liveblog
NOS NieuwsAangepast

Campagneblog 3-3: Rutte wil land met 'veel gekke mensen'

liveblog gesloten

Een hele goede nacht gewenst!

Tot zover het campagneblog van vrijdag 3 maart. Een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen:

Er was een hoop te doen over de Turkse regering die in Nederland een pro-Erdogan-campagne wil voeren, vlak voor de verkiezingsdag. Premier Rutte heeft zich daar al over uitgelaten: "Daaraan zullen we niet meewerken. We vinden dit ongewenst.”

En het ging over de wens van D66-leider Alexander Pechtold, die gisteravond bij Nieuwsuur inging op de leeftijdsgrens voor hulp bij zelfdoding bij een voltooid leven. Hij zei daar dat hij de wens heeft om die grens in de toekomst te verlagen. Christelijke partijen zijn ervan geschrokken, de VVD steunt het idee.

Verder ging het vooral over Wilders, die vanmiddag zijn campagne hervatte in Volendam.

Om 07.00 uur zijn we terug met een nieuw campagneblog. Fijne nacht!

Discussie over voltooid leven gaat door bij Pauw & Jinek

Bij Pauw & Jinek wordt er gediscussieerd over een waardig levenseinde. Aan tafel zit SGP-leider Van der Staaij, die tegen hulp bij een voltooid leven is. "Mijn leven is in Gods hand." Hij is net als de andere leiders van de christelijke partijen, faliekant tegen het plan van Pechtold. "Het is een onomkeerbare beslissing", zegt hij. Hij vond het erg confronterend dat een man gisteravond in Nieuwsuur zei dat hij dood wil.

Hij vindt het zelf in zo’n geval te makkelijk om meteen iemands doodswens in te gaan zetten. "Luister naar iemand. Dat kan wel verlichten als iemand in nood serieus wordt genomen." "Je mag iemand niet in de steek laten", zei hij.

Schippers zegt dat mensen nu soms geen andere uitweg zien dan voor de trein te springen of zelf medicijnen te nemen, die ze "via vage internetsites verkregen hebben" om de doodswens tot uiting te brengen. "Dat moet anders", zegt ze. "In de brief die ik geschreven heb aan de Kamer heb ik wel een leeftijdsgrens, maar dat is helemaal niet principieel. Want ik kan helemaal niet verdedigen waarom het 75 is, en geen 70." Ze benadrukt dat er draagvlak voor zo'n wet nodig is.

Discussie over hulp bij zelfdoding bij Pauw & Jinek

Het is een discussie die nu wordt gevoerd omdat mensen steeds ouder worden, zegt Schippers. "Nu kunnen we iemand die op z'n 70ste een hartaanval krijgt genezen, en die kan dan nog steeds 90 worden." Ze benadrukt dat het moet gaan om een zorgvuldige procedure.

Asscher: gelijk loon voor gelijk werk in Europa

PvdA-leider Asscher sprak in Nieuwsuur ook over arbeidsmigratie. Hij is het niet eens met de kritiek dat hij te weinig heeft gedaan, bijvoorbeeld aan de rust- en rijtijden voor chauffeurs. Als voorbeeld noemt hij de nieuwe wet Aanpak Schijnconstructies en het uitbreiden van de inspectiecapaciteit. "Maar er is een ding wat ook moet veranderen en waar mensen van Groningen tot Zeeland last van hebben. Dat is een Europese spelregel waardoor het mag dat een Pool of Roemeen hier mag werken voor een lager bedrag dan een Nederlandse werknemer op dezelfde stijger. En ik vind dat Europa die spelregel moet veranderen."

Asscher deed ook een voorspelling over het aantal zetels dat hij wil halen op 15 maart. Dat zijn er 26.

Asscher vindt dat Pechtold integer reageerde op doodswens

PvdA-leider Lodewijk Asscher vindt dat Alexander Pechtold gisteravond op een hele integere manier reageerde toen hij geconfronteerd werd door een man met een doodswens in Nieuwsuur. "Maar het is niet zo dat iemand het monopolie heeft op beschaving. Ik vind ook dat hele beschaafde mensen hier hele diepe bezwaren tegen kunnen hebben en dat je daar rekening mee moet houden.

"Zelf ben ik uiteindelijk na een lange worsteling, ook in het kabinet, tot de conclusie gekomen dat er veel mensen zijn die niet meer verder willen of kunnen. Die lijden aan het leven. En dan moet je een waardig afscheid mogelijk maken."

Asscher: niemand heeft monopolie op beschaving

Hij voegt daar wel aan toe dat hij christelijke partijen nooit onder druk zal zetten. "Of mensen verwijten dat ze daar anders over denken. Ik kan me daar goed in verplaatsen."

Daarna ging het gesprek verder over de arbeidswet van Asscher. Hij kreeg daarover kritische vragen uit het publiek:

Asscher schaart zich achter kabinet: pro-Erdogan-campagne ​in Nederland is ongewenst

PvdA-lijsttrekker Asscher is het eens met het kabinet dat een pro-Erdogan-campagne in Nederland ongewenst is. "Het is een verkeerd signaal", zei hij in Nieuwsuur.

Volgens hem is het niet zeker dat de manifestatie verboden kan worden, "omdat er veel mogelijk is in onze vrije rechtsstaat", maar gaat hij ervan uit dat de Turken zullen luisteren.

