'Forza mafia': zorgen om maffia-infiltratie bij lokale verkiezingen Sicilië

• Heleen D'Haens

  correspondent Italië

"Als ik machtig ben, worden jullie dat ook." Dat zei Pietro Polizzi, kandidaat bij de gemeenteraadsverkiezingen in de Siciliaanse hoofdstad Palermo, tegen de lokale bouwondernemer-annex-maffiabaas Agostino Sansone. In ruil voor de stemmen van diens achterban zou hij Sansone politieke gunsten verlenen nadat hij zou zijn verkozen.

Omdat het Siciliaanse Openbaar Ministerie het gesprek had afgeluisterd, werd zowel Polizzi als maffiabaas Sansone afgelopen week opgepakt op verdenking van politieke inmenging. Gisteren werd een tweede kandidaat opgepakt, die ook steun had gezocht bij een lokale boss.

De Palermitanen stemmen vandaag, net als miljoenen andere Italianen, voor een nieuwe burgemeester en een nieuwe gemeenteraad. Hoewel het OM in de afgelopen weken hard heeft gewerkt om infiltratie tegen te gaan, zijn de zorgen daarover allesbehalve van de baan.

Kandidaat na gevangenisstraf

Zo is er ook al wekenlang ophef over de kandidatuur van Salvatore Cuffaro (64), oud-gouverneur van Sicilië. Die werd in 2011 veroordeeld tot een celstraf van bijna vijf jaar omdat hij maffiosi had geholpen en op de hoogte had gehouden van onderzoeken die naar hen liepen.

Nu Cuffaro weer vrij is, vindt hij het zijn volste recht om opnieuw deel te nemen aan verkiezingen. "De Italiaanse grondwet zegt dat je, als je eenmaal je straf hebt uitgezeten, niet je hele leven gevangen blijft", verklaarde hij aan persbureau Reuters. Cuffaro werkte na zijn straf een tijd als vrijwilliger in Burundi in Centraal-Afrika en zegt zelf een nieuw mens te zijn. "Je hebt het recht en de plicht om verder te leven."

Antimaffia-activisten en openbaar aanklagers zijn dat niet met hem eens. "Doen alsof er niks gebeurd is, zelfs na zo'n straf, is alsof je de geschiedenis uitwist. Het is alsof je de politieke en morele verantwoordelijkheid uitwist", zei voormalig aanklager Gian Carlo Caselli daarover tegen Reuters.

30 jaar na moordaanslagen

Dat de Siciliaanse maffia cosa nostra nog steeds verweven is met het politieke bestel van Palermo, wordt duidelijk op een pijnlijk moment. Afgelopen maand werd in heel Italië de brute moord herdacht op de Siciliaanse onderzoeksrechters Giovanni Falcone en Paulo Borsellino, nu 30 jaar geleden. Beiden kwamen om door explosieven die geplaatst waren door de cosa nostra.

Sinds die tijd is er veel veranderd. Schietpartijen op klaarlichte dag zijn er nauwelijks meer. En toch is de cosa nostra niet weg. "Het lijkt misschien alsof de maffia verdwenen is, maar het tegenovergestelde is waar", schreef maffia-expert Roberto Saviano in een column voor de krant Corriere della Sera.

De georganiseerde criminaliteit heeft nu vooral economische belangen, legt hij uit: "Maffia vandaag betekent niet alleen afpersing, bedreiging, moord, drugs. De maffia vandaag, dat zijn bedrijven die worden leeggemaakt en opnieuw worden opgestart om geld wit te wassen. Ondernemers die worden afgetroefd omdat hun concurrenten illegaal winst maken. Grote werkzaamheden waarop wordt bespaard ten koste van burgers."

Verantwoordelijkheid van burgers

Veel van die burgers, ook in Palermo, verzetten zich tegen criminele inmenging in de stad. Om de banden tussen verkiesbare politici en maffiosi aan te klagen, hebben activisten in het centrum posters verspreid met de cynische boodschap Forza mafia, hup maffia.

Op een campagne-evenement van de linkse partij bracht Fiammetta Borsellino, dochter van de vermoorde onderzoeksrechter, de woorden van haar vader in herinnering: "Er zijn posities waarin een politicus niet eerlijk moet zijn alleen omdat een rechter dat heeft bevolen. In die posities moeten politici eerlijk zijn wanneer ze aantreden."

In een interview met de krant La Repubblica wees Borsellino de Palermitanen ook op hun eigen verantwoordelijkheid in de strijd tegen de maffia. "We hebben allemaal een toezichthoudende taak, ongeacht onze politieke voorkeur. We zijn allemaal verantwoordelijk. Met deze verkiezingen kan onze stad groeien en ontwikkelen, of juist een enorme stap achteruitzetten."