Gemeenteraadsverkiezingen: partijleidersdebat over integratie, thuiszorg en megastallen

Zondagsrust sluit debat af

Van der Staaij wil minder koopzondagen, en begrijpt niet dat GroenLinks dat niet steunt. "Doordeweeks strijdt GroenLinks tegen het kapitalisme, maar zondags niet. Dan moeten de winkels open en laat die medewerkers maar aan de slag gaan."

Klaver (GL) wil het aan de gemeenten overlaten. "Ik zal eerlijk zijn, hier hebben wij geen lijn over afgesproken. Gemeenten moeten het lokaal bepalen."

Rutte: "De lijn van de VVD is dat mensen ook op zondag boodschappen moeten kunnen doen en dat een ondernemer zelf mag bepalen of hij zijn winkel open gooit."

Blaffen naar de maan

Klaver (GL) wil af van de verplichte aanbestedingen in de zorg. Van der Staaij zegt dat dat Europese regels zijn, daar kom je niet zomaar van af. "Blaffen naar de maan", noemt Rutte het.

Volgens Rutte leveren die aanbestedingen wel degelijk voordelen op voor de prijs en de kwaliteit van de zorg die wordt afgesproken tussen een gemeente en een zorgbedrijf. Klaver blijft erbij dat het bureaucratie oplevert en dat de wachtlijsten er niet korter van worden.

Niet integreren, uitkering inhouden?

"Helaas zijn er groepen die uit het buitenland zijn gekomen en hier niet integreren, de taal niet willen leren. Het is niet acceptabel om aan hardwerkende Nederlanders te vragen hier een uitkering voor op te hoesten", zegt Rutte (VVD). Hij wil ze korten op hun uitkering.

Klaver (GL) vindt dit typische Rutte-taal maar hij denkt niet dat er iets van terecht komt. Hij zegt dat wethouders, ook VVD-wethouders, het vaak niet verstandig vinden om mensen zo hard te straffen. Rutte: "Dan moeten we zorgen dat we dit gaan afdwingen, ook bij die VVD-wethouders." Maar hij wil het niet in een landelijke wet vastleggen.

Van der Staaij (SGP) heeft verhalen gehoord in Amsterdam van mensen van buitenlandse afkomst die wel een baan hebben en de taal spreken maar vanuit hun moslimachtergrond het normaal vinden om mensen die zich hebben laten bekeren tot christen met geweld aan te pakken.

De laatste debatronde met Rutte, Klaver en Van der Staaij

Over de volgende stellingen:

VVD: Wie niet wil integreren moet zwaar gekort worden op zijn bijstandsuitkering.
GroenLinks: De marktwerking in de jeugdzorg en thuiszorg moet worden afgeschaft.
SGP: Er moeten meer koopvrije zondagen komen.

Gemeentelijke thuiszorgorganisaties?

Stelling: De lokale zorg heeft veel te harde klappen gehad van Den Haag. De markt hoort ook lokaal niet thuis in de zorg.

Marijnissen (SP) zegt dat de onderlinge concurrentie de goede zorg kapot heeft gemaakt en voor extra kosten zorgt. Ze wil gemeentelijke thuiszorgorganisaties, en geen thuiszorgorganisaties van de vrije markt meer.

Segers (CU) is het er niet mee eens, want dan moet het hele stelsel op de schop en ontstaat er veel overheidsbureaucratie als de overheid weer alles in eigen hand gaat nemen. "In acht van de tien gevallen gaat het goed, laten we voor die twee gevallen een oplossing verzinnen."

Inzetten op gezinnen in krimpregio's

Segers vindt dat er meer aandacht in gemeenten en krimpregio's moet zijn voor hoe gezinnen leven en hoe gezinnen bepaalde keuzes maken over wonen, scholen en werk. "We moeten geen getto's en bakfietsenwijken krijgen, het moet door elkaar heen."

Krol: "Heel veel mensen voelen zich niet aangesproken door het woord gezinnen. Want er zijn ook ouderen die op andere manieren samenwonen, en wel hun kinderen in de buurt hebben wonen. Dus laten we spreken over families, we moeten samen door het leven gaan." Segers is dat met hem eens.

Marijnissen zegt dat jonge mensen voor de vraag komen te staan: kan ik hier wel wonen, kan ik het hier wel betalen en vind ik hier wel werk. "Als je als jongere het huis uit wil begint het wel met een betaalbare woning kunnen vinden."

