Maggie Smith was nooit tevreden over zichzelf, maar stoppen was 'geen optie'

• Petra Steenhoff

  redacteur Online

De Britse actrice Maggie Smith, die vandaag op 89-jarige leeftijd overleed, heeft een imposante acteercarrière achter de rug, zowel op het toneel als op de filmset. Toch kennen we haar vooral van haar acteerwerk van de laatste jaren.

Ze was de laatste decennia bekend in de rol van professor Anderling in de Harry Potter-films en als Lady Violet, de strenge, oudere dame met de ijskoude blik die dwars door je heenging in de televisiehit Downton Abbey.

Smith werd in de tweede helft van haar carrière vaak gecast voor dat soort rollen. Zelf had ze daar wel een verklaring voor. "Het is waar dat ik geen dwazen verdraag, maar zij tolereren mij ook niet en dan word ik stekelig. Misschien ben ik daarom best goed in het spelen van stekelige oudere dames."

Van de actrice was bekend dat ze nooit keek naar de series en films waar ze in speelde. Ze was namelijk nooit tevreden over haar acteerwerk en zag altijd dingen die ze beter had kunnen doen.

Aan stoppen met acteren wilde ze echter nooit denken. "Met pensioen gaan is geen optie, dat zie ik mezelf niet doen, dus ik zal wel doorgaan met personages als Violet of andere oude besjes."

De carrière van Maggie Smith in vogelvlucht:

Smith begon haar carrière in de jaren 50 in het theater. Na een studie aan de Oxford Playhouse School stond ze op het toneel in revues in Oxford en een paar jaar later ook in Londen.

Nadat haar werk was opgemerkt door een Amerikaanse impresario kon ze ook aan de slag op Broadway, waar ze in 1958 haar eerste grote rol kreeg in het misdaaddrama Nowhere to go. Die leverde haar een Britse film- en televisieprijs (BAFTA) voor aankomend talent op.

In 1963 trad ze toe tot het Britse National Theatre en een jaar later stond ze tegenover de legendarische acteur Laurence Olivier in Shakespeares Othello. De verfilming in dezelfde bezetting leverde haar weer een jaar later haar eerste Oscarnominatie op.

Het gouden beeldje kreeg ze toen niet, dat mocht ze in 1970 voor het eerst in ontvangst nemen voor haar titelrol in het drama The prime of miss Jean Brody waarin ze een idealistische lerares speelt met afwijkende lesmethoden. Deze rol leverde haar naast een Oscar ook een BAFTA-award op.

Haar tweede Oscar volgde in 1979 voor haar bijrol in California Suite, waarin ze een voor een Oscar genomineerde actrice speelt die ruzie maakt met haar man. Voor deze rol kreeg ze ook een Golden Globe.

In de daaropvolgende jaren werd ze nogmaals genomineerd voor een Oscar voor haar rol als de nerveuze en onhandige chaperone van een jong meisje dat een reis maakt door Italië in de romantische film A room with a view en voor haar rol als gravin in Gosford Park. Voor A room with a view kreeg ze wel een BAFTA-award en een Golden Globe uitgereikt.

Smith kreeg gedurende haar carriere nog twee BAFTA's voor beste actrice in A private function (1985) en The lonely passion of Judith Hearne (1989) en ontving in de jaren 90 twee speciale BAFTA's voor haar bijdrage aan het Britse toneel en de filmindustrie.

Smith kreeg verder een Tony Award voor beste actrice in het theaterstuk Lettice and Lovage (1990) en een speciale Laurence Olivier Award voor haar theaterwerk.

Grote bekendheid, maar naar eigen zeggen geen grote voldoening, kreeg ze door haar rol van de strenge maar rechtvaardige professor Minerva Anderling in de verfilmingen van JK Rowlings populaire boeken over de tovenaarsleerling Harry Potter (2001-2011).

"Ik ben heel dankbaar voor mijn werk in Harry Potter en Downton Abbey, maar het was niet wat ik bevredigend zou willen noemen. Ik had echt niet het gevoel dat ik daar aan het acteren was ", zei ze in 2019 in de Britse pers.

Toch bleef ze tot het eind meespelen in zowel Harry Potter en was ze als de strenge, vinnige gravin Violet van Grantham in alle seizoenen van het populaire kostuumdrama Downton Abbey te zien en in de film die een paar jaar later werd gemaakt.

Zelfs toen voor haar een moeilijke periode aanbrak toen ze borstkanker kreeg en overwon. Voor haar rol in Downton Abbey kreeg ze driemaal een Emmy Award en een Golden Globe.

Verder speelde ze vrij recent nog de strenge Mother Superior in de komische Sister-Act-films en de licht racistische Muriel Donnelly in het The best exotic Marigold hotel en het vervolg daarop.

In 1972 werd Smith benoemd tot Commandeur in de Orde van het Britse Rijk. In 1990 werd ze bevorderd tot Dame Commandeur in dezelfde orde waardoor ze zich, net als haar goede vriendin en actrice Judi Dench, Dame Maggie Smith mocht noemen.

Volgens andere acteurs wilde ze echter onder geen beding met als Dame aangesproken worden. "Maggie volstaat", zou ze altijd gezegd hebben.