Grote zorgen bij hoge rechtsorganen over asielwetten Faber
De Raad van State en de Raad voor de Rechtspraak vrezen een zeer grote extra belasting voor de rechtbanken en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) als twee conceptwetsvoorstellen van minister Faber van Asiel en Migratie worden ingevoerd. Ze kunnen leiden tot rechtsongelijkheid en het verder vastlopen van de asielketen. In een reactie zegt Faber dat ze er alle vertrouwen in heeft dat het goedkomt.
Het gaat om de Asielnoodmaatregelenwet en het conceptvoorstel Wet tweestatusstelsel. In die wetvoorstellen worden verschillende versoberingen in het asielstelsel doorgevoerd.
Zeer grote bezwaren
De Raad voor de Rechtspraak zegt "zeer grote bezwaren" te hebben tegen de invoering van het zogeheten tweestatusstelsel. In dat stelsel wordt onderscheid gemaakt tussen mensen die vluchten omdat ze gevaar lopen in hun land vanwege etniciteit, seksuele geaardheid of religie, en mensen die vluchten voor oorlog en (natuur)geweld. Nu bestaat dat onderscheid niet.
Asielzoekers uit de tweede groep kunnen als de rust is weergekeerd terugkeren naar hun land en krijgen daardoor in Nederland minder rechten, is het idee. Volgens de raad is dit veruit de grootste groep.
Mensen uit deze groep zullen volgens de raad naar de rechter stappen, omdat ze de tot eerste groep toegelaten willen worden. "Dit leidt niet alleen tot oplopende werkvoorraden bij rechtbanken, maar ook tot andere ernstige keteneffecten."
Faber: je moet een keer beginnen
Minister Faber denkt dat het allemaal niet zo'n vaart zal lopen. "Als we niets doen worden de rechtbanken ook overspoeld, maar dan door nieuwe asielaanvragen", zegt ze in een reactie. "Je moet een keer beginnen met strenger asielbeleid."
Ze erkent dat de wetten "wel wat zullen vragen" van de IND en de rechters. "Maar ik ben ervan overtuigd dat we het best met elkaar kunnen oplossen. Daar heb ik alle vertrouwen in."
Veel meer verlengingsaanvragen
Het tweede wetsvoorstel behelst het verkorten van de verblijfsvergunning die asielzoekers kunnen krijgen van 5 naar 3 jaar. Door die kortere duur zal de IND veel vaker moeten oordelen over verlengingsaanvragen, meent de raad. "Hierdoor zal ook het aantal intrekkingen van asielvergunningen stijgen en daarmee ook het aantal beroepen bij de rechter tegen zo'n beslissing."
De afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State levert vergelijkbare kritiek. De afdeling wijst er verder op dat de mogelijkheid tot nareis wordt geschrapt voor meerderjarige kinderen en ongehuwde partners.
"Deze voorstellen zullen vrijwel allemaal leiden tot een forse extra werkbelasting van de IND, en in het verlengde daarvan ook bij de rechtspraak tot een grote werkverzwaring en hoge kosten, zowel bij de rechtbanken als in hoger beroep."
Verder merkt de raad op dat de vreemdelingenrechtspraak nu al overbelast is en met personeelstekort kampt. Daarnaast moet in 2026 Europese wetgeving op het terrein van migratie in de Nederlandse wetgeving worden verwerkt. "Daar zullen de IND en de rechtspraak hun handen vol aan hebben."
Korte adviestermijn
Vorige week leverde de Nederlandse Orde van Advocaten kritiek op nieuwe asielmaatregelen van minister Faber. De orde vond dat de minister betrokken partijen te weinig tijd geeft om met een reactie te komen.
Ook de Raad voor de rechtspraak had liever meer tijd dan een week gewild om het kabinet van advies te dienen. Hij benadrukt dat de "opmerkelijk korte adviestermijn niet bijdraagt aan wetgeving van hoge kwaliteit", terwijl dit belangrijk is omdat het om mensen gaat die in een kwetsbare positie verkeren.
Staatssecretaris Struycken (NSC) voor Rechtsbescherming werd tijdens het Vragenuur naar zijn oordeel over de korte consultatietijd gevraagd. Hij wilde er niets over zeggen, omdat dit concrete geval onder de verantwoordelijkheid van minister Faber valt.
Het is nog onduidelijk wanneer het kabinet de voorstellen bespreekt.
