'Brits bloedschandaal met duizenden doden had voorkomen kunnen worden'

Het bloedschandaal dat in de jaren 70 en 80 in Groot-Brittannië aan duizenden mensen het leven heeft gekost, had voorkomen kunnen worden. Dat stelt een commissie die zes jaar onderzoek heeft gedaan naar de zaak. De overheid en artsen hebben een reeks misstanden veroorzaakt, is de conclusie.

Het schandaal draait om besmette bloedproducten. Die kwamen vooral uit Amerika, waar verslaafden en gevangenen betaald kregen om bloed te doneren. Dat gaf hen een reden om infecties te verzwijgen.

Vervolgens werd het bloed niet goed gescreend en kwam het vooral in Groot-Brittannië terecht, maar ook in landen als de VS, Frankrijk en Nederland. Patiënten die het besmette bloed kregen toegediend, werden geïnfecteerd met dodelijke ziekten als hiv en hepatitis C.

Geen ongeluk

Een commissie heeft onderzocht waarom mensen besmette bloedproducten kregen, hoe de autoriteiten reageerden en of er sprake is geweest van een doofpot. De conclusie van onderzoeksvoorzitter Brian Langstaff is duidelijk. "Deze ramp was geen ongeluk. De infecties vonden plaats omdat artsen, bloeddiensten en opeenvolgende regeringen de veiligheid van de patiënt geen prioriteit gaven."

Tussen de 80 en 100 mensen liepen hiv op. Bijna 27.000 werden besmet met hepatitis C, vaak door het toedienen van bloed na een operatie of bevalling. Ongeveer 3000 mensen zijn overleden. Er werd niet gekeken naar methoden om de risico's te verminderen, concludeert de commissie. Langstaff noemt het "verbazingwekkend dat deze gebeurtenissen in Groot-Brittannië hebben kunnen plaatsvinden."

Onder de slachtoffers waren veel hemofilie-patiënten. Die moeten geregeld een behandeling ondergaan en zijn daarvoor afhankelijk van donorbloed.

Artsen waren laks als het om hepatitis C gaat, terwijl algemeen bekend was dat besmet bloed ernstige infecties kan veroorzaken. Ook werd traag gereageerd op de risico's van aids. Daarnaast werden patiënten voorgelogen over de risico's en laat geïnformeerd over een besmetting.

Denise en Colin verloren hun 10-jarige zoontje Lee door het bloedschandaal:

De hele affaire belandde in de doofpot en lang werd geen actie ondernomen. "Om geen gezichtsverlies te lijden en kosten te besparen", schrijft het rapport. Opeenvolgende regeringen lieten geen onderzoek uitvoeren.

Schadevergoeding

In Nederland is het aantal besmettingen geschat op 150. Dat is relatief laag, omdat een aantal ziekenhuizen tegen betaald donorbloed was. Nederlandse slachtoffers kregen in 1996 excuses en een schadevergoeding. Enkele tientallen van hen zijn nog in leven.

In Groot-Brittannië heeft het veel langer geduurd voordat er onderzoek kwam. Pas toen slachtoffers en nabestaanden druk zetten op de regering kwam er een landelijk onderzoek. Het rapport maakt de weg vrij voor schadevergoedingen.

In een eerste reactie spreekt premier Sunak over "een dag van schande voor de Britse staat, waarbij ministers, ambtenaren en mensen in de gezondheidszorg betrokken zijn." Hij heeft excuses aangeboden en zegt dat de uitkomsten van het onderzoek "het land op zijn grondvesten moeten doen schudden".