Iedereen kan vredesprijs winnen
Met de Nobelprijs voor de Geneeskunde heeft het Nobel-comité de eerste van de reeks prijzen van dit jaar toegekend. Komende vrijdag wordt bekend wie de Nobelprijs voor de Vrede krijgt, de meest prestigieuze onderscheiding.
Wie zijn er genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede?
Dit jaar is er sprake van een recordaantal van 278 nominaties (47 organisaties en 231 personen) voor de Nobelprijs voor de Vrede. De lijst is geheim maar veel namen zijn al uitgelekt.
Kanshebbers voor de prijs zijn onder anderen klokkenluider Edward Snowden, de Pakistaanse activiste Malala Yousafzai, paus Franciscus, de Uruguayaanse president José Mujica, oud-militair Chelsea Manning en de Congolese arts Denis Mukwege. Maar op de lijst staan bijvoorbeeld ook de Russische president Poetin en de inwoners van het Italiaanse eiland Lampedusa.
Het Noorse Nobelcomité maakt een selectie van de genomineerden en kiest de uiteindelijke winnaar.
Wie komen voor deze prijs in aanmerking?
Personen en instanties die zich sterk hebben gemaakt voor de vrede maken kans op de prijs. Vorig jaar won de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) de prestigieuze prijs. De instantie, die is gevestigd in Den Haag, werd geroemd om zijn uitgebreide werk om het gebruik van chemische wapens te elimineren.
De uitreiking is altijd op 10 december, de sterfdag van Alfred Nobel. De winnaar krijgt zo'n 900.000 euro. Alleen de Nobelprijs voor de Vrede wordt toegekend door een Noors instituut en uitgereikt in Oslo; de andere Nobelprijzen door Zweedse commissies in Stockholm.
Hoe gaat een nominatie in zijn werk?
Alleen personen en instanties die gekwalificeerd zijn om te nomineren, mogen dat doen. Dat zijn bijvoorbeeld parlementsleden en regeringen, leden van internationale gerechtshoven, rectoren en professoren van universiteiten, instituten voor buitenlands beleid en directeuren van instanties die onderzoek doen naar vrede. Ook oud-winnaars van de Nobelprijs mogen een nominatie doen, evenals bestuursleden van een organisatie die de prijs heeft gewonnen. Personen en instellingen kunnen zichzelf niet voordragen.
Omdat zo veel mensen iemand kunnen nomineren, is het vrij eenvoudig om genomineerd te worden. Dat verklaart ook de nominatie van Poetin, de president die verantwoordelijk is voor de invasie op de Krim en door velen wordt gezien als corrupt.
Opmerkelijke winnaars uit het verleden:
In 1973 was er verbazing over de toekenning van de Nobelprijs voor de Vrede aan de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger. Hij was een belangrijke voorstander van bombardementen op Cambodja, waarbij zo'n 800.000 burgers omkwamen. De Palestijnse leider Yasser Arafat won de vredesprijs in 1994 en werd later beschuldigd van terrorisme. Ook was er kritiek toen de Amerikaanse president Obama in 2009 werd uitverkoren. Hij zat toen negen maanden in het Witte Huis, maar had nog weinig bereikt.
Andere weetjes over de Nobelprijs voor de Vrede:
- De prijs is sinds 1901 94 keer uitgereikt.
- Vijftien vrouwen hebben de onderscheiding gekregen.
- De gemiddelde leeftijd van de winnaars van de vredesprijs is 62 jaar.
- Een keer is de prijs geweigerd. Dat was door de Noord-Vietnamese vredesonderhandelaar Le Duc Tho. Hij kreeg de prijs in 1973 samen met Kissinger, maar wilde hem niet aannemen omdat er nog geen vrede was in Vietnam.
- Drie mensen die de prijs wonnen, zaten op dat moment in de gevangenis: de Duitse pacifist en journalist Carl von Ossietsky, de Birmese politica Aung San Suu Kyi en de Chinese dissident Liu Xiaobo.