'Een vakantiehuis voor 4000 gulden'

Door verslaggever Pauline Broekema

Een achtpersoonshuis zomerhuis op Vlieland bouwde je in 1929 voor nog geen 4000 gulden. Toch was het nog moeilijk om geïnteresseerden te vinden. Rond die tijd verrezen de eerste huisjes in de duinen van het Waddeneiland. Het latere Duinkersoord.

De geschiedenis van de Vlielandse vakantiehuizen is voor het eerst in een boek vastgelegd. Stuk voor stuk worden de huizen beschreven. De eerste waren simpel. Water uit de pomp, de kachel gestookt op dennenappels en juthout.

Steeds meer van die oorspronkelijke huizen verdwijnen, waarschuwt schrijfster Noor Kruys-Harkema. Nieuwbouw verschijnt. Van architecten die de opdracht krijgen "de maximale toegestane oppervlakte en hoogtes te gebruiken en ook nog een souterrain als dat te regelen valt". Daarom moest de geschiedenis daarvan en daarmee van de begintijd van het toerisme op een Waddeneiland worden vastgelegd.

Tenten

Aanvankelijk vond men het maar niks die vreemdelingen op Vlieland. Hun optrekjes passen niet in het landschap vond de Leeuwarder Courant in 1929. "Ze zijn daar hoog op de duinen, zeer ostentatief neergezet." Wie nu zo'n optrekje bezit mag zich gelukkig prijzen. Maar lange tijd werd geleurd met de erfpachtpercelen.

De familie van der Leij uit Arnhem kon in 1951 kiezen uit verschillende stukken grond. Uiteindelijk werd Wiekslag vlak achter de eerste duinenrij gebouwd. Door een aannemer uit Hoogezand. Om zo snel mogelijk klaar te zijn kampeerden de bouwvakkers in tenten op het terrein. De naam Wiekslag bedacht de bekende Vlielandse predikant ds. Loerakker.

Veel huizen werden vernoemd naar een ander familielid. Zoals een jaren vijftig huisje aan de Badweg: rood pannendak, rood-witte luiken. Van Froukje , Albert en hun zoon Jouke van Keulen die het Fajk doopten. Ook dit markante huis wordt gesloopt.

Markant

In de beginperiode kwamen de aannemers van de wal. De bouw van zomerhuizen was een manier om tijdens de crisis het personeel aan het werk te houden.

De meeste huisjes waren van hout. Enkelwandig, rietgedekt en enkelen met een Indisch aandoende voorgalerij. Zoals de Fazant. Niet gesneuveld in de vernieuwingsdrift en nog altijd voorzien van het oorspronkelijke groen met deelruitjes.

Even markant zijn de drie huisjes hoog op het duin. Bij Vlielandgangers bekend als: de bijenkorven, de koepeltjes, de naaimachines. Sonnevanck, Open Zon en Zon Rondom , werden in 1929 en 1930 gebouwd. Eigenaar Jan Timmer uit Groningen wilde voor zijn kinderen een huisje op de eilanden. Bouwde drie op Schiermonnikoog en drie op Vlieland. Voor de kap liet hij zich inspireren door de dakconstructie van een Gronings woonhuis.

Oorlog

In de oorlog werden verschillende huizen door de Duitsers gevorderd. De toenmalige eigenaar van de Klim, mevrouw Jeltes-Rozema herinnert zich hoe ze in augustus 1945 terugkeerde. "De hele inventaris was verdwenen. Al mijn mooie spullen zag ik later in een zomerhuis van een Vlielander terug. Niets gezegd. geen vijanden maken op zo'n eiland. Maar 't ging mij wel aan het hart."

Soms worden huizen van de hand gedaan omdat de erfgenamen de successierechten niet meer kunnen opbrengen of omdat het beheer te ingewikkeld wordt. De Klim was van een Stichting met twaalf erfgenamen, die het vier jaar geleden verkochten.

Turks stoombad

Veel originele huizen verdwijnen. Er wordt vergroot, uitgebouwd, en onderkelderd. De Kinkhoorn, werd een ecologisch huis waar aardwarmte en zonnepanelen de energie leveren. Of de Lindeval , voor veertien personen, met vloerverwarming, drie badkamers, dubbele keukenapparatuur, zonnebank, Turks stoombad. En een open haard binnen en buiten.

Een beetje zomerhuis op Vlieland heeft tegenwoordig een CV en een wasmachine. Hoe anders was het nog maar kort geleden. Een badgast vertelt over 1965: "Je mocht in die tijd geen wasmachine hebben in het duingebied. Toen onze buurvrouw ontdekte dat wij er een hadden kregen we het advies er een kleedje over te doen. Een heel verschil met de riante voorzieningen die tegenwoordig in de huizen aanwezig zijn."

Vlieland Duinhuisjes. On(t)roerend goed - Noor Kruys-Harkema - Flevodruk - ISBN 97-89491276064