Rop Zoutberg
correspondent Spanje
Rop Zoutberg
correspondent Spanje
Het einde van de oorlog in Oekraïne is nog niet in zicht. Maar dat een oorlog ook vele jaren na afloop nog een grote rol in het dagelijks leven van mensen kan hebben, laat de nieuwste film van de Spaanse regisseur Pedro Almodóvar zien.
Madres paralelas gaat over de massagraven met vaak ongeïdentificeerde lichamen die na de Spaanse burgeroorlog achterbleven. De film volgt een modefotografe die een archeoloog benadert om het massagraf te openen waarin haar opa ligt. Ze wil dat het lichaam wordt opgegraven zodat het kan worden bijgezet in een familiegraf.
Almodóvar sprak tijdens de voorbereiding op de film veel nabestaanden van de vermisten uit de tijd van burgeroorlog en dictatuur. "Ze herhaalden keer op keer iets heel simpels: als we in dit leven niet samen konden zijn, laten we dat dan zijn in het hiernamaals", zegt de regisseur in een interview met Nieuwsuur.
"Dat is echt het enige dat die families vragen. Het gaat niet om wraak. Het gaat om het vinden van een waardige plek waar hun doden kunnen rusten. Waar die families kunnen bidden en bloemen naartoe kunnen brengen."
Morele schuld
Almodóvar wilde al langere tijd het verhaal van de massagraven verwerken in een film, vertelt hij. Al wilde hij nooit dat het daar alléén over ging. Het moest iets zijn dat met het leven van de hoofdrolspelers te maken had. Maar tot nu toe lukte dat niet.
"Madres paralelas is een verhaal over moederschap", zegt de regisseur. "Maar de film vertelt ook de geschiedenis van de vermisten tijdens en na de burgeroorlog. Het is het verhaal van een morele schuld die bij de Spanjaarden ligt. Die schuld moet worden ingelost. Zodat die geschiedenis voor eens en altijd wordt afgesloten."
Almodóvar vertelt hoe zijn vader als soldaat in de burgeroorlog meevocht, maar er nadien geen woord over sprak. "Steeds overheerste de angst dat je familie of je geliefden iets kon overkomen. Het trauma duurde zeker tot in de jaren tachtig."
De 85-jarige nabestaande Augustina Recio is aanwezig bij de opgraving van het massagraf waarin de botten van haar vader liggen:
Dictator Franco overleed na een lang ziekbed in 1975. "Het probleem is dat in de akkoorden die linkse en rechtse partijen na de dictatuur sloten, de massagraven niet werden genoemd", zegt Almodóvar. "Er werd opnieuw niet over gesproken."
In het buitenland vragen journalisten hem of die massagraven in Spanje echt bestaan, zegt hij. "Maar ook Spaanse jongeren weten bijna niets van die oorlogstijd. En het wordt er niet beter op nu radicaal-rechts in Spanje opnieuw in opmars is (de partij Vox, red.). Hun betoog zit vol leugens. Ze vertellen een versie van het verleden zoals die nooit gebeurde. Vox vertelt dat de Spaanse republiek de oorlog verklaarde, en spreekt met geen woord over de staatsgreep door de militairen van Franco."
Geboycot
Madres paralelas kreeg twee nominaties voor de Oscars van dit jaar, voor hoofdrolspeelster Penélope Cruz en componist Alberto Iglesias. Eerder kreeg Cruz op het filmfestival in Venetië de prijs voor beste actrice. Het zijn voor regisseur Almodóvar bitterzoete bekroningen op zijn werk: in Spanje werd zijn film minder goed ontvangen en zelfs geboycot door een deel van de bioscoopbezoekers, dat geen zin had in een film over de massagraven.
"Ik kreeg berichten van familieleden die me bedanken, maar dat zijn dus families van vermiste mensen", zegt de regisseur. "Anderen willen er liever niet over nadenken. Want op een of andere manier is Spanje nog altijd verdeeld."
"Maar door te ontkennen verdwijnen die massagraven niet. Als je kijkt naar het aantal vermisten zijn we het tweede land na Somalië. Daarom is het zo belangrijk dat jonge generaties wordt uitgelegd wat er gebeurde."
Dit interview werd afgenomen vóór de Russische invasie in Oekraïne.
