liveblog
NOS NieuwsAangepast

Prinsjesdag van uur tot uur

liveblog gesloten

De belangrijkste punten uit de Miljoenenota

Een begrotingsoverschot, extra geld naar basisscholen en het eigen risico in de zorg stijgt. Dit en meer heeft minister Dijsselbloem bekendgemaakt in de begroting voor het volgend jaar.

Hiermee sluiten we het liveblog. Al het nieuws over de reacties op Prinsjesdag en de begroting kun je volgen in onze reguliere berichtgeving.

Raad van State waarschuwt voor steeds duurder wordende zorg

De Raad van State roept het kabinet op om de groei van de uitgaven in de zorg goed in de gaten te houden, en mogelijk aan banden te leggen. "Zonder verder ingrijpen zal de groei van de zorguitgaven de komende jaren veel hoger zijn dan de voorziene economische groei."

Volgens de RvS heeft dat gevolgen voor de koopkracht. Het adviesorgaan zegt verder dat werkenden dubbel geraakt worden, doordat het kabinet de koopkracht van ouderen repareren. "Zij betalen die reparatie, maar eveneens valt hun toekomstige koopkracht lager uit", concludeert de Raad van State in het advies.

In beeld: de hoedjes op een rij

Melanie Schultz van Haegen, minister van Infrastructuur en Milieu

Op Prinsjesdag halen vrouwelijke ministers, Kamerleden en andere genodigden alles uit de kast om er piekfijn uit te zien. En traditiegetrouw mag bij hun creatie een bijpassende hoed niet ontbreken, want Prinsjesdag en hoedjes zijn hoe dan ook met elkaar verbonden.

Statistieken over de begroting 2018

  • Rijksoverheid
  • Rijksoverheid

Samenvatting Prinsjesdag

Een samenvatting van het ceremoniële deel van Prinsjesdag: van de rijtoer tot de balkonscène:

Prinsjesdag: van rijtoer tot balkonscène

35 jaar lang vooraan bij Prinsjesdag

NOS op 3 volgde een man die al 35 jaar lang vooraan staat bij Prinsjesdag. Ieder jaar komt hij rond 06.00 uur 's ochtends naar Paleis Noordeinde om verzekerd te zijn van een goede plek.

Oscar staat al 35 jaar aan het hek

Stel je vragen aan NOS-verslaggevers

Haagse verslaggevers Vincent Rietbergen en Xander van der Wulp beantwoorden zo alle vragen over Prinsjesdag in een Facebook-livesessie. Je kunt hier live meekijken en vragen stellen. Tot op Facebook!

Premier Rutte roept op om lonen te verhogen

De koning zei in de Troonrede dat meer mensen moeten profiteren van de economische voorspoed. Volgens premier Rutte is dat niet alleen de verantwoordelijkheid van de politiek.

"De politiek kan dat maar gedeeltelijk leveren", zei Rutte in een toelichting op de Troonrede. "Er ligt ook een verantwoordelijkheid bij werkgevers en vakbonden, zodat het in de loonstijgingen voelbaar wordt dat Nederland er beter voor staat."

De premier doet daarmee een oproep aan de sociale partners om de lonen te verhogen. Hij sluit zich daarmee aan bij onder meer president Knot van De Nederlandsche Bank. Die pleitte al eerder voor hogere salarissen.

Rutte: de lonen kunnen omhoog

Goed nieuws voor de meeste Nederlanders

Dijsselbloem: dacht dat het mijn laatste zou zijn

Dijsselbloem met het koffertje in de Tweede Kamer

De minister grapt tijdens de presentatie van de Miljoenennota dat hij vorig jaar niet verwacht had dat hij er nu nog zou staan. "Het jaar 2017 zou voor mijn opvolger zijn, maar die is nog niet. Toch heb ik alvast mijn opvolger meegenomen, die van over dertig jaar", verwees hij naar de 'mini-minister' Haci Nuh, die erbij mocht zijn omdat hij eerder dit jaar een wedstrijd had gewonnen.

