Afscheid van Kistemaker (81), de 'laatste culttrainer van Nederland'

"O, die herken je zo." Trainer Simon Kistemaker kan de man die op zoek was naar De Graafschap-voorzitter Anton van Kooten, tevens eigenaar van een slagerij, wel helpen. "Hij is het enige varken met een hoed op."

Die typering valt niet helemaal in goede aarde bij de preses in kwestie, die naar verluidt een paar maanden niet meer met de coach praat.

Het tekent de op 81-jarige leeftijd overleden Kistemaker. De geboren IJmuidenaar, die met name in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw furore maakte in het betaald voetbal, gold als een kleurrijk man die nooit een blad voor de mond nam.

Vroegtijdig einde

Op zijn zeventiende debuteert stopperspil Kistemaker bij Stormvogels - de voorloper van Telstar - in het betaalde voetbal, maar een blessure maakt een