Volgende ronde met Segers, Marijnissen en Krol

Het gaat over de volgende stellingen:

CU: Alleen waar ruimte is voor gezinnen, is er toekomst voor steden en dorpen.
SP: De lokale zorg heeft veel te harde klappen gehad van Den Haag. De markt hoort ook lokaal niet thuis in de zorg.
50Plus: De decentralisatie van de zorg en de daarmee gepaard gaande forse bezuinigingen is de belangrijkste oorzaak van de problemen in de ouderen(zorg) op gemeentelijk niveau.

Te veel megastallen?

Stelling PvdD: Vergroening van gemeenten gaat niet samen met megastallen en mestvergisters.

PvdD-leider Thieme zegt dat megastallen veel te makkelijk vergunningen krijgen van gemeenteraden en dat ze daardoor als paddenstoelen uit de grond schieten met gezondheidsproblemen van omwonenden tot gevolg.

Buma (CDA) vindt dat onzin en wijst op het belang voor de economie van de agrarische sector en voor de voedselvoorziening. "Volgens mij kunt u het niet eens, iets positiefs zeggen over deze sector." Buma wijst op het geld dat dit kabinet uittrekt voor het saneren van de problematische varkenssector in Brabant.

Asscher (PvdA): "Thieme heeft een goed punt want je hebt gezond voedsel nodig maar je wilt ook niet ziek worden door de lucht en wat daar in rondzweeft."

Nu kritiek op Asscher

Stelling PvdA: Om de buurt beter te maken moeten we investeren in banen voor conciërges, straatcoaches en wijkverpleegkundigen.

"Ik vind het heel gezellig hoor, met u in de oppositie", zegt Thieme tegen Asscher. "Maar als u aan de macht bent zegt u hele andere dingen dan als u in de oppositie zit."

Buma zegt dat het CDA in dit kabinet meer doet voor gemeenten dan de PvdA in het vorige kabinet. "Wij investeren 5 miljard extra in gemeenten tot aan het einde van deze kabinetsperiode." Asscher haalt een voorbeeld aan dat het CDA juist tegen investeren in gemeenten was.

Buma, Asscher en Thieme over veiligheid

CDA-leider Buma, PvdA-leider Asscher en Partij voor de Dieren-leider Thieme zitten klaar voor de volgende stellingen.

Stelling CDA: Maak Nederland net zo veilig als Tubbergen.
Stelling PvdA: Om de buurt beter te maken moeten we investeren in banen voor conciërges, straatcoaches en wijkverpleegkundigen.
Stelling PvdD: Vergroening van gemeenten gaat niet samen met megastallen en mestvergisters.

Thieme valt Buma aan op het begrip 'veiligheid'. Volgens haar zorgen megastallen in Tubbergen juist voor gezondheidsproblemen, en is dat helemaal niet veilig. Buma is het niet eens met deze wending in het gesprek. Hij zegt dat mensen zich echt zorgen maken over veiligheid op straat, motorbendes en terrorismebestrijding.

Ook Asscher valt Buma aan. Het kabinet geeft geld aan multinationals in plaats van aan extra agenten en extra salaris, zegt hij. "Daar komt de baas van de ING zijn bed niet voor uit." Buma zegt dat salarisverhoging wel belangrijk is, maar niet zaligmakend. Ze verdienen steun van de politiek, zegt hij.

Pechtold: u maakt Turkse Nederlanders te schande

D66-leider Pechtold zegt dat Denk-leider Kuzu niet consequent is in zijn standpunt dat achtergrond geen rol zou moeten spelen. "U richt zich sinds kort zelf op Turkse Nederlanders en maakt ze te schande en zet ze te kijk als ze iets anders vinden dan u."

Kuzu zegt dat hij zelf juist steeds op zijn achtergrond wordt aangesproken als het over het Denk-standpunt gaat over "de Armeense kwestie" en de Turkse president Erdogan.

Kuzu ziet drie kloven

Kuzu van Denk ziet een kloof in hoe mensen wonen en wat zij moeten betalen, een kloof tussen hoog- en laagopgeleid en een kloof tussen mensen met en zonder migratie-achtergrond.

In Rotterdam wordt er bezuinigd op het armoedebeleid, zegt Kuzu. en D66 zit daar in het college. Pechtold van D66 vindt dat te verdedigen omdat er wel maatregelen worden genomen om mensen aan het werk en uit de schulden te krijgen.

