Ierse verkiezingen: geen grote anti-immigratiepartij, wel groeiende spanningen
Zelfs bij de Ierse verkiezingen dringt het immigratiethema zich steeds nadrukkelijker op. Dat is opvallend in een land dat bekendstaat om zijn ruimhartigheid en tolerantie. Ieren emigreerden eeuwenlang over de hele wereld en koesteren het Ierse motto céad míle fáilte, wat 'honderdduizend welkomsten' betekent.
Juist daarom was het land precies een jaar geleden geschokt door extreemrechtse rellen in de hoofdstad Dublin, na een steekpartij waarbij kinderen gewond raakten. Toen geruchten de ronde deden dat de dader een migratieachtergrond had, braken er gewelddadige protesten uit. Een boze menigte stak voertuigen in brand en droeg borden met de tekst 'Irish Lives Matter'.
Vandaag kiezen de Ieren een nieuwe Dáil Éireann, zoals ze hun parlement noemen.
Migranten doelwit
In het jaar dat volgde op de rellen leidde desinformatie op sociale media steeds vaker tot demonisering van asielzoekers. Migratiecentra werden doelwit van demonstraties en intimidaties. Het roept serieuze vragen op: is Ierland nog zo tolerant als het zichzelf graag ziet? Of zijn de opvattingen over migratie ook in Ierland aan het veranderen?
Ierland heeft geen grotere politieke partij die zich profileert op anti-immigratiesentiment. Hoewel de spanningen in de samenleving wel degelijk voelbaar zijn, heeft dit zich nog niet vertaald in een breed gedragen politieke beweging.
En daarin onderscheidt Ierland zich voorlopig van buurlanden, zoals Engeland waar Nigel Farage 4 miljoen stemmen kreeg, of Nederland waar 2,5 miljoen mensen hun stem gaven aan Geert Wilders, of Duitsland met zijn AfD en Frankrijk, waar het radicaal-rechtse Rassemblement National een derde van de stemmen kreeg.
Steeds meer online
In Ierland profileren vooral onafhankelijke kandidaten zich met anti-immigratieretoriek. Zij slagen er niet in om samen een krachtig front te vormen en blijven klein in vergelijking met de drie grote partijen: Fianna Fáil, Fine Gael en Sinn Féin. Voorlopig ontbreekt een charismatische leider die de rechtse onvrede weet te bundelen.
Wel ziet Aoife Gallagher, die extreemrechtse activiteiten onderzoekt voor het Institute of Strategic Dialogue, dat het anti-immigratiesentiment online meer georganiseerd wordt.
"Nu zien we consistent - een paar keer per week - oproepen om migranten aan te vallen," vertelt ze. "We zien dat mensen migranten opwachten buiten de asielcentra, om ze te confronteren en te bedreigen. Dit geweld is nieuw voor Ierland, dat lange tijd juist positief stond tegenover migranten die het land binnenkwamen."
Huizencrisis
Gallagher zag de afgelopen jaren verschillende elementen samenkomen: prominente coronasceptici die na de pandemie en de komst van meer dan 100.000 Oekraïense vluchtelingen tegen immigratie begonnen te protesteren. De Ierse woningcrisis is koren op hun molen; ondanks het feit dat asielzoekers niet op dezelfde wachtlijsten staan als Ierse burgers, wordt het tekort aan huizen toch vaak toegeschreven aan de hoge immigratiecijfers.
De huizencrisis in Ierland is het hoofdthema bij de verkiezingen. Er is een schrijnend woningtekort en veel Ieren worden geconfronteerd met torenhoge prijzen. En dat terwijl Ierland op papier stinkend rijk is. Waar landen als het VK en Frankrijk worstelen met enorme tekorten op de begroting, heeft Ierland al drie jaar een begrotingsoverschot van vele miljarden.
Muzikant Martin Leahy reist wekelijks naar Dublin om zijn protestlied tegen de hoge huizenprijzen te laten horen:
Dankzij de lage belastingtarieven trekt Ierland internationale techgiganten en farmaceutische bedrijven aan, die de staatskas met miljarden euro's aan belastinginkomsten vullen. Maar niet alle inwoners profiteren daarvan. Het land mag dan rijk zijn, dat betekent niet dat het iedereen geluk en welvaart brengt. De verkiezingen staan vooral in het teken van de negatieve gevolgen, zoals de woningcrisis, de torenhoge prijzen en de groeipijnen die de snel groeiende economie met zich meebrengt.
Volgens Gallagher biedt dat vruchtbare grond voor anti-immigratieretoriek: "Je hebt situaties waarin Ieren niet in staat zijn om een huis te kopen, en waarin huren explosief stijgen. Naar asielzoekers wijzen die het land binnenkomen en voorrang krijgen, is een krachtig vertoog dat bij velen aanslaat - al is het feitelijk onjuist."
Ierland heeft zich lang tegen het anti-immigratiegeluid teweergesteld, maar nu verwacht Gallagher dat rechtse en nationalistische groepen terrein zullen winnen. Niet genoeg om te regeren - wel voldoende om een voet aan de grond te krijgen in de politiek.
