Chinese mensenrechtenadvocaat na 3,5 jaar in afzondering voor de rechter
In China is het strafproces begonnen tegen een vooraanstaande mensenrechtenadvocaat. Wang Quanzhang (42) verdween spoorloos in de zomer van 2015. Ook zijn vrouw kon geen contact meer met hem krijgen. Al snel bleek dat Wang was aangehouden op verdenking van het ondermijnen van de staatsmacht.
Wang is aangesloten bij het advocatenkantoor Fengrui in Peking. Dat kantoor staat geregeld uitgesproken critici van de regerende Communistische Partij bij. Zo was Wang de advocaat van cliënten in gevoelige zaken, onder meer over mogelijke martelpraktijken door de politie. Ook was hij de raadsman van leden van de verboden spirituele beweging Falun Gong.
709 crackdown
Wangs arrestatie maakte deel uit van een arrestatiegolf in China in de zomer van 2015. Vanaf 9 juli werden dat jaar in korte tijd ruim 200 mensenrechtenadvocaten en -activisten gearresteerd.
De klopjacht kwam vanwege de eerste dag van de arrestatiegolf bekend te staan onder de naam 709 crackdown. De meeste arrestanten zijn inmiddels veroordeeld of vrijgelaten. Wang moest echter in gevangenschap 3,5 jaar wachten op zijn proces, dat steeds werd uitgesteld. Hij mocht in die periode geen bezoek ontvangen.
De Chinese president Xi Jinping voert sinds 2015 een zerotolerancebeleid ten aanzien van critici en dissidenten. "De zaken waar Wang nu van wordt beschuldigd, zijn dingen die voor 2015 werden getolereerd", zegt correspondent Garrie van Pinxteren in het NOS Radio 1 Journaal. "Daarna werd Xi er heel alert op dat ngo's geen geld aannemen van buitenlandse organisaties."
Volgens het strafrechtelijk onderzoek is Wang "lange tijd beïnvloed door infiltrerende anti-Chinese-krachten". Hij zou door buitenlandse belangengroepen zijn getraind en gefinancierd. Ook zou hij hebben samengewerkt met de Zweedse mensenrechtenactivist Peter Dahlin, die in 2016 enkele weken vastzat in China. Na een gedwongen schuldbekentenis op de Chinese staatstelevisie werd Dahlin het land uitgezet.
Internationale aandacht
De zaak-Wang heeft de aandacht getrokken van internationale media. Amnesty International noemde de zaak een "wrede schertsvertoning". Zeker twee advocaten van Wang werden gedurende het proces zelf gearresteerd. Inmiddels wordt hij bijgestaan door een staatsadvocaat.
De Europese Unie riep China eerder dit jaar op de laatste arrestanten van de 709 crackdown vrij te laten. "De EU heeft de verwachting uitgesproken dat alle gedetineerden zelf een advocaat mogen kiezen en dat de beschuldigingen van martelingen en mishandelingen worden onderzocht."
Geen toegang
De politie heeft de rechtbank in de noordoostelijke stad Tianjin vandaag volledig afgesloten. Er worden geen journalisten en andere bezoekers toegelaten en het gebouw wordt zwaarbeveiligd. Rechtszittingen tegen mensenrechtenactivisten vinden in China vaak plaats rond de Kerst, omdat veel westerse diplomaten en journalisten die in China werkzaam zijn dan met vakantie gaan.
Toch zijn enkele westerse diplomaten naar de rechtbank gekomen. Ze mochten echter niet naar binnen. Een activist die voor de rechtbank leuzen riep als "Wang Quanzhang is een goed mens" en "Ik steun Wang Quanzhang", werd volgens persbureau Reuters door agenten in burger meegenomen.
Ook de vrouw van Wang, Li Wenzu, mag niet bij de rechtszitting aanwezig zijn. Haar appartement is door agenten afgesloten en ze mag niet naar buiten, vertelde ze in een telefoongesprek met persbureau AP.
Li demonstreert sinds de arrestatie van Wang voor de vrijlating van haar man. Ze liet zich eerder deze maand uit protest kaalscheren voor een rechtbank in Peking, samen met de vrouwen van drie andere gearresteerde advocaten.
In het Chinees lijken de woorden 'haar' en 'recht' op elkaar. De vrouwen scandeerden daarom de leus: "We mogen dan haarloos zijn, we zijn niet rechteloos." Ook op andere plaatsen in het land werd er gedemonstreerd voor de vrijlating van Wang.
Het vonnis van Wang wordt later bekendgemaakt. "Andere mensenrechtenadvocaten hebben straffen gekregen van vijf tot zeven jaar", zegt correspondent Van Pinxteren. "Hij zal zeker niet minder zwaar bestraft worden, juist omdat het zo'n belangrijke advocaat is."