Pechtold: niet in eigen bubbel opsluiten

D66-leider Pechtold vindt dat gemeenten een grote taak hebben om een tweedeling in de maatschappij tegen te gaan. Zoals huisvesting, het zorgen voor betaalbare huur- en koopwoningen en studentenhuisvesting. Maar op de arbeidsmarkt, en de verschillen die daar groter worden tussen flex en vast, en hoge en lage inkomsten, heeft de Rijksoverheid weer een grote rol.

Landelijke partijleiders schuiven aan

Alexander Pechtold van D66 en Tunahan Kuzu van Denk schuiven aan voor het eerste een op een-debat over twee stellingen. Bij dit deel had Baudet gezeten als hij niet had afgezegd. Pechtold vindt het jammer van iedere collega die afzegt voor een politiek debat. Pechtold had best met Baudet willen praten over een andere stelling, als Baudet dat had gewild. "Maar zo ver is het niet gekomen", zegt Pechtold.

Stelling van Pechtold: Als we de tweedeling in ons land willen stoppen moeten we beginnen in onze steden en dorpen.
Stelling van Kuzu: Gemeenten moeten meer beleid maken over en aandacht besteden aan acceptatie in plaats van integratie.

Vinger in de pap

De vier lokale lijsttrekkers vinden het prima dat de landelijke overheid verantwoordelijkheden overdraagt aan gemeenten, zoals inburgering, jeugdzorg en ouderenzorg. Maar de uitvoering in de gemeente wordt lastig gemaakt omdat de landelijke politiek toch altijd nog een vinger in de pap wil hebben.

Lokale lijsttrekkers

Rosalie Slager van Platform progressief Wierden spreekt namens een al twintig jaar oude lokale partij. Daarin zijn mensen vertegenwoordigd die ook lid zijn van grote landelijke partijen, maar ze kunnen goed samenwerken.

Frans Schatorjé, is duo-lijsttrekker van EENLokaal uit Venlo. Wethouder Martijn van den Heuvel uit Weert is van Weert Lokaal. Met 8 zetels de grootste partij in Weert. Wethouder Jisse Otter is van Wakker Emmen.

Alle vier vinden dat lokale partijen beter naar de inwoners van de eigen stad kunnen luisteren omdat ze niet aangestuurd worden door de landelijke politiek.

Partijen mogen zelf een stelling meenemen

Voor de een op een debatten mogen de partijleiders zelf een stelling bedenken. De precieze stellingen blijven nog even geheim maar ze gaan over integratie, veiligheid in de buurt en ouderenzorg.

Baudet en Wilders trokken zich terug

De PVV en Forum voor Democratie deden wel mee aan de loting van de NOS voorafgaande aan het debat, maar trokken zich later toch terug.

Forum voor Democratie heeft afgezegd, partijleider Baudet zei dat hij niet in debat wil met D66-leider Pechtold, omdat die hem wil demoniseren.

Eerder trok PVV-leider Wilders zich terug. Als reden voor de afzegging geeft de PVV dat de partij "nooit meedoet aan radio-onzin van de NOS".

Loting vooraf

Wie in het perscentrum Nieuwspoort tegen wie in het strijdperk treedt, is bepaald door loting. Eerst gaan D66 en Denk met elkaar in debat, daarna CDA, PvdA en Partij voor de Dieren, vervolgens ChristenUnie, SP en 50Plus en tot slot VVD, GroenLinks en SGP. Ook politici van lokale partijen doen mee aan de uitzending. Zij vertellen wat er speelt in hun gemeente en wat ze van de landelijke politici nodig hebben om hun werk goed te doen.

Lokale lijsttrekkers

In het eerste halve uur komen vier lijsttrekkers uit Wierden, Venlo, Weert en Emmen aan het woord over onderwerpen die spelen in hun gemeente. Vervolgens gaan in blokken van telkens een half uur de landelijke partijleiders met elkaar in debat.

Elk blok wordt afgetrapt door een van de lokale lijsttrekkers met een lokale kwestie. Onder de thema's die verder aan de orde komen zijn in elk geval de zorg, veiligheid, integratie en wonen/stadsvernieuwing.

Joost en Lara blikken vooruit

Het verkiezingsdebat in het NPO Radio1-programma Nieuws en Co begint om 16.00 uur en duurt tot 18.30 uur. Luister live!

Er staan camera's bij het radiodebat, dat ook te volgen is op NPO Politiek. Kijk live!

Politiek verslaggever Joost Vullings en radiopresentator Lara Rensen, die het debat leiden, blikken vooruit: