Morgen is het precies twee jaar geleden dat Aleksandr Loekasjenko op controversiële wijze de Belarussische verkiezingsoverwinning claimde. Controversieel, want internationale waarnemers waren niet welkom en van tevoren liet hij een groot aantal politici, activisten en journalisten oppakken, waaronder zijn belangrijkste opponenten bij de verkiezingen. Nog steeds zitten er volgens mensenrechtenorganisatie Viasna 1262 politieke gevangenen vast.
Blogger Igor Losik is één van hen. In 2020 werd hij - enkele maanden voor de verkiezingen - opgepakt omdat hij een nieuwskanaal beheerde op berichtenapp Telegram. Sindsdien voert zijn vrouw Daria op social media onophoudelijk campagne voor zijn vrijlating. Zoals in een filmpje waarin ze Loekasjenko aanbiedt de plaats van haar man in te nemen. "Ik ga een Belarussische gevangenis in en neem de aanklachten tegen Igor over in ruil voor zijn vrijheid", zegt ze daarin. "Gooi er vooral nog wat aanklachten bovenop, zodat u er nog meer plezier in hebt."
Met haar videoberichten hoopt ze mensen in Belarus en daarbuiten te herinneren aan wat politieke gevangenen doormaken. "Het is niet veilig voor mensen om zich openlijk te uiten", zegt ze tegen Nieuwsuur. "Maar als wij anderen willen laten weten wat hier plaatsvindt, hoe onwettig het er hier aan toegaat, dan moet je je angst overwinnen en je laten horen."
Gemanipuleerde verkiezingen
Twee jaar geleden verenigde de oppositie zich rond de vrouw van één van de opgesloten politici: Svetlana Tichanovskaja. Volgens haar aanhang heeft zij de verkiezingen gewonnen. Zij moest vluchten, naar Litouwen, waar een groot deel van de oppositie nu woont en werkt.
In het proces tegen haar man werd ook een groot aantal bloggers, journalisten en activisten veroordeeld. Waaronder dus Igor, de man van Daria.
Vorig jaar, nog voordat het vonnis tegen Igor uitgesproken werd, sprak Nieuwsuur Daria ook al eens. "Ze zullen nooit toegeven dat iemand onschuldig is", zei ze toen. "Ik verwacht een zware straf, die oneerlijk en absurd zal zijn."
Aanvankelijk werd Igor opgepakt vanwege het organiseren van protesten. Nadat die aanklacht werd verzwaard, probeerde hij zelfmoord te plegen. Ook ging hij twee keer in hongerstaking.
In haar filmpjes op social media reageerde Daria op de hongerstaking van haar man:
Het proces tegen Igor vond plaats achter gesloten deuren. "Igor vertelde mij: In de vijf maanden dat mijn zaak nu loopt, heb ik m'n achternaam tijdens deze zogenaamde rechtszaak maar één keer gehoord", zegt Daria. "Tijdens de zitting kon hij gewoon gaan zitten puzzelen."
Igor werd uiteindelijk veroordeeld tot 15 jaar achter de tralies, die hij uitzit in een strafkamp. Later, in juni dit jaar, werd hij op de lijst van terroristen geplaatst.
Zo reageerde Daria op het vonnis:
Sindsdien reist ze regelmatig met voedselpakketten en foto's van hun dochter naar het strafkamp van haar man. Ze mag hem tweemaal per maand bezoeken.
"Om iedereen te laten weten dat de situatie nog steeds verschrikkelijk is moeten de Belarussen zelf meer hun best doen, zodat het onderwerp onderdrukking op de agenda blijft staan", zegt ze. "Want als iedereen blijft zwijgen, wordt vergeten wat er in augustus 2020 in Belarus is gebeurd."
Veel mensen rondom de Belarussische oppositie zijn inmiddels uit het land vertrokken. Ook Daria kreeg regelmatig een aanbod om met haar dochter het land te verlaten. "Maar m'n man is hier", zegt ze. "In een van mijn brieven heb ik geschreven dat ik liever de gevangenis in ga dan dat ik wegga. Want hem hier achterlaten, hem hier feitelijk alleen laten, dat kan ik niet."
In onderstaande video zie je hoe het eraan toegaat in Belarussische gevangenissen:
