Fransen kiezen Macron of Le Pen, veel thuisblijvers én tegenstemmers verwacht
In Frankrijk zijn om 08.00 uur de stembureaus opengegaan voor de presidentsverkiezingen. In de peilingen lijkt president Macron op een veilige voorsprong te staan. Maar veel Franse kiezers beslissen pas op het laatste moment of ze stemmen en op wie.
Volgens de laatste peilingen, die vrijdagavond werden gepubliceerd, kan de zittende president rekenen op 57 procent van de stemmen. Zijn rivaal, de radicaal-rechtse Marine Le Pen, staat op 43 procent. Andere onderzoeken laten grofweg dezelfde scores zien.
Hier in Parijs werden de eerste stemmen uitgebracht:
Daardoor is het statistisch gezien bijna onmogelijk dat Le Pen nog wint, zei politicoloog Jérôme Fourquet vrijdag. "Ze moet dan aan zó veel voorwaarden voldoen: dat zien we volgens ons onderzoek nog niet gebeuren." Toch zijn er wel degelijk onzekerheden, zei ook Fourquet, die de verkiezingen spannend maken.
Allereerst wordt rekening gehouden met een zeer lage opkomst. Bij de eerste stemronde, op 10 april, bleef al 26 procent van de kiezers thuis: het hoogste percentage in 20 jaar. Een half miljoen mensen stemde ook nog eens blanco. Die stemmen zijn ongeldig, maar worden door kiezers vaak gebruikt om te laten zien dat ze wel wíllen stemmen, maar geen van de kandidaten steunen.
De Franse paradox
Onderzoeksbureau Odoxa meldde vrijdag dat 20 procent van de kiezers toen al zeker wist deze tweede ronde ook thuis te blijven. Dat cijfer zal nog oplopen, is de verwachting. Van degenen die wél wilden stemmen, zei 13 procent een ongeldige blanco stem te willen uitbrengen.
De cijfers zijn van belang. Hoe minder Fransen (geldig) stemmen, hoe moeilijker de uitslag is te voorspellen: een kleine groep kiezers kan dan voor grote veranderingen zorgen.
Bovendien is er zoiets als 'de Franse paradox': Macron en Le Pen wonnen de eerste ronde van de verkiezingen, en zijn dus de favorieten van de Fransen. Maar tegelijkertijd zijn het allebei kandidaten die veel afkeer en zelfs haat oproepen.
Veel mensen vinden Le Pen te extremistisch en zelfs gevaarlijk. En veel mensen vinden Macron te rechts en te arrogant. "Het is kiezen tussen cholera en de pest", was de afgelopen dagen vaak te horen.
NOS op 3 maakte deze video over de macht van Frankrijk en zijn president:
Odoxa vroeg de kiezers naar hun motivatie om vandaag te stemmen. Slechts 39 procent zei op een kandidaat te willen stemmen 'uit overtuiging'. 41 procent zei vooral te stemmen op de ene kandidaat om te voorkómen dat de andere kandidaat wordt gekozen.
En dat gaat niet altijd van harte. Vooral linkse kiezers vinden het moeilijk om op de liberale Macron te stemmen met als doel de rechts-radicale Le Pen tegen te houden.
"We stemmen met pijn in ons hart voor de ene kandidaat om nóg meer rampspoed met de ander te voorkomen", vatte hoofdredacteur Edwy Plenel van nieuwssite Mediapart het linkse sentiment samen. "Het is een stem met het hoofd en niet met het hart."
Die politieke worsteling stem je vóór iemand, stem je tégen iemand of stem je niet maakt het moeilijk om exact te voorspellen wat kiezers uiteindelijk echt doen in het stemhokje. Wat wel vaststaat: Frankrijk is een sterk verdeeld land.
Anti
De paradoxale haat-liefde-verhouding van de Fransen met zowel Macron als Le Pen leidt tot polarisatie. "Bij de vorige verkiezingen in 2017 was er een grote groep anti-Lepenisten. Maar nu is er voor het eerst ook een grote groep anti-Macronisten", zei onderzoeker Pascal Perrineau.
Die scherpe tegenstellingen werpen nu al, in combinatie met de verwachte lage opkomst, een schaduw over het komende presidentschap, wie er ook wint.