"De miljoenennota heeft niet alleen te maken met nu, maar met toekomst, nieuwe generaties. Als je bezig bent met inkomsten van het land, moet je oog hebben voor de kinderen. Begroten doe je voor de toekomst."

Hij liet in zijn toespraak herhaaldelijk weten dat de overheidsfinanciën er goed voorstaan. "Met veel genoegen bied ik u voor de vijfde keer de Miljoenennota en de begrotingsstukken aan", zei hij tot besluit tegen Kamervoorzitter Arib.

Daar komt het koffertje

Minister Dijsselbloem loopt met zijn koffertje het gebouw van de Tweede Kamer in. Hij presenteert zo de Miljoenennota.

Naast zich loopt de 12-jarige Haci Nuh. De jongen is in maart door de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb uitgeroepen tot mini-minister van Financiën.

Politiek lichtgewicht Prinsjesdag net zo sfeervol als anders

Politiek gezien mag het dan een lichtgewicht Prinsjesdag zijn, omdat het demissionaire kabinet geen nieuw beleid presenteerde, de pracht en praal was er niet minder om. Duizenden mensen waren weer naar Den Haag gekomen om zich te vergapen aan de koetsen, paarden, kleurige kostuums, de koning en, vooral, de koningin.

We zouden ze bijna vergeten; de hoedjes

Los van de inhoud van Prinsjesdag kijken veel mensen graag naar de traditionele hoedjes die de politici op hebben. Hieronder een overzicht:

  • Frank van Beek/Hollandse Hoogte
    Koningin Máxima
  • ANP
    Prinses Laurentien
  • ANP
    GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver en zijn partner
  • ANP
    Fleur Agema, PVV-Kamerlid
  • ANP
    PVV-leider Geert Wilders samen met zijn partner

Politici reageren op plannen van kabinet

PVV-leider Wilders zegt in een reactie dat hij Prinsjesdag een prachtig evenement vindt, maar dat hij vooral wacht op het nieuwe kabinet. "Het is een prachtige dag als het gaat om de Nederlandse folklore. Mensen genieten ervan. Maar ja, de Troonrede en wat daar gezegd werd: daar zit eigenlijk weinig tot niets nieuws in. Iedereen wacht in heel Nederland, maar met name in de Tweede Kamer, op waar het nieuwe kabinet mee gaat komen."

D66-leider Pechtold vond het een optimistisch verhaal. "Een begroting waarbij niemand erop achteruit gaat, dan is het aan een volgend kabinet om ervoor te zorgen dat iedereen erop vooruit gaat." Hij vindt het belangrijk dat er extra geïnvesteerd wordt in veiligheid, zorg en onderwijs.

Eigen risico

Het CDA zegt dat de vooruitzichten voor de toekomst goed zijn, maar benadrukt dat er nog steeds grote vraagstukken zijn die beantwoord moeten worden. "Denk aan de onzekerheid op de arbeidsmarkt, de zorgen rondom migratie en integratie en het bieden van zorg aan mensen die dat nodig hebben", zegt CDA-leider Buma.

SP-leider Roemer zegt dat het kabinet het geld verkeerd uitgeeft. Hij wil extra geld naar de zorg, zodat er meer mensen kunnen worden aangenomen. "De afgelopen jaren zijn er 80.000 banen verdwenen in de zorg. Nu is het personeel hard nodig, kun je ze niet vinden."

Als het aan GroenLinks-leider Klaver moet het nieuwe kabinet de kolencentrales sluiten, moet er meer geld voor onderwijs komen en is het belangrijk dat het eigen risico omlaag gaat. "Ik zag hoe de koning een opdracht gaf aan het komend kabinet dat iedereen erop moet vooruitgaan. Maar ik ben er niet gerust op dat dit gaat gebeuren."

Middengroepen moeten erop vooruit

ChristenUnie-leider Segers vindt ook dat meer mensen moeten profiteren van de economie. Hij zit straks in de nieuwe regering. "Toezeggen daarover is nu nog lastig", zegt hij. "Er is nog geen regeerakkoord. Maar het is evident dat de middengroepen, de groepen die zwaar hebben geleden in de crisis, dat we daar heel speciaal zorg voor moeten dragen en dat die ook moeten gaan merken dat het beter gaat met Nederland."

De SGP vond de Troonrede een tamelijk tevreden terugblik op het kabinetsbeleid. Hij kan daar voor een groot deel in meegaan, maar fractievoorzitter Van der Staaij zegt in een reactie dat hij wel meer geld weer voor gezinnen met eenverdieners.

Marianne Thieme, van de Partij van de Dieren, twitterde eerder al dat ze te weinig aandacht vond in de Troonrede over de problemen rond het klimaat. "Geen woord over voedselschandalen, massale kippenvergassing. Slechts pappen en nathouden over de klimaatverandering."

Kwartiertje over? Kijk de Troonrede terug

Heb je de Troonrede van koning Willem-Alexander vanmiddag gemist, hieronder kun je hem terugkijken:

Troonrede: Sint-Maarten, economische voorspoed en terrorisme

Balkonscène voorbij, ceremonie zit erop

Koning en koningin zwaaien vanaf balkon Paleis Noordeinde

Koning Willem-Alexander, koningin Máxima, prinses Laurentien en prins Constantijn hebben op het balkon naar de duizenden mensen bij het paleis gezwaaid.

Daarmee zijn de festiviteiten aan een einde gekomen. De mensen gaan naar huis. Met honderden tegelijk lopen aanwezigen terug richting het Binnenhof. "Dat was het dan voor vandaag", zucht een man.

Gewapend met selfiestick bij balkon

Het is bijna tijd voor de balkonscène. De spanning voor Paleis Noordeinde loopt op en veel mensen staan klaar met hun selfiestick. "Niemand gaat nu nog voor me staan", zegt een vrouw met een oranje hoedje.

Het is een drukte van jewelste bij Paleis Noordeinde

"Zwaai naar Willy!", schreeuwt een meisje tegen haar zusje. De Glazen Koets is aangekomen bij Paleis Noordeinde. "De Glazen Koets is echt veel mooier dan de Gouden."

De Glazen Koets is aangekomen bij Paleis Noordeinde

Over de kleding

Het Koninklijk Huis heeft informatie gepubliceerd over de kleding die Willem-Alexander en Máxima vandaag dragen:

Máxima draagt een klassieke a-lijn japon vervaardigd uit een transparante brokaat met grove bloemen in een aquamarijn kleur. Persbureau ANP meldt dat de japon een ontwerp is van het Belgische modehuis Natan. Verder draagt ze het Ordelint en de Ster van het Grootkruis der Orde van de Nederlandse Leeuw.

Koning Willem-Alexander draagt een jacquet met grijs vest met het draaginsigne Ridder Militaire Willems-Orde.

Máxima, Willem-Alexander, met rechts Kamervoorzitter Arib

Rijtoer in een vogelvlucht

De rijtoer door Den Haag in vogelvlucht

Willem-Alexander en Máxima

Willem-Alexander en Máxima tijdens de Troonrede

Lees de Troonrede terug

Leden van de Staten-Generaal, Op Prinsjesdag zijn alle ogen traditioneel gericht op Den Haag. Maar vandaag zijn ons hart en onze gedachten in de eerste plaats bij de inwoners van Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius, die zo zwaar getroffen zijn door de verwoestende kracht van orkaan Irma.

De eerste regels van de Troonrede

Zo begon koning Willem-Alexander zijn troonrede. De RVD heeft de hele tekst van de Troonrede gepubliceerd. Die kun je hier teruglezen. Zo meteen zullen we ook de video van de toespraak publiceren.

Leve de koning, hoera, hoera, hoera

De koning heeft de Troonrede uitgesproken. Zijn belangrijkste boodschap leek te zijn dat er meer Nederlanders moeten profiteren van de economische groei. "Het fundament onder Nederland is de afgelopen jaren sterker geworden", zei de koning. "Meer mensen hebben een baan, een eigen huis en ondernemers investeren weer. Er is sprake van een bloeiende economie en een beter gevulde schatkist."

