Uur in de rij voor exclusieve plaat: op Record Store Day gaan luisteraars los

• Maartje Geels

  redacteur Online

"Om 05.00 uur 's nachts stonden er al mensen voor de winkel, terwijl we om 09.00 uur opengaan", vertelt Jorn van der Linde van platenzaak Concerto in Amsterdam. "In de middag stonden er rijen van zeker 200 meter voor de deur."

Die rijen stonden er vandaag niet voor een grote artiest, maar voor Record Store Day. Op die dag worden wereldwijd tal van exclusieve langspeelplaten verkocht: van een plaat met unieke opnames van Taylor Swift tot een verzamelalbum van K3-hits.

Voor Van der Linde was het de drukste dag van het jaar. Zijn winkel in het centrum van de hoofdstad had er een dagtaak aan om de stromen bezoekers in goede banen te leiden. "Ik hoor van collega's dat het overal in het land harstikke druk was", vertelt Van der Linde. Vanwege het animo gold bij zijn winkel een maximum van één exemplaar per persoon. "Je wil voorkomen dat de voorraad meteen op is."

Rondom sommige releases ontstond voorafgaand al een hype: zo riep het Amerikaanse blad Variety Taylor Swifts The Long Pond Studio Sessions uit tot meest gewilde album van Record Store Day 2023. Van het album werden wereldwijd 115.000 exemplaren aangeboden: een exclusief aantal, vergeleken met de gebruikelijke verkoopaantallen van Swift.

Om 07.30 uur al voor de deur

Maaike Schneiders (29) uit Den Haag stond om 07.30 uur al voor de deur van boekhandel Paagman om een exemplaar te bemachtigen. "Ik heb strategisch nagedacht en ben expres naar een boekwinkel gegaan die ook platen verkoopt." Bij de grote platenzaken in Den Haag, zo vreesde ze, zou ze voor Swift achter het net vissen.

"Je kunt aan de mensen zien voor welke platen ze komen. Je voelt in de rij wel een soort concurrentie." Schneiders had geluk: "Ik had de één na laatste van Taylor Swift van die winkel." Haar backupplan was Doe Maar: speciaal voor Record Store Day gaf de befaamde Nederpopgroep de dubbel EP De Limmen Tapes uit.

Een van Schneiders' mede-enthousiastelingen stond wel voor niets vroeg op: zij kwam voor een speciale liveplaat van de Engelse band The 1975 en wist die niet te bemachtigen. "Daarvan waren er in Nederland vandaag maar honderd verkrijgbaar", reageert Van der Linde van Concerto.

Ziggo Dome-artiesten op plaat

Hij ziet de laatste jaren een toegenomen interesse in vinyl. "Sinds corona zien we steeds meer jonge mensen in de winkel." Tieners komen bijvoorbeeld in groten getale af op artiesten als Harry Styles en Yungblud. Maar ook onder twintigers is er veel interesse in platen.

"Tien, twintig jaar geleden kocht de vinylkoper vooral muziek van de 'dinosaurussen' in", vervolgt Van der Linde, verwijzend naar bijvoorbeeld U2 en The Rolling Stones. "Nu worden alle genres muziek op vinyl gekocht. Ook artiesten die in de Ziggo Dome staan verkopen we op plaat." Niet dat de jonge generatie alleen voor nieuwe artiesten komt, benadrukt de Concerto-baas: ook ABBA is bijvoorbeeld populair.

Op Record Store Day proberen winkeliers extra (jonge) klanten naar hun zaak te trekken met zogenoemde instores: korte, gratis optredens van artiesten. Veel winkels gaven vandaag daarnaast een single van de Nederlandse singer-songwriter Froukje weg bij een aankoop.

Recente cijfers van branchevereniging NVPI bevestigen het beeld dat Van der Linde schetst. De omzet van vinyl steeg vorig jaar met 30 procent naar een bedrag van 37 miljoen euro. "Het is een trend die we al jaren zien", reageert woordvoerder Eva de Vroome. De omzet is volgens de Vroome toegenomen omdat platen duurder zijn geworden, maar ook omdat er meer zijn verkocht.

Dat platen fiks duurder zijn geworden, ziet ook Van der Linde, die voor Concerto de inkopen doet. "Ik denk al een paar jaar dat de grens wel bereikt is, dat 30 euro zo'n beetje het maximum is wat een plaat waard is. Maar de nieuwe Taylor Swift kost bijvoorbeeld bijna 60 euro. Dat vind ik persoonlijk heel veel geld." Van der Linde schat dat de prijsverhoging in de afgelopen vier jaar zo'n 25 procent is geweest.

Deels heeft dat te maken met stijgende kosten aan de kant van de producenten: grondstof-, transport- en opslagkosten zijn toegenomen. Dat wordt doorberekend aan de koper. Maar volgens Van der Linde spelen platenmaatschappijen ook in op de toegenomen vraag door simpelweg meer voor het werk te vragen.

Schneiders kijkt terug op een geslaagde dag, zij had haar eerste keuze te pakken. En de onfortuinlijke fans? Die kunnen hun heil zoeken op sites als Ebay en Marktplaats, waar de eerste exemplaren van Swifts album al worden aangeboden, al zal menig fan daar vermoedelijk wel nog wat meer voor moeten sparen.