Asscher schaart zich achter kabinet: pro-Erdogan-campagne ​in Nederland is ongewenst

Het komende uur in Nieuwsuur: Asscher van de PvdA

Het komende uur spreekt Nieuwsuur uitgebreid met PvdA-lijsttrekker Lodewijk Asscher. Is er al sprake van het "Asscher-effect", vraagt het programma zich af.

Rutte wil een land met 'veel gekke mensen'

VVD-leider Mark Rutte wil geen eenvormig land. "Ik wil een land met veel gekke mensen", zegt hij bij AT5. De premier ging bij de Amsterdamse zender in op zijn open brief van januari, waarin hij Nederland opriep normaal te doen.

De brief was niet alleen gericht aan allochtonen maar aan iedereen, zegt Rutte bij AT5. "Ook tot de blanke Nederlanders die achterin de zaal stonden te gillen toen er een azc bij hen in de buurt kwam. Net zo goed als tot mensen die van buiten komen en zich er niet van vergewissen wat voor land we zijn."

De discussie over een waardig levenseinde: een overzicht

De initiatiefwet van D66 voor een waardig levenseinde zou op termijn mogelijk uitgebreid kunnen worden naar mensen jonger dan 75 jaar. Dat stelde D66-lijstrekker Pechtold gisteravond in Nieuwsuur. Er kwamen flink wat reacties, van politieke partijen, voor- en tegenstanders.

Nu, bijna 24 uur later maken we de balans op. Wat is de stand van zaken in de voltooid-leven discussie? Een overzicht.

'Het is raar dat we tegen kinderen zeggen doe netjes, als dat in de Kamer niet gebeurt'

In de rubriek De Kinderstem op NPO Radio 1 mogen kinderen vragen stellen aan lijsttrekkers. Marianne Thieme kreeg de vraag waarom politici zo hard tegen elkaar doen.

"Het is natuurlijk heel raar dat je aan kinderen vertelt dat ze zich netjes moeten gedragen, terwijl dat dan in de Kamer niet gebeurt", antwoordde de lijsttrekker van de Partij voor de Dieren. "Net zoals ik het heel raar vind dat we van kinderen verwachten dat ze alles netjes opruimen en dat ze zorgen dat het niet vies wordt buiten, terwijl politici kolencentrales bouwen en het milieu niet beschermen."

Gisteren zat CDA-lijsttrekker Buma bij NPO Radio 1 in De Kinderstem en ook hij vind dat er onnodig vaak gescholden wordt in de politiek.

CDA'er Buma haalt opnieuw uit naar de VVD

CDA-leider Buma heeft tijdens een bijeenkomst in Breda opnieuw uitgehaald naar de VVD en met name naar VVD-lijsttrekker Rutte. Hij verwijt hem "ziende blind te zijn voor de werkelijkheid van veel mensen". Buma zegt hun zorgen wel serieus te willen nemen.

"Rutte is er voor de Zuidas wij zijn er voor het MKB en de innovatie maakindustrie die hier in Brabant floreert, denk aan Fokker Elmo, of aan ASML en VDL", zei hij.

Powned geweigerd bij boekpresentatie Sylvana Simons

Artikel 1 weigerde vanmiddag de cameraploeg van PowNed toe te laten bij de presentatie van het boek van lijsttrekker Sylvana Simons. "Volgens mijn definitie is PowNews geen pers", zei de campagneleider tegen de zaal. Simons heeft de laatste tijd veel last gehad van PowNed: "Op het moment dat je mensen die in Amsterdam-Zuidoost wonen wegzet als wilde dieren in een dierentuin, ben je ook niet respectvol naar mij", verwees ze naar een eerder item van PowNews.

Vanuit de zaal kreeg Simons bijval. "Iedereen van ons is wel eens geweigerd", riep een vrouw.

Simons presenteerde vanmiddag haar boek met de titel Artikel 1 - Een nieuwe politiek van gelijkwaardigheid. Ze vertelt daarin wat haar beweegredenen zijn om een eigen partij te beginnen. De partij streeft volgens Simons naar gelijke behandeling voor iedereen in Nederland.

'Pro-Erdogan-campagne kan zorgen voor spanningen in verkiezingscampagne'

Dat de Turkse regering in Nederland een pro-Erdogan-campagne wil voeren, kan zorgen voor spanningen in de campagne, zegt politiek verslaggever Ron Fresen. "Dit kan zeker invloed hebben, en wel op twee manieren: de mate mate waarin Turkse Nederlanders in verkiezingstijd betrokken worden bij een campagne in Turkije en het kan de discussie over onderwerpen als integratie voeden."

De kwestie ligt gevoelig in de Nederlandse politiek, zegt Fresen. "Ja zeker. We hebben het vaak over de lange arm en invloed van de Turkse regering op Turkse Nederlanders hier. Nu ligt het extra gevoelig, want ze willen hier komen vlak voor de verkiezingen en dat roept de vraag op of ze verkiezingen hier willen beïnvloeden."

Pechtold en Wilders: hier geen campagne van Turkse regering

Het is nog niet duidelijk of Nederland de komst van de Turkse minister kan voorkomen. "Dat is de vraag waar nu op gestudeerd zal worden. Maar uit de Tweede Kamer komen al geluiden dat Nederland dat wel moet proberen. Het kan best lastig worden voor de autoriteiten om het tegen te houden. Het zal toch vooral moeten komen door diplomatieke druk."