'Belangrijk dat meer mensen gaan profiteren van de economische voorspoed'

PvdA-Kamerlid neemt moeder mee naar Prinsjesdag

Willem-Alexander staat stil bij Sint-Maarten

De koning staat in het begin van zijn Troonrede stil bij de ravage op Sint-Maarten, die orkaan Irma achterliet. Daarna vertelt hij over de economische voorspoed in eigen land. "Ons land staat er stukken beter voor dan bij de start van het kabinet in 2012.". De koning vraagt ook aandacht voor mensen die het minder goed hebben in Nederland. "Meer mensen moeten profiteren van economische voorspoed."

Ook heeft hij het over de problemen in de rest van de wereld, zoals migratie en terrorisme. Hij benadrukt dat we ons niet moeten laten beïnvloeden door terrorisme. "De kracht van onze manier van leven is dat ieder mens in Nederland, ongeacht zijn afkomst, zichzelf kan zijn binnen de gedeelde waarden van de rechtstaat."

Er gaat extra geld naar terrorismebestrijding. De marechaussee krijgt extra geld om de grensbewaking te versterken, vertelt de koning.

Koning: Ons hart en onze gedachten bij Sint-Maarten

Kijken naar de Glazen Koets

'De Glazen Koets is bij het Binnenhof. Langs de route loopt het langzaam leeg. "Het was de moeite waard om te wachten", vertelt een scholiere uit Middelburg. Ze heeft een selfie met de Glazen Koets kunnen maken. Met een grote lach opent ze een zakje chips. "We hebben drie uur gewacht en hebben honger."

Mensen langs de route maken foto's van de Glazen Koets

Rijtuig bij de Ridderzaal

Willem-Alexander en Máxima zijn met de Glazen Koets aangekomen bij de Ridderzaal.

Video: Glazen Koets vertrokken vanaf Paleis Noordeinde

Glazen Koets vertrokken vanaf Paleis Noordeinde

Willem-Alexander en Máxima

Onder de muziek van het Wilhelmus zijn koning Willem-Alexander en Máxima in de Glazen Koets gestapt. De koets is nu vertrokken in de richting van de Ridderzaal.

Koningin Máxima droeg een blauwgrijze jurk met een kleine hoed.

Willem-Alexander en Máxima in de Glazen Koets

Rijtoer op punt van beginnen

De Glazen Koets vertrekt zo richting de Ridderzaal. Om 13.00 uur begint de koninklijke rijtoer vanaf Paleis Noordeinde. Een kwartier later komt de koets aan bij de Ridderzaal. Om 13.50 vertrekt de koninklijke stoet vanaf het Binnenhof. De ceremonie wordt afgesloten met de balkonscène om 14.00 uur op Paleis Noordeinde.

Troonrede 1977 over lange duur kabinetsformatie

Koningin Juliana leest de Troonrede in 1977

Het is vandaag de 188ste dag van de kabinetsformatie. Daarmee komt deze formatie al redelijk in de buurt van de langste formatie ooit: die in 1977 (208 dagen). Koningin Juliana maakte daar toen melding van in de Troonrede.

Zij zei destijds: "De lange duur van de kabinetsformatie, na een verkiezingsuitslag die toch door velen als duidelijk is ervaren, wekt onder de huidige omstandigheden begrijpelijke bezorgdheid. In afwachting van de totstandkoming van een nieuw kabinet is het niet mogelijk U nieuwe plannen voor te leggen betreffende het in de komende jaren te voeren beleid."

'Zichtbare en onzichtbare maatregelen' tijdens zwaarst beveiligde Prinsjesdag ooit

De rijtoer van de Glazen Koets staat op het punt van beginnen. Er is fors geïnvesteerd in de beveiliging:

'Zichtbare en onzichtbare maatregelen' tijdens zwaarst beveiligde Prinsjesdag ooit

Burgemeesters G4 zwaaien niet naar koning

De burgemeesters van G4, de vier grote steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht), zwaaien vanmiddag niet naar de koets met de koning en koningin. Dat deden ze andere jaren wel. Ze hebben dat besloten omdat burgemeester Van der Laan van Amsterdam door zijn ziekte niet aanwezig kan zijn. Hij wordt vervangen door loco-burgemeester Ollongren.

