Omstreden Chinese camera's hangen overal in Nederland, ook bij ministeries
In ruim vijftig gemeenten in Nederland hangen camera's van de Chinese merken Hikvision en Dahua, blijkt uit onderzoek van de NOS. De merken zijn populair maar controversieel: de camera's zijn goed en niet duur, maar er zijn zorgen over spionage en mensenrechtenschendingen door de fabrikanten.
In Den Haag hangen volgens de gemeente zeker 134 camera's, ook bij gevoelige gebouwen: onder meer bij de ingang van het ministerie van Buitenlandse Zaken, waar dagelijks ambtenaren en buitenlandse diplomaten naar binnen en buiten lopen. Ook de gemeente Amsterdam heeft dergelijke camera's. Volgens onderzoeksplatform Follow the Money, dat vanochtend over de camera's publiceerde, gebruikt ook de politie in de hoofdstad ze.
De camera's van de twee Chinese merken zouden kunnen worden misbruikt door een mogelijk 'achterdeurtje' om mee te kijken, is de vrees. Dat kan zowel via de meegeleverde software van de fabrikanten, die soms wordt gebruikt, als door de ingebouwde software op de camera's zelf. Overigens is zo'n bewust ingebouwd achterdeurtje in de praktijk nooit aangetroffen.
Interessant voor inlichtingendiensten
"Het is interessant voor een buitenlandse inlichtingendienst om daar even mee te kijken wie er allemaal naar binnen loopt", zegt China-expert Ardi Bouwers.
Ook bij de ministeries van Financiën en een gebouw van het ministerie Binnenlandse Zaken hangen Hikvision-camera's, net als bij de Poolse ambassade. Ook op de route naar het Vredespaleis hangt er een; daar zit het Permanent Hof van Arbitrage, waar internationale conflicten worden uitgevochten.
In de Verenigde Staten mogen Hikvision- en Dahua-camera's bij federale overheidsgebouwen niet meer worden geïnstalleerd. Ook in andere landen liggen de populaire fabrikanten onder vuur uit vrees voor spionage.
Gegevens delen met Chinese overheid
"Elk bedrijf in China moet gegevens delen met de regering", zegt Casper Wits van de Universiteit Leiden, waar hij onderzoek doet naar Oost-Azië. "En het kan best zijn dat China nu geen interesse heeft in die beelden, maar over vijf jaar wel."
En dat is volgens hoogleraar computerbeveiliging Bart Jacobs een risico. "Als er nu geen achterdeurtje in de software zit, wil dat niet zeggen dat hij er niet in gestopt kan worden", zegt hij. "Die zou de fabrikant bijvoorbeeld met een software-update kunnen toevoegen."
Volgens inlichtingendienst AIVD heeft China een "offensief cyberprogramma" gericht op Nederland. Op het gebied van economische spionage is het land zelfs de "grootste bedreiging" voor Nederland, concludeerde de dienst in zijn laatste jaarverslag.
Naast het meekijken via camera's is ook computerspionage een probleem: een camera is ook een computer, en via die camera zouden kwaadwillenden bijvoorbeeld een overheidsnetwerk kunnen betreden.
In enkele gemeenten offline
Niet alleen in Den Haag hangen de bewuste camera's, onder meer Lelystad, Zoetermeer en Schiedam zeggen de camera's van een van de Chinese fabrikanten te gebruiken. Tien gemeentes hebben besloten de camera's uit te faseren of denken daar momenteel over na, maar in de rest van de gemeentes is dat op dit moment niet aan de orde.
"De camera's van Hikvision die we momenteel gebruiken, opereren geheel offline", schrijft de gemeente Zoetermeer aan de NOS. Er is dus geen "koppeling met het netwerk".
Maar daarmee gaat de gemeente voorbij aan andere zorgen die over de fabrikanten leven: dat hun technologie wordt gebruikt in de Chinese regio Xinjiang, waar de Oeigoerse bevolking wordt onderdrukt. Dat geldt voor zowel de camera's van Hikvision als van Dahua. Volgens internationale mensenrechtenorganisaties pleegt China misdaden tegen de menselijkheid in Xinjiang.
Hikvision- en Dahua-apparatuur zou er worden ingezet om de bevolking te volgen, bijvoorbeeld in strafkampen en in moskeeën. "Nederland heeft een grote Oeigoerse gemeenschap", zegt Wits. "Hoe denk je dat zij zich voelen als ze door Nederland lopen en daar de technologie zien die in China wordt gebruikt om hun familie te onderdrukken?"
Eerder besloot het Europarlement om camera's van HIkvision onder meer om die reden in de ban te doen, naast zorgen over spionage. Europarlementariër Wolters sprak van een "voorbeeldfunctie" voor het Europarlement.
Volgens insiders in de beveiligingsindustrie zijn veel gemeentes zich niet bewust van de gevoeligheid. "Gemeentes letten vooral op kosten", zegt iemand die lange tijd Hikvision-producten aan onder meer overheden verkocht, en nog steeds in de industrie werkt. "Ze zijn hier echt niet mee bezig."