Rutte over pro-Erdogan-campagne: daar gaan we niet aan meewerken

Premier Rutte meldt op Facebook dat de Nederlandse regering vandaag bevestiging heeft gekregen van Turkse autoriteiten dat een campagnemanifestatie in Nederland in de planning staat. "Daaraan zullen we niet meewerken. We vinden dit ongewenst. We zijn van mening dat de Nederlandse publieke ruimte niet de plek is voor politieke campagnes van andere landen", schrijft hij.

De hoogtepunten van de dag tot nu toe: met alleen twitteren kom je er niet

Het ging vandaag vooral over de wens van D66-leider Alexander Pechtold, die gisteravond in Nieuwsuur inging op de leeftijdsgrens voor hulp bij zelfdoding bij een voltooid leven. Hij zei daar dat hij de wens heeft om die grens in de toekomst te verlagen. Ron Fresen denkt niet dat dit onderwerp de campagne gaat domineren. "Geen enkele partij gaat hiermee campagne voeren. Daar is het onderwerp veel te precair voor en je gaat elkaar ook niet de maat nemen met elkaars standpunten hierover."

In de discussie hierover proef je ongemak bij de partijen, zegt Fresen. "Het onderwerp is als je het zou beperken tot ouderen al enorm gevoelig. Het wordt nog moeilijker als je er nu ook jongere mensen bij gaat betrekken die niet meer verder willen leven en hulp willen bij zelfdoding."

De drie politieke duiders van de NOS, met in het midden Ron Fresen

Verder ging het vooral over Wilders, die vanmiddag zijn campagne hervatte in Volendam. Volgens Wilders doet hij dat niet omdat hij slechter gaat in de peilingen. "Maar ook Wilders weet ook hoe belangrijk het is om zichtbaar te zijn. Want met alleen twitteren kom je er niet. Hij weet dat juist de opkomst van zijn kiezers zijn zwakke plek is. Die zijn normaal altijd lastig naar de stembus te krijgen."

Segers en Pechtold in discussie over hulp bij zelfdoding

Bij De Wereld Draait Door zijn D66-leider Pechtold en ChristenUnie-leider Segers in discussie gegaan over de leeftijdsgrens voor hulp bij zelfdoding bij een voltooid leven.

Segers zegt dat hij "er een nachtje over heeft moeten slapen" na de "heftige uitzending" gisteravond van Nieuwsuur, waar Pechtold geconfronteerd werd met iemand met een doodswens. D66-leider Pechtold sprak daarna de wens uit om de leeftijdsgrens voor hulp bij zelfdoding in de toekomst te verlagen. Segers is faliekant tegen de wet van D66 die euthanasie makkelijker moet maken, want "dan slaat de schrik je om je hart".

Een miljoen mensen slikken antidepressiva en leven een moeilijk leven, zegt Segers. "Die mensen ga je dan belasten met een nieuwe keuze; wil je dood of niet?" D66’er Pechtold antwoordt: "Wie zijn wij om die mensen dat te weigeren? Is er een plicht om te leven?"

Segers en Pechtold in discussie over hulp bij zelfdoding

Rutte bezoekt RTL Boulevard: social media is noodzaak om jongeren te bereiken

In RTL Boulevard was te zien dat VVD-lijsttrekker Mark Rutte een bezoekje bracht aan bekende YouTubers, om te praten over hoe jongeren naar de stembus getrokken kunnen worden. "Wat ik ervan geleerd heb, is dat je echt social media moet gebruiken om jongeren te bereiken", concludeerde Rutte.

Van de aanwezigen in de studio kreeg hij ook nog wat tips. "Mensen volgen je om wat je vindt. Ik geloof er wel in dat je je eigen mening geeft", zei dj Nicky Romero. En dj Ronald Molendijk raadde aan om wel een beetje op te passen: "Als je een belofte doet op social media, is het altijd terug te vinden." "Een belofte is altijd terug te vinden, heb ik gemerkt", grapte Rutte.

Ook kreeg Rutte de vraag of hij – net als in het tv-programma Adam Zkt. Eva – uit de kleren zou gaan, in ruil voor 76 zetels tijdens komende verkiezingen. Het antwoord van Rutte? "Nee."

Pro-Erdogan-campagne daags voor verkiezingen is ongewenst, vindt de regering

Het kabinet wil niet dat de Turkse regering op 11 maart, vier dagen voor de verkiezingen, in Nederland campagne komt voeren om stemmen te winnen voor een nieuwe grondwet in Turkije. Vandaag werd bekend dat de Turkse minister van Buitenlandse Zaken naar een manifestatie in Rotterdam wil komen. Het kabinet noemt dat ongewenst.

"De Nederlandse regering heeft vandaag inderdaad bevestiging gekregen van Turkse autoriteiten dat een campagnemanifestatie in Nederland in de planning staat. We achten dit niet gewenst en we zullen dit overbrengen aan de Turkse regering", laat het ministerie van Buitenlandse Zaken weten.

Pechtold over doodswens in Nieuwsuur: het was het aller- aller-indringendste

"Op het moment zelf dacht ik even: wat gebeurt me nu? Achteraf had ik het gevoel, met al mijn ervaring, dit was het heftigste. Het aller- aller-indringendste." Dat zegt Alexander Pechtold van D66 in De Wereld Draait Door. Hij doelt op het moment gisteravond in Nieuwsuur, waar hij geconfronteerd werd met iemand met een doodswens.

