Concrete afspraken over energieprijzen blijven uit op EU-top in Brussel

De Europese leiders hebben op de EU-top in Brussel nauwelijks concrete afspraken gemaakt over de aanpak van de torenhoge energieprijzen. De commissie gaat in opdracht van de leiders wel onderzoek doen naar een prijslimiet op de inkoop van gas. Ook willen de EU-lidstaten gezamenlijk gas gaan inkopen, maar wel op vrijwillige basis.

Het is nog niet duidelijk op welke manier de gezamenlijke gasinkoop precies zal gebeuren. Dat wordt de komende tijd uitgewerkt, zo bleek op de tweede en laatste dag van de top. Premier Rutte zei na afloop dat er geen simpele oplossing is voor het probleem van de hoge energieprijzen, omdat er "duizenden contracten en honderden partijen" bij de energiemarkt betrokken zijn.

Rutte zegt dat het wel even tijd zal kosten voor de Europese landen ook echt samen gas gaan inkopen en dat het ook vrijwillig zal zijn. Hij wijst erop dat de kennis over gasinkoop niet in Brussel zit, maar wel in afzonderlijke lidstaten, zoals Nederland.

"We hebben hele goede mensen vanuit de Gasunie, Gasterra en andere organisaties", zegt Rutte. "Wij zijn bereid die ten dienste te stellen. Dat zullen andere landen ook doen, maar dat kost tijd."

Marktmacht

Het voordeel van gezamenlijk gas inkopen is volgens Rutte dat Europese landen meer eisen kunnen stellen aan verkopers en dat daarmee de macht van de markt gebroken kan worden. Minder heil ziet de premier in een prijslimiet op gas, waarbij de Europese landen zeggen dat ze een maximumbedrag instellen voor de inkoop van gas.

"Ik wil ook dat het gas geleverd wordt", zegt Rutte daarover, die vreest dat Rusland bij een prijslimiet geen gas meer levert. "De voorstanders van dit plan denken dat Rusland wel móet leveren, omdat ze die gasleiding niet zomaar kunnen omleggen naar China. Maar je loopt risico's. Nederland aarzelt op dit punt heel erg." Ook onder meer Duitsland en Oostenrijk zien weinig in zo'n prijslimiet, terwijl er in Zuid-Europa positiever over wordt gedacht.

Commissievoorzitter Von der Leyen is juist positief over de uitkomst van de top. "In plaats van elkaar te overbieden en de prijzen op te drijven, bundelen we onze vraag", zei ze. De gezamenlijke inkoop van gas zou op eenzelfde manier moeten gebeuren als bij de Europese inkoop van coronavaccins.

Vullen gasopslagen

Rutte verwacht wel dat landen straks verplicht worden hun gasopslagen te vullen. Nederland telt relatief gezien veel gasopslagen. De vrees bestaat dat, mochten de gasprijzen weer dalen, Nederland veel duur gas in de grond heeft zitten.

"De afspraak is dat landen dan ook helemaal betalen wat het kost", zei Rutte. "Dan is afgesproken dat we de eerlijke prijs krijgen."

De EU-leiders spreken later nog over wat er gedaan moet worden met gasopslagen die afgelopen jaar niet genoeg gas op voorraad hadden. De commissie sprak afgelopen week nog over de optie om bedrijven te onteigenen.