VO-raad wil diploma-eis vervolgopleiding soms loslaten, vervolgopleidingen afwijzend

Leerlingen die hun vmbo-, havo- of vwo-diploma niet halen, zouden in sommige gevallen toch toegelaten moeten worden tot een vervolgopleiding op mbo, hbo of universiteit. Ze kunnen de ontbrekende vakken dan later inhalen. Daarvoor pleit de nieuwe voorzitter van de VO-raad, Henk Hagoort. De leervertraging die door corona is ontstaan, zowel op kennisgebied als sociaal-emotioneel, mag er niet toe leiden dat de schoolcarrière van kinderen mislukt, zegt hij in het AD. "Leerlingen hebben tijd en ruimte nodig om weer bij de les te komen."

Vorig jaar was deze versoepeling al mogelijk voor leerlingen die van mbo naar hbo gingen. Ze werden dan voorwaardelijk toegelaten. De uitgangspositie die leerlingen door corona hebben, zegt volgens Hagoort niets over wat ze als student kunnen bereiken. De VO-raad, de vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs, is met het ministerie van Onderwijs in overleg over de plannen.

Welke leerlingen voor de doorstroming zonder volledig examen in aanmerking komen, kunnen scholen zelf bepalen. "De mentor kan het advies geven dat ze het een leerling wel zien doen", zegt Hagoort in het NOS Radio 1 Journaal. "De mogelijkheid moet er in principe zijn."

Leerlingen staan niet 'aan'

Doordat leerlingen drie schooljaren lang gebukt gingen onder coronamaatregelen, staan ze niet meer 'aan', zegt Hagoort. Ze missen structuur en motivatie en hebben moeite zich te gedragen in een groep, waardoor docenten veel tijd kwijt zijn aan pedagogische aandacht. "Het risico bestaat dat deze leerlingen blijven zitten of zakken voor hun examen, daardoor nog verder gedemotiveerd raken en in een neerwaartse spiraal terechtkomen."

Hij is blij met het extra geld dat voor het herstel van het onderwijs is uitgetrokken, maar daarmee alleen kom je er niet. In het Nationaal Programma Onderwijs, dat nog wordt verlengd, is 6 miljard euro uitgetrokken voor het basis- en voortgezet onderwijs om leerachterstanden door corona aan te pakken.

De VO-raad denkt dat het nog wel een paar jaar zal duren voor alle leerlingen weer in het tempo meekunnen. Hagoort vindt dat hun prestaties de verantwoordelijkheid zijn van voortgezet onderwijs, vervolgopleidingen en overheid samen. De inhaalslag wordt nog bemoeilijkt door het personeelstekort in het onderwijs.

Bonusjaar

Een ander onconventioneel idee, naast het later inhalen van examenvakken, is dat sommige leerlingen een bonusjaar krijgen. Om te voorkomen dat leerlingen blijven zitten, zouden leerlingen die moeite hebben de draad weer op te pakken samen in een klas gezet kunnen worden, waar ze meer tijd krijgen. "Deze leerlingen gaan in het nieuwe schooljaar verder waar ze gebleven waren. Een deel van die leerlingen zal in dat jaar de vertraging inhalen en de opleiding volgens plan afronden. Een ander deel krijgt een zogenaamd bonusjaar om de opleiding af te ronden." Zo krijgen ze meer tijd en ruimte bij bijvoorbeeld de overgang van onder- naar bovenbouw.

Het kabinet besloot al in januari om ook dit jaar de examenregels te versoepelen. Kandidaten kunnen ervoor kiezen om een vak niet mee te laten tellen, er komt een extra herkansing en ze kunnen de examens spreiden over twee tijdvakken.

Geen goed plan

Koepelorganisatie Universiteiten van Nederland begrijpt de zorgen van de VO-raad, maar ziet niets in een voorwaardelijke toelating tot de universiteit. "Een voorwaardelijke toelating leidt ertoe dat de achterstand zich verder opstapelt. De studenten krijgen het dan nog zwaarder", zegt een woordvoerder.

"Je wil dat de juiste student op de juiste plek komt. Er zijn toelatingseisen, een vwo-diploma is vereist." Hij wijst erop dat het kabinet al versoepelingen heeft doorgevoerd in de examenregels en dat er via het Nationaal Onderwijs Programma maatregelen zijn genomen om de achterstanden weg te werken. "Die insteek van het kabinet lijkt ons de juiste manier."

Ook de Vereniging Hogescholen is niet enthousiast. "Een voorwaardelijke toelating tot het hbo lijkt ons geen goede zaak. Het is juist belangrijk dat middelbareschoolleerlingen hun schooltijd goed afronden en vervolgens met een schone lei kunnen beginnen aan hun beroepsopleiding op de hogeschool. We moeten er juist voor zorgen dat de achterstanden van de nieuwe studenten niet worden opgestapeld."

'Geen reparatieonderwijs'

De MBO Raad laat in een reactie weten het idee ook niet te steunen. Voorzitter Adnan Tekin: "Dat is echt een recept voor teleurstelling. Jongeren die een beroepsopleiding willen volgen, hebben een goede basis nodig om het gevraagde niveau aan te kunnen. Ontbreekt die, dan is het risico op bijvoorbeeld uitval groter."

Jongeren hebben al veel voor hun kiezen gekregen, zegt hij. "Juist de combinatie van geen volledig diploma omdat een paar vakken niet gehaald zijn en de sociaal-emotionele achterstand, maakt dat het extra belangrijk is deze leerlingen in een vertrouwde onderwijs-omgeving te laten bijkomen. Dat voorkomt teleurstellingen en het risico op uitval. De overstap naar het beroepsonderwijs is al een grote stap, die vraagt veel en een achterstand loop je niet zomaar in. Het mbo is ook geen reparatieonderwijs."