Martin Kock verrast Alexander Pechtold met zijn doodswens

"Later besefte ik me dat dit heftig was. Heel indringend. Je bent voorbereid op je verkiezingsprogramma, je doorrekeningen. Maar iemand die zo'n wens naar je uit, dan heb je geen idee wat er met je gebeurt."

Voorstelrondje van Nieuwsuur: wie is Asscher?

In een reeks verkiezingsspecials besteedt Nieuwsuur aandacht aan twaalf politieke partijen in de Tweede Kamer. Vandaag: de PvdA, met een uitgebreid interview met lijsttrekker Lodewijk Asscher.

Hier een voorproefje:

De PvdA in anderhalve minuut

Van der Staaij in EenVandaag: SGP combineert het goede van links en rechts

In het tv-programma EenVandaag een portret van SGP-lijsttrekker Van der Staaij, die op campagne is bij vissers. Hij wil dat Brussel zich niet meer bemoeit met wat we in Nederland wel of niet mogen vangen. Er wordt hem gevraagd waarom hij denkt dat zijn partij het zo goed doet in de peilingen. "Omdat we het goede van links en rechts weten te combineren", antwoord Van der Staaij.

Van oudsher heeft de partij dankzij een trouwe protestante achterban, die de partij drie zetels opleveren. Maar het zou goed kunnen dat de SGP er eentje bij krijgt na 15 maart. De partij is tegen de bouw van nieuwe moskeeën en wil geen hoge minaretten. "Zijn die wel hoognodig vraag je je dan af?", merkt Van der Staaij in EenVandaag op. "Dat is de mening van heel veel mensen."

De billenfoto van Henk Krol

Tijdens het debat van Tubantia en de Universiteit Twente is Henk Krol geconfronteerd met een naaktfoto die in 1978 in de krant stond. De 50Plus-lijsttrekker kon er om lachen en legde uit hoe met zijn blote kont in de krant is beland.

"Het was niet toegestaan om onder de rivieren op een publieke plek naakt te recreëren en dat wilden mijn toenmalige vriend en ik veranderen", vertelt Henk Krol. Ze wilden een proefproces uitlokken door opzichtig in het gras te gaan liggen. De foto's daarvan belandde volgens Krol toen in verschillende kranten.

Henk Krol met de billen bloot in Tubantia-vraaggesprek

Krol werkte toen nog bij de VVD en werd kort daarna op het matje geroepen door toenmalige partijleider Hans Wiegel. "Ik zal het nooit vergeten: hij zat achter zijn bureau met een krant voor hem, die hij tergend langzaam liet zakken", vertelt Krol. Volgens Krol sprak Wiegel toen de zin: "Waarmee weer eens bewezen is dat wij liberalen niets te verbergen hebben."

Volgens Krol heeft zijn actie zin gehad. "Het toont wel aan dat ik van jongs af aan die strijder ben geweest, die probeerde dingen te veranderen."

En Krol had ook nog een leuke boodschap voor Twente:

'Er is na een week campagnevoeren nog niet veel veranderd'

NOS-verslaggever Wilma Borgman blikt in het radioprogramma Nieuws & Co alvast terug op vandaag en op de eerste campagneweek. "Een week na de eerste confrontatie tijdens het radiodebat van vorige week vrijdag is er nog niet veel veranderd. Als we naar de peilingen kijken dan zien we dat de lijntjes horizontaal blijven. Alleen bij 50plus zien we een beweging naar beneden, de VVD en de PVV zijn nog steeds leidend, maar het verschil met de achtervolgers is niet zo groot. Dus het kan nog alle kanten op."

Borgman kijkt ook terug op de rest van de dag. Dat hoor je hier:

Software verkiezingen was inderdaad onveilig, blijkt uit onderzoek

Het computerprogramma dat de Kiesraad bij vorige verkiezingen gebruikte voor het berekenen van de uitslag, is daadwerkelijk kwetsbaar voor manipulatie. Dat blijkt uit een onderzoek van computerbeveiligingsbedrijf Fox-IT dat onderzoek heeft gedaan naar het programma OSV. "De uitkomsten van het onderzoek bevestigen dat de wijze waarop OSV bij eerdere verkiezingen is gebruikt kwetsbaarheden kent", schrijft minister Plasterk van Binnenlandse Zaken aan de Tweede Kamer.

Plasterk besloot het programma begin februari te verbieden nadat RTL Nieuws had gemeld dat het kwetsbaar zou kunnen zijn voor hackers. Bij de komende Tweede Kamerverkiezingen in maart wordt de uitslag daarom met de hand geteld. Minister Plasterk wil dat iedereen in Nederland zeker weet "dat die uitslag ook echt de uitslag is".

Het programma zal wel gebruikt worden voor het optellen van de uitkomsten van de verkiezingen, maar dan mag de computer niet verbonden zijn met internet. Dat is handig omdat gemeenten ermee bekend zijn, schrijft Plasterk.

GroenLinks introduceert nieuwe campagnetool: de chatbot

Geen verkiezingsprogramma meer doorploeteren, maar een korte vraag op Facebook. Dat moet voldoende zijn om erachter te komen wat de plannen van GroenLinks concreet voor iemand betekenen. De partij heeft namelijk een nieuwe campagnetool gelanceerd op Facebook: de chatbot, die het verkiezingsprogramma vertaalt naar de persoonlijke situatie van de gebruiker.

