."

De lijsttrekkers, onder aanvoering van Tweede Kamerlid Stieneke Van der Graaf, willen dat er nieuwe spoorlijnen komen. Ze noemen er twee: de Nedersaksenlijn (doortrekken spoorlijn Groningen-Stadskanaal naar Emmen) en de Lelylijn (voorheen de Zuiderzeelijn van Lelystad via Emmeloord, Heerenveen en Drachten naar Groningen).

Weet je nog niet wat je gaat stemmen?

Voor twijfelaars en zwevende kiezers zijn er ook dit jaar weer de bekende stemhulpen online gezet. Afhankelijk van de provincie kan je terecht bij verschillende aanbieders.

StemWijzer en Kieskompas zijn de bekendste en hebben voor de meeste provincies een stemhulp gemaakt. Alleen Friesland en Zeeland ontbreken in allebei. Kiezers in die provincies kunnen naar de minder bekende MijnStem en Kieswijzer.

'Dit gaat echt tijd schelen'

Om fouten te voorkomen bij het handmatig tellen van stemmen heeft een slimme ondernemer een nieuwe manier van tellen ontwikkeld. De essentie is rust, structuur en controle. Tientallen gemeenten hebben hun tellers al op cursus gedaan, ook in de hoop dat ze de uitslagen sneller bekend kunnen maken.

Een voorzitter van een Dordrechts stembureau vertelt tijdens zo'n cursus tegen verslaggever Jeroen de Jager dat het tellen van de stemmen altijd behoorlijke chaotisch verloopt. Hij is erg positief over de nieuwe methode: "Dit is een stuk makkelijker."

Veel kopstukken in Zuid-Holland vandaag

Landelijke partijprominenten zijn vanmiddag op straat te vinden op verschillende plekken in Zuid-Holland. Premier Rutte flyert in winkelcentrum Leidsenhage in Leidschenveen, CDA-leider Buma en minister De Jonge zijn te vinden op het Wilhelminaplein in Naaldwijk en PVV-voorman Wilders gaat naar de Markt in Spijkenisse.

Ook Segers van de ChristenUnie en Klaver van GroenLinks zijn in Zuid-Holland. Segers bezoekt de voedseltuin in Rotterdam, waar ze biologische groenten kweken voor de voedselbank. En Klaver spreekt campagnevrijwilligers toe in Den Haag.

Zelf meest kritische fractie stemt vaak voor in senaat

Twee politicologen hebben het stemgedrag van partijen in de Eerste Kamer onderzocht. Wat blijkt? Zelfs de meest kritische fractie, namelijk die van de PVV, stemt in 79 procent van de gevallen voor wetgeving.

Simon Otjes en Tom Louwerse (de laatste is bekend als de maker van de Peilingwijzer) bekeken de 294 stemmingen sinds het aantreden van het huidige kabinet. Niet verbazingwekkend is dat de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie in 99 procent van de gevallen instemden met wetgeving.

Maar ook de oppositiepartijen stemden heel vaak voor. SP, 50Plus, PvdA, GroenLinks, SGP en de Onafhankelijke Senaatsfractie (een samenwerkingsverband van regionale partijen) zitten allemaal boven de 90 procent. Alleen de PVV en ook de Partij voor de Dieren (82 procent) waren vaker tegen.

De coalitie heeft nu nog krappe meerderheid van één stem, maar zal die volgens de peilingen verliezen. De leden van de Eerste Kamer worden door de Provinciale Staten gekozen.

Minister De Jonge was er vroeg bij vanmorgen

De CDA-minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bracht samen met de Zuid-Hollandse lijsttrekker Adri Bom-Lemstra medewerkers van een verpleeg- en verzorgingshuis in Rotterdam een ontbijtje. "Heel veel dank voor jullie fantastische inzet en toewijding", schrijft hij op Twitter.

'Invloed sociale media klein'

De invloed van de campagne die politieke partijen op sociale media voeren, is maar klein. Dat zei communicatiewetenschapper Sanne Kruikemeier vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal. Ze deed onderzoek naar de rol van sociale media tijdens verkiezingen.

"We hebben gekeken naar de relatie tussen campagnevoeren en voorkeursstemmen", vertelde ze. "Dan zie je dat het effect van sociale media klein is. Bij traditionele media als tv is die invloed veel groter."

Het valt Kruikemeier deze verkiezingen op dat de campagne zich erg richt op de personen. "Dat is wel een bekende strategie bij verkiezingen. Er ligt veel nadruk op de individuele personen, de kopstukken van de partijen. Zij zetten zichzelf heel erg naar voren."

In de provincie wordt weleens geklaagd dat de landelijke prominenten veel aandacht krijgen. Maar dat is dus voor de partijen gewoon een afgewogen keuze, zegt Kruikemeier. "Ze doen dat omdat zij al bekendheid hebben en het gezicht van de partij zijn."

Klaver wil geen Lelystad Airport

GroenLinksleider Jesse Klaver gaat proberen de opening van vliegveld Lelystad tegen te houden. In het AD zegt hij dat als het kabinet de meerheid in de Eerste Kamer verliest, Lelystad Airport niet opengaat.

De leden van de Eerste Kamer worden door de Provinciale Staten gekozen. Volgens de laatste Peilingwijzer zal GroenLinks forse winst boeken in de provincie en verliest het kabinet ruimschoots zijn krappe meerderheid in de Eerste Kamer.

"Wij gaan het in de Eerste Kamer niet steunen", zegt Klaver in de krant. "Dat betekent dat de coalitie over rechts moet, via Forum voor Democratie en de PVV. Ik geloof nooit dat de ChristenUnie en D66 akkoord zullen gaan om met de steun van rechts dit vliegveld erdoor te duwen. Dan gaat het van tafel."

Het kabinet wil dat Lelystad een overloopluchthaven van Schiphol wordt. Vakantievluchten moeten naar Lelystad, zodat er op Schiphol ruimte komt voor intercontinentale vluchten en vrachtvluchten. De opening van het vliegveld is al twee keer uitgesteld. Minister Van Nieuwenhuizen zei in december dat ze gaat proberen Lelystad Airport per 2020 in bedrijf te hebben, maar dat het wel moeilijk zal worden.

Kijk: deze invloed heeft de provincie op jouw leven

Je staat ermee op en gaat ermee naar bed: deze invloed heeft de provincie op jouw leven

NRC: VVD'ers voorzien einde Rutte

Twee derde van de lokale VVD-bestuurders en -politici vindt dat het tijdperk van Mark Rutte op zijn eind loopt. Dat schrijft NRC Handelsblad vanmorgen na interviews met gemeenteraads- en Statenleden, gedeputeerden, wethouders en burgemeesters van de partij.

De krant vroeg bijna 300 actieve VVD'ers die niet in de Eerste of Tweede Kamer zitten naar hun mening over hun partij. 169 van hen werkten mee.

Op de vraag wie bij de volgende Tweede Kamerverkiezingen (gepland voor 2021) de lijsttrekker moet zijn, noemt maar ruim een kwart van de ondervraagden uit zichzelf hun huidige partijleider en premier. De helft komt met een alternatief voor Rutte. De naam van fractievoorzitter Klaas Dijkhoff wordt veruit het vaakst genoemd.

Veel VVD'ers hebben het tegenover NRC over "een frisse wind" en benadrukken de houdbaarheidsdatum van de premier. Sommigen waarschuwen voor een Balkenende-scenario. Ruttes voorganger Jan-Peter Balkenende leidde tussen 2002 en 2010 vier kabinetten namens het CDA. Bij zijn laatste verkiezingen werd zijn partij bijna gehalveerd en stapte hij op als partijleider.

'Veel meer datalekken bij provincies'

In 2018 werden 91 datalekken geregistreerd door provincies, veel meer dan een jaar eerder. Toen waren er 52 gevallen van hacks of bijvoorbeeld een verloren of gestolen telefoon, tablet of laptop. Dat heeft Reporter Radio samen met drie regionale media achterhaald na een Wob-verzoek.

De meeste datalekken werden geregistreerd bij de provincie Friesland: zestien. Ook in Noord-Brabant (veertien), Drenthe (dertien) en Noord-Holland (tien) werden er veel vastgelegd. In Zeeland was het er slechts één.

Overzicht per provincie van het aantal geregistreerde datalekken

De provincies moeten de lekken melden bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) als ze niet zeker weten of de data versleuteld zijn. AP-voorzitter Aleid Wolfsen vindt de verschillen tussen de provincies opmerkelijk, zegt hij tegen het radioprogramma. "Dat is een teken om daarop in te zoomen."

De uitzending van Reporter Radio over de provinciale datalekken is morgenavond om 19.00 uur op NPO Radio 1.

Provinciale Staten ook belangrijk voor kabinet

Sommige oppositiepartijen beschouwen de Provinciale Statenverkiezingen als een referendum over het kabinet. Mocht het kabinet in de Eerste Kamer zijn meerderheid verliezen, dan wordt regeren lastiger, maar niet onmogelijk. Wat de Provinciale Staten en de Eerste Kamer met elkaar te maken hebben, leggen we uit in deze video:

Provinciale Staten en de Eerste Kamer, wat hebben die met elkaar te maken?