Burgemeester Krikke van Den Haag zei vanmorgen al op Radio 1 dat ze het heel verdrietig vindt dat Van der Laan er vandaag niet bij is. "Ik heb hem gisteren een sms gestuurd, dat ik vurig en hardnekkig blijf hopen op een wonder. Ik zal hem echt heel erg missen vandaag."

Het hoedje van... Marianne Thieme

De leider van de Partij voor de Dieren maakt altijd een politiek statement met haar kleding tijdens Prinsjesdag. Dit jaar vraagt ze aandacht voor het vrouwenkiesrecht.

Nog een kwartiertje

Over een kwartiertje begint de rijtoer met de Glazen Koets. Om 12.00 uur werd nog snel even de rode loper voor het ministerie van Algemene Zaken schoongemaakt.

Den Haag strijdt tegen afval, en toch een Gouden.... Fiets??

De medewerker van de Haagse gemeente heeft een lint met 'trash' om

Langs de kant staat een vrouw, gehuld in vuilnis en een lint met 'trash' erop. De medewerker van gemeente Den Haag roept iedereen op om vandaag afval op te ruimen. "Maak een koninklijke buiging. Dan ben je laag bij de grond en kan je meteen dat afval opruimen", zegt Monique Vennis tegen verslaggever Carmen Dorlo. "Vandaag is de stad schoon, maar laten we dat ook morgen zou houden."

Geen Gouden Koets, maar wel een Gouden Fiets vandaag. Met voorop een kooi met duiven Willem en Max. Het Leger des Heils wil met deze actie aandacht van het publiek vragen voor daklozen. Later vandaag delen de deelnemers nog soep uit.

Vrolijkheid in 'Prinsjesdag-express'

Mensen die wat verder weg van Den Haag wonen moesten al vroeg op om op tijd bij de feestelijkheden te zijn. Reisorganisatie OAD heeft bussen ingezet die vanochtend vroeg vanuit Holten, Deventer en Apeldoorn in de richting van de Hofstad reden. De sfeer in de 'Prinsjesdagexpress' was, ondanks het tijdstip, opgetogen:

'Prinsjesdag verveelt nooit, je ziet elke keer iets anders'

Nog even wachten

Deze jonge oranjefans zitten er klaar voor en hebben wat te lezen. Ze moeten nog een klein uur wachten. De Glazen Koets vertrekt om 12.45 uur vanaf de Koninklijke Stallen naar Paleis Noordeinde.

De Miljoenennota: wat weten we al?

Vanmiddag biedt minister Dijsselbloem zijn Miljoennota aan, aan het parlement. Grote verrassingen zullen er niet meer zijn. Zoals de laatste jaren steeds gebeurde, is de inhoud van de begroting al uitgelekt. Dit weten we al:

Lekker in het zonnetje

Het is mooi weer in Den Haag. De tribunes langs de route zitten al bijna helemaal vol. Ook bij de hekken staan veel mensen. Veel hoedjes, kroontjes en vlaggetjes zijn te zien.

Langs de route staan een aantal basisschoolklassen uit Genemuiden. Zij hebben een uitje, speciaal voor groep 8. Het is overduidelijk voor wie ze komen: "Máxima en Alexia", roepen ze in koor.

Den Haag goed voorbereid

Een terugblik op alle voorbereidingen, die al vroeg in de ochtend begonnen:

Den Haag bereidt zich voor op Prinsjesdag

Hoe staat het eigenlijk met de Gouden Koets?

Net als vorig jaar wordt er op Prinsjesdag geen Gouden Koets gebruikt, maar een glazen rijtuig. De Gouden Koets, die sinds 1903 werd gebruikt bij de rijtoer, wordt opgeknapt. Je kunt hier zien hoe het er nu met de koets voor staat:

De Gouden Koets van dichtbij

​Dijsselbloem krijgt hulp van mini-minister

Minister Dijsselbloem van Financiën heeft vandaag hulp. De 12-jarige Haci Nuh loopt de hele dag in zijn kielzog. De jongen is in maart door de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb uitgeroepen tot mini-minister van Financiën. Hij had het beste antwoord op de vraag waar hij geld aan zou uitgeven als minister van Financiën van Rotterdam zou zijn. Wat hem betreft zou het budget onder meer naar opvangkampen voor vluchtelingen en vrede en rust in de stad gaan. Nuh draagt vandaag net als Dijsselbloem een jacquet en heeft het koffertje met de Miljoenennota al even mogen dragen. Best zwaar, vindt hij.

Minister Dijsselbloem tekent Prinsjesdagstukken

Tot in de puntjes voorbereid

Vanochtend werd bij de Ridderzaal de ontvangst van de koning al even geoefend, met stand-ins uiteraard. Behalve Kamervoorzitter Arib, die is er wel in levenden lijve.

Een 'grote familie' uit Staphorst

Op de tribune zit een groep dames, helemaal uit Staphorst. Ze zijn gehuld in traditionele kleding. "Wij zijn echte Koningshuis-fans", vertelt organisator Annigje van der Sluis. "Dus hoe de koets eruitziet, maakt ons niet uit. Wij komen echt voor de koninklijke familie." Ze zijn met zijn 56'en, waaronder drie mannen. "We komen al 19 jaar hierheen. We zijn inmiddels een grote familie geworden. Allemaal in onze mooie outfit."

Voor alles een eerste keer

Burgemeester Krikke is pas een halfjaar werkzaam als burgemeester van Den Haag. En dus is het haar eerste Prinsjesdag. Ze liep vanmorgen om zeven uur al door de Haagse binnenstad om te controleren of het goed gaat met de voorbereidingen. De binnenstad is dit jaar streng beveiligd. Maar het is ook feest, benadrukt zij. Ze mocht op het vroege tijdstip de eerste Oranjefans al begroeten.

Op zoek naar vaste plekje

Carla, Ria en Erna zijn al vroeg op pad om hun vaste plekje aan de route van de Glazen Koets te bemachtigen. "Dit doen we al zeven jaar", vertelt Ria aan verslaggever Carmen Dorlo. De drie vriendinnen hebben alle drie een hoedje op. Dat doen ze ook al zeven jaar. "En elk jaar plakt Carla er nog een kanten randje bij op haar hoed."

De drie vrouwen gaan al zeven jaar met elkaar Den Haag op Prinsjesdag

Druk in Den Haag

Het duurt nog een paar uur voor de feestelijkheden beginnen, maar langs de route staan al een hoop mensen. Ondanks dat het de strengst beveiligde Prinsjesdag ooit is, komen mensen uit heel het land kijken naar de rijtoer.

Den Haag heeft afzettingen uit Groot-Brittannië laten overkomen

Atypische Prinsjesdag

De derde dinsdag van september is een dag die bol staat van traditie, maar die dit jaar toch anders is dan anders:

- Het demissionaire kabinet presenteert zijn begroting voor volgend jaar

- Geen Gouden Koets, maar een Glazen Koets, in verband met een grote renovatie

- Route wordt streng beveiligd, na recente aanslagen in Europa

Helaas, deze YouTube video is niet meer beschikbaar

Programma en route

Hoe ziet de dag eruit?

TijdProgramma
12.45 uur: Vertrek Glazen Koets vanaf de Koninklijke Stallen naar Paleis Noordeinde
13.00 uur:Willem-Alexander en koningin Máxima vertrekken vanaf Paleis Noordeinde naar het Binnenhof
13.15 uur:Aankomst bij de Ridderzaal voor Troonrede
13.50 uur:Glazen Koets vertrekt vanaf Binnenhof naar Paleis Noordeinde
14.00 uur:Balkonscène op Paleis Noordeinde