De Stemming van Vullings en Van Weezel: veel premierskandidaten

In de podcast De Stemming van Vullings en Van Weezel van NOS Met Het Oog Op Morgen deze week aandacht voor de afwezigheid van een afgetekende tweestrijd in de verkiezingen. Door de gelijk opgaande strijd kunnen veel partijen met een goede eindsprint allemaal nog de premier gaan leveren.

Kieslijsten verkeerd bezorgd

In Limburg, Zeeland en Zuid-Holland zijn diverse kandidatenlijsten voor de verkiezingen verkeerd bezorgd. Dat schrijft De Limburger. Volgens de regionale krant hebben een aantal inwoners van Helden en Maasbree kieslijsten gekregen met daarop alle stembureaus uit Horst aan de Maas. Biljetten uit die gemeente zijn op hun beurt beland bij inwoners van Goes in Zeeland. En kandidatenlijsten uit Venlo zouden zijn bezorgd in een straat in Westland in Zuid-Holland.

De gemeente Goes heeft van bezorger PostNL te horen gekregen dat de fout mogelijk is veroorzaakt door een vouwmachine, schrijft de krant.

Segers noemt hulp bij levenseinde breekpunt

ChristenUnie-lijsttrekker Gert-Jan Segers ziet niets in het voorstel van D66 om een vrije kwestie te maken van levensbeëindiging. Segers zegt dat in een interview met BNR. "Ik kan niemand dwingen anders te stemmen, maar als je met ons wil samenwerken kan ik daar op geen enkele manier verantwoordelijkheid voor dragen." Eerder vandaag liet Segers zich ook al uit over de wens van D66, hij noemde die "letterlijk levensgevaarlijk".

D66 heeft een initiatiefwet ingediend waarin een leeftijdsgrens van 75 jaar is opgenomen, maar gisteravond bij Nieuwsuur zei partijleider Pechtold dat hij de wens heeft om die grens in de toekomst te verlagen. Ook het CDA en de SGP hebben al geschokt gereageerd op de uitspraak van de D66-leider. De VVD steunt Pechtold.

'Utrechtse imam roept moslims op om Denk te stemmen'

De salafistische imam Suhayb Salam van de Utrechtse stichting alFitrah in de wijk Overvecht roept moslims op om op de partij Denk te stemmen. Hij zou daar in een audioboodschap toe hebben opgeroepen, schrijft het AD. De krant noemt dat opvallend, omdat de imam zich in het verleden negatief uitliet over moslims die gingen stemmen.

Wilders: Rutte heeft gelijk, de PVV wordt de grootste

Wilders is in Volendam omdat hij ooit een biertje aangeboden kreeg door de eigenaar van de zaak waar hij is. "En wat is er nou mooier om de campagne weer te beginnen bij deze meneer in de zaak?" Wilders hervat zijn campagne, omdat hij denkt dat het veilig genoeg is om weer naar buiten te gaan.

VVD-leider Rutte zei een paar dagen geleden dat hij bang is dat de PVV de grootste wordt. "Dat is een hele terechte waarschuwing", zegt Wilders. "Rutte heeft gelijk. De kans is levensgroot dat de PVV de grootste partij van Nederland wordt. En dat is heel goed voor Nederland."

Wilders vindt het verwijt onzin dat hij zijn plannen voor Nederland niet onderbouwt. "Al die miljoenen die we aan het buitenland en aan buitenlanders besteden. Als we daar nou eens mee ophouden, dan kunnen we zoveel doen. Laat u niet wijsmaken dat het niet kan."

Wilders verrast Volendam met bezoek; eet visje, drinkt biertje

De bewoners van Volendam zijn verrast met een bezoek van PVV-leider Wilders. Die brengt daar een bezoek aan restaurant Finest Food Corner.

Dit is de eerste campagneactiviteit op straat sinds Wilders woensdag aankondigde weer de straat op te gaan. Zijn beveiliging werd toen uitgebreid met een speciale eenheid van Defensie.

Aankomst PVV-leider Wilders in Volendam

Sylvana Simons presenteert boek

Sylvana Simons van Artikel 1 presenteert haar boek in Den Haag met het programma van haar partij. "Ik zit hier vandaag met ongelofelijk veel trots", begint ze. Simons maakt duidelijk wat de reden is dat ze de politiek in is gegaan. "Wat is het probleem, vroegen wij elkaar. Het probleem is dat het eerste artikel van onze grondwet onder druk staat. En dat artikel zegt: Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan. Dat artikel laat geen enkele twijfel bestaan.Maar de dagelijkse realiteit laat een ander verhaal zien."

Sylvana Simons presenteert boek in Den Haag

Campagnevlog #4: Jan Roos en een cliffhanger

Voor Xander van der Wulp en Vincent Rietbergen zit de week erop. In hun laatste vlog voor het weekend ontbijten ze met Jan Roos en bespreken ze met Joost Vullings hun slaaptekort.

'Wilders voelt boosheid feilloos aan'

Voormalig PvdA-leider Wouter Bos vindt Geert Wilders "een uitstekende vertolker van het brede ongenoegen in Nederland". In het Belgische blad De Tijd zegt Bos dat Wilders feilloos aanvoelt waar de boosheid zit. "En succesvolle politiek begint vandaag bij de empathie", zegt Bos.

Bos werd door het blad onder meer gevraagd het succes van Wilders te verklaren. Hij zegt dat hij na de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh linkse politici in Europa heeft gewaarschuwd voor onvrede en opkomend populisme. "Daar werd ik bijna om uitgelachen", aldus Bos. Links heeft volgens hem te laat beseft dat het vaak verkeerd loopt met migratie en integratie.

