Al 25 jaar kijken South Park-makers hoe ver ze kunnen gaan
Of het nu gaat om religie, politiek, celebrity's, activisme of actualiteit: alles en iedereen krijgt ervanlangs in het Amerikaanse tv-programma South Park, dat dit weekend precies 25 jaar bestaat. "De makers spelen in het extreme met politiek incorrectheid of taboes", zegt fan Leander van Nieuwpoort.
De prijswinnende satirische animatieshow werd op 13 augustus 1997 voor het eerst uitgezonden op tv in de VS. De titel van de eerste aflevering, Cartman gets an anal probe (Cartman krijgt een anaalsonde), geeft een idee hoe grafisch en puberaal de grappen zijn, met name in de eerdere seizoenen. Maar onder die platheid zit volgens liefhebbers een extra laag waarin de samenleving een spiegel wordt voorgehouden.
Dankzij de minimalistische animaties duurt de productie van een aflevering ongeveer een week. Dat tempo verklaart volgens de 31-jarige Van Nieuwpoort waarom de show volgens hem na ruim 300 afleveringen nog zo relevant is.
'Gelijk aan de slag met actualiteit'
"Als je nieuwe afleveringen van bijvoorbeeld The Simpsons of Family Guy kijkt, die veel langer duren om te maken, dan zitten daar grappen in over dingen die een half jaar geleden zijn gebeurd. Dat is een groot verschil met South Park, dat gelijk aan de slag kan met recente gebeurtenissen."
In kwarteeuw tijd won de controversiële serie vier Emmy Awards. Maar naast lovende recensies was er ook veel ophef en kritiek. Religieuze organisaties, van scientology tot islam, schoten de persiflages vol grove bewoordingen soms in het verkeerde keelgat. De afleveringen waarin de profeet Mohammed te zien waren, of waarin dat aanvankelijk de bedoeling was, leidden tot bedreigingen aan het adres van de makers.
"Sommige mensen zeggen: 'Wow! Ik kan niet geloven dat ze zoiets belangrijks belachelijk maken.' En dat is precies waarom we ergens grappen over maken", zegt mede-bedenker Trey Parker tegen persbureau AP. Hij en Matt Stone vormen het brein achter de serie.
'Alles oké zo, China?
De manier waarop het tweetal doorgaans met kritiek omgaat, is door er nog een satirische grap bovenop te doen. Een voorbeeld daarvan is de reactie in 2019 op het verwijderen van referenties aan South Park op Chinese sociale media na een aflevering over zelfcensuur door westerse bedrijven.
Hier een fragment uit de aflevering die in China in de ban werd gedaan:
"Wij houden ook meer van geld dan van vrijheid en democratie. Lang leve de Grote Communistische Partij van China! Alles oké zo, China?", stond in de verklaring van Parker en Stone. Ook heeft het duo eens de campagne "#CancelSouthPark' in het leven geroepen, als persiflage op de zogenoemde cancelcultuur.
Van Nieuwpoort: "Matt en Trey willen kijken hoever ze kunnen gaan. Voor sommige mensen zijn ze echt te ver gegaan. Ik kan erom lachen, maar ik kan me voorstellen dat anderen zich er niet prettig bij voelen."
"Ik kijk het vanaf dat het in Nederland op tv kwam, op Net 5. Toen nam ik het nog op met een videoband", zegt Maarten Lemmens lachend. De 37-jarige uit Hoek van Holland is de oprichter en beheerder van een Nederlandse South Park-fanwebsite. "Het is supergrappig en nog steeds actueel. Zo werd vorig jaar de hele coronapandemie belachelijk gemaakt."
Een verschil met eerdere seizoenen is dat de afleveringen sinds enkele jaren vaker voortborduren op elkaar. "Vroeger waren het meer losstaande afleveringen", zegt Lemmens. "Ik vind het wel iets minder geworden, maar ik kijk nog steeds als er nieuwe afleveringen zijn.
Het pakt volgens Lemmens niet altijd even goed uit dat er nu een meer doorlopende verhaallijn is. Dat is het risico als een plotwending daadwerkelijk gevolgen heeft, vult van Van Nieuwpoort aan. Op die manier gaat een verhaallijn namelijk ook door als die niet zo sterk is.
Kijkwijzer aangepast
De Kijkwijzer heeft onlangs de leeftijdsclassificatie aangepast voor South Park. Na klachten over onder meer het taalgebruik geldt vanaf seizoen 20 het advies: kijken vanaf 12 jaar. Voor eerdere seizoenen was dat nog 6 jaar en ouder.
Liefhebber Lemmens begrijpt wel dat de leeftijd is verhoogd. "Het is geen show voor kinderen, meer voor volwassenen. Eigenlijk voor net-niet volwassenen, want de humor doet het erg goed bij 16-jarigen."