Bos denkt dat het succes van Wilders ook komt door de groeiende onzekerheid en door zijn "uitgekiende strategie". Volgens hem weet Wilders "exact hoe het systeem werkt", heeft hij de media "aan een touwtje" en geeft hij alleen interviews als hij niet wordt tegengesproken. Het hele interview van De Tijd met Bos verschijnt morgen.

Wilders en Bos in 2010

Henk Krol: liever geen minister

De leider van 50Plus ziet het niet zitten om minister te worden. Als zijn partij in een kabinet komt, blijft hij liever in de Tweede Kamer. "Als minister zit je vaak achter in een auto, in plaats van het land door te gaan om met mensen te praten", zei Krol in de gespreksreeks Van Torentje tot Torentje van de krant Tubantia. Krol houdt er rekening mee dat 50Plus kan meeregeren en daarom heeft hij er al zijn gedachten over laten gaan. "Ik ben geen politicus, ik ben een volksvertegenwoordiger."

Krol biechtte ook op niets te zien in de afschaffing van de Eerste Kamer, zoals partijleider Jan Nagel in het verkiezingsprogramma heeft gezet. "Ik vind dat de Eerste Kamerleden het best goed doen." Hij vreest geen problemen met Nagel. "Ik durf tenminste mijn eigen mening te geven." Krol hoopt ondanks de dalende trend in de peilingen 10 zetels te halen.

VVD deelt wens van D66

Ook de VVD mengt zich nu in de discussie over de leeftijdsgrens voor hulp bij zelfdoding bij een voltooid leven. Als je weloverwogen en zonder druk van buiten tot de conclusie komt dat je leven voltooid is, moet de weg van een waardig levenseinde open staan, vindt VVD-Kamerlid Arno Rutte. "Die keuze moet je, ook als sommige mensen dat ongemakkelijk vinden, niet koppelen aan een leeftijdsgrens."

D66-leider Pechtold sprak gisteren in Nieuwsuur de wens uit om de leeftijdsgrens in de toekomst te verlagen. Christelijke partijen zijn daar faliekant tegen; GroenLinks-leider Klaver noemde de discussie een dilemma.

Klaver: leeftijdsgrens voor 'waardig levenseinde' dilemma

GroenLinks-lijsttrekker Jesse Klaver worstelt met de leeftijdsgrens voor hulp bij zelfdoding als iemand vindt dat zijn leven voltooid is. D66 heeft een initiatiefwet ingediend waarin een leeftijdsgrens van 75 jaar is opgenomen, maar de partij heeft de wens om die grens in de toekomst te verlagen. "Dat vind ik een dilemma", zei Klaver in de RTL Campagne Update.

Aanleiding voor de opgelaaide discussie over voltooid leven is de uitzending van Nieuwsuur, gisteravond. Daarin vroeg een man van 57 met een doodswens aan D66-leider Pechtold waarom hij nog achttien jaar zou moeten wachten. Pechtold sprak daarop de wens uit om de wet op termijn uit te breiden, tot verbijstering van christelijke partijen.

"Een van de moeilijkere zaken aan de initiatiefwet is de leeftijdsgrens", erkent Klaver bij RTL. "Ik zie hoe arbitrair dat is." Klaver pleit ervoor om het debat over een 'waardig levenseinde' niet te politiseren. "Wat mij betreft gaan we daar heel rustig over nadenken."

Pechtold hoopt wet waardig levenseinde uit te breiden

Tijd voor de NOS-campagnequiz!

Iedere ochtend krijgen kandidaat-Kamerleden in het NOS Radio 1 Journaal vier quizvragen voor de kiezen. Vanochtend was het de beurt Joëlle Gooijer, de nummer 10 van de ChristenUnie. Dat ze in de Kamer komt is gezien de stand van de ChristenUnie in de Peilingwijzer (5-7) allerminst zeker. Reden te meer om goed te scoren.

De vragen van vanmorgen:

1. Welke partij geeft de komende periode het meeste uit aan zorg?
2. Welke twee partijen willen geld uittrekken voor popmuziek?
3. Wat is de titel van het CDA-verkiezingsprogramma?
4. Welke partijen willen sekseregistratie afschaffen in de Gemeentelijke Basisadministratie?

De antwoorden hoor je hier:

Klaver wil testkits voor xtc

Xtc moet op dancefeesten kunnen worden getest op zuiverheid, vindt lijsttrekker Jesse Klaver van GroenLinks. In een interview met jongerenplatform Vice pleit hij voor testkits. "Je moet naar een balie kunnen lopen en zeggen: ik kom mijn pilletje testen."

Vice interviewt in aanloop naar de verkiezingen een aantal lijsttrekkers. VVD-leider Rutte was de eerste in de reeks, Klaver de tweede. De GroenLinks-lijsttrekker zei over de normen en waarden-discussie dat hij soms begrip mist. "Mijn pleidooi is dat mensen moeten proberen om zich te verplaatsen in een ander en zich moeten afvragen of het dan zo erg is om gedrag of tradities aan te passen", zei hij.

Rutte over guilty pleasures en een minister voor Sport

De VVD-lijsttrekker vertelt in het RTL-programma Koffietijd uitgebreid over zijn jeugd ("heel leuk"), zijn kleding ("rood is ook mooi"), Emile Roemer ("zo'n aardige man"), RTL-presentatrice Marieke Elsinga ("geweldige vrouw"), guilty pleasures ("pot drop en grote concerten") en zijn muzieksmaak ("heel breed"). In het gesprek van bijna een uur gaat het ook over Ruttes politieke ambities en het voorstel van KNVB-voorzitter Van Praag voor een aparte minister van Sport. Daar voelt Rutte weinig voor. "Het kabinet moet niet te groot worden", zei hij.

Presentatrices Loretta Schrijver en Pernille La Lau noemen Rutte "het zonnetje in huis". De uitzending werd daarom afgesloten met een vocale versie van Let the Sun Shine uit Ruttes favoriete musical Hair.

VVD-leider Rutte in het RTL-programma Koffietijd

Minieme veranderingen in Peilingwijzer

De laatste debatten en media-optredens hebben niet geleid tot verschuivingen in de Peilingwijzer. De laatste dagen is alleen het CDA iets gestegen, van 16-18 naar 17-19 zetels. Dat gaat ten koste van GroenLinks, dat nu staat op 15-17 zetels (was 16-18). Beide verschuivingen vallen binnen de onzekerheidsmarge.

Ook een optimistische Thierry Baudet gelooft de peilingen niet

De nieuwe politieke partij Forum voor Democratie van Thierry Baudet gelooft de opiniepeilers niet. In de Peilingwijzer staat zijn partij tussen de 0 en 2 zetels. Baudet rekent op 5 tot 7 zetels, zei hij bij BNR. "We doen het hartstikke goed."

Roos rekent op drie zetels

VNL-leider Jan Roos beantwoordde vanochtend op de NOS-Facebookpagina vragen van kiezers. Het ging onder meer over de VNL-plannen voor de defensie en onderwijs, maar er werd ook gelachen. Zo grapte Roos dat het niet meevalt om als lustobject en seksbom te worden gezien.

Op de vraag of zijn partij niet veel lijkt op de PVV, antwoordde Roos dat de partij van Wilders alleen maar onmogelijke dingen voorstelt. Hij zei herhaaldelijk dat VNL "een realistische partij" is. Als het aan hem ligt, wordt er de komende jaren meer geïnvesteerd in wegenbouw en defensie. In het onderwijs wil hij overlegorganen schrappen en de ov-studentenkaart veranderen in een ov-trajectkaart. Dat zou honderden miljoenen per jaar schelen. "We houden op met geld weggooien", zei Roos. "Dat maakt het onderwijs beter."

De VNL-voorman waagde zich ook aan een voorspelling: Roos rekent op drie zetels in de Kamer.

Welke lijsttrekker is waar?

De lijsttrekkers hebben het druk, héél druk. Hier een selectie uit hun optredens vandaag:

- Rond het middaguur is 50Plus-leider Henk Krol in Enschede voor de Tubantia-gespreksreeks Van Torentje tot Torentje. Daarna gaat Krol naar Oldenzaal, waar een politiek café en een flyeractie op de agenda staan

- Jesse Klaver (GroenLinks) geeft om 12.00 uur een interview bij RTL Z. ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers is vanaf 14.00 uur te horen op BNR.

- Om 15.00 uur presenteert Sylvana Simons van Artikel 1 in Den Haag een boek met het programma van haar partij. Daarin licht ze ook haar beweegredenen toe

- De televisie-avond is opnieuw doorspekt met optredens van lijsttrekkers: zo is PvdA-leider Lodewijk Asscher bij Nieuwsuur en zijn Jesse Klaver en Kees van der Staaij (SGP) bij Pauw & Jinek

Drukte van jewelste in de Tweede Kamer

Normaal wordt er van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat vergaderd en zit het gebouw vol met journalisten, maar nu is er in de Tweede Kamer een ander soort drukte. Vanwege het verkiezingsreces ligt het parlement stil en kan iedereen - zonder afspraak - een kijkje nemen in de grote vergaderzaal en bij de tentoonstelling Verkiezingen in beeld.

Verslaggever Roel Pauw was gisteren een van de bezoekers en tekende op de publieke tribune van de Tweede Kamer reacties op. "Ik hoop dat mijn kleindochters hier later zelf ook komen zitten. Dan kunnen ze voor zichzelf en voor hun medemensen opkomen."

Bezoekers van de tentoonstelling 'Verkiezingen in beeld' in het Tweede Kamergebouw

Roos: wij worden grote verrassing van de verkiezingen

De VNL-leider verwacht een "hele goede uitslag" te halen op 15 maart. "Wij worden een grote verrassing", zegt Roos in het NOS Radio 1 Journaal. In de peilingen staat VNL er niet goed voor, maar Roos vertrouwt die niet. "Peilingen zijn om te lachen en staan ver van de realiteit."

VNL-leider Roos noemt linkse omroep 'bad met azijn'

VNL-leider Jan Roos vindt dat NPO-programma's als Buitenhof, Nieuwsuur en Pauw & Jinek, een vooropgezet plan hebben om hem aan te vallen. In het NOS Radio 1 Journaal zegt Roos dat hij in die programma's bijna nooit gevraagd wordt naar inhoudelijke plannen van zijn partij VNL. Het gaat volgens hem vooral om oude tweets of uitspraken van zijn tijd bij het satirische nieuwsprogramma Pownews. "Als je bij die programma's komt is het niet echt een warm bad, meer een bad met azijn. Ik moet me bij de NPO altijd verdedigen."

Afgelopen dinsdag kreeg Roos het aan de stok met Eva Jinek over objectieve journalistiek. Bekijk de beelden hier.

Sylvana Simons: zware campagne

Sylvana Simons, de oprichter en lijsttrekker van Artikel 1, was gisteravond te horen in het NOS-radioprogramma Met het oog op morgen. Simons is weinig te zien op tv, maar maakt in de campagne lange dagen. "Ik ben blij dat we dit niet elk jaar hoeven te doen", zei ze. "Alles is nieuw en spannend. Maar ik vind het heel leuk om contact te maken met mensen."

Simons lanceerde Artikel 1 eind december, na haar vertrek uit de politieke partij Denk. Ze had maar acht weken de tijd om een verkiezingsprogramma te schrijven. Dat is inmiddels af en wordt vanmiddag, in boekvorm, officieel gepresenteerd.

Simons vertelde dat ze bewust heeft gekozen voor een 'breed' programma en geen one issue-partij wil zijn. "We kunnen niets doen tegen armoede als we niet ook iets doen aan de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. We kunnen niet het onderwijs verbeteren als we geen aandacht hebben voor racisme. Als je die verbanden niet erkent, kun je overal pleisters op de wonden plakken. Maar als je die verbindingen wel ziet, kun je zoeken naar brede oplossingen."

Van der Staaij verbijsterd over Pechtold's woorden, voor Buma gaat het te ver

De SGP-leider reageert op de wens van Alexander Pechtold (D66) om op termijn ook mensen van jonger dan 75 hulp te bieden bij zelfdoding als zij een doodswens hebben. Op Twitter spreekt hij van "verbijsterend nieuws".

CDA-leider Buma zei gisteravond in Pauw & Jinek ook dat hij het idee van de D66-leider niet steunt. "Ik vind het een stap te ver gaan", zei hij. Buma benadrukt dat het de kerntaak van de overheid is om mensen te ondersteunen voor wie het leven ondragelijk is. "Het is de taak om te laten zien dat er toekomst is voor iedereen."

De ochtendkranten: houvast voor Krol en 'minister' Roemer moet betalen

Het Algemeen Dagblad schrijft onder de kop "Mogen we even vangen, minister Roemer?" over een interne SP-nota over een aanpassing van de verplichte afdrachten in de partij. Alle gekozen SP'ers moeten nu een flink deel van hun salaris in de partijkas storten.

Dat systeem wordt opnieuw bekeken. SP-raadsleden, wethouders en Kamerleden gaan minder betalen, maar toekomstige ministers en staatssecretarissen moeten ook afdragen. De krant constateert hieruit dat de partij klaar is om mee te regeren. "We willen aan de knoppen zitten", is een citaat van een anonieme SP-bron.

De Telegraaf heeft een grote foto van 50Plus-leider Krol op de voorpagina met de kop 'Houvast voor Krol'. De krant ging mee met Krol naar een Amsterdamse markt waar hij volgens de krant 'doorknokt'.

De ochtendkranten van 3 maart

Gisteravond gemist in de campagne

Op tijd naar bed gegaan? Gisteravond was D66-leider Alexander Pechtold bij Nieuwsuur. Hij kreeg daar onder meer een vraag kreeg van een kiezer met een doodswens. PvdA-lijsttrekker Lodewijk Asscher en CDA-leider Sybrand Buma waren bij Pauw & Jinek, waar ze doorgingen met de aanvallen op elkaar. De opmerkelijkste momenten zie je in deze video.

Gisteravond gemist in de campagne

Jan Roos is 'lijsttrekker van de dag'

VNL-leider Jan Roos is onze 'lijsttrekker van de dag'. Roos is tussen 08.30 en 09.00 uur te gast in het NOS Radio 1 Journaal en beantwoordt vanaf 09.15 uur vragen van kijkers op de NOS Facebookpagina. Heb je een vraag? Je kunt hem nu al stellen in de comments op Facebook.

Jan Ro

Roos doet voor het eerst mee aan de verkiezingen. Zijn partij Voor Nederland kan volgens de Peilingwijzer niet rekenen op een plaats in de Tweede Kamer.

​Goedemorgen!

Nog twaalf dagen tot de verkiezingen. De strijd om de zetels gaat volop door en ook vandaag volg je alle ontwikkelingen in ons campagneblog.

Gisteren openden VVD en de PvdA de aanval op het CDA. VVD-staatssecretaris Wiebes vroeg zich af "wat het CDA in Jezusnaam aan het herstel van de crisis heeft bijgedragen". PvdA-leider Asscher verweet Buma "een grote bek". Bij Pauw & Jinek, waar Asscher en Buma elkaar ontmoetten, gingen de verwijten door. Daar zei Asscher dat het CDA het land in 2012 "in een rokende chaos" had achtergelaten. Buma bleef bij zijn kritiek dat VVD en PvdA nu van alles willen, terwijl ze al vier jaar beter beleid kunnen voeren.

Een bijzonder moment was er gisteravond in Nieuwsuur: daar werd D66-lijsttrekker Pechtold geconfronteerd met een man van 57 met een doodswens. Hij wilde van Pechtold weten waarom D66 in een initiatiefwet voor een waardig levenseinde is beperkt tot mensen van 75 en ouder. "Ik wil nu", zei hij. Kijk dat fragment hieronder terug. Al het andere campagnenieuws van gisteren kun je hier teruglezen.

Pechtold hoopt wet waardig levenseinde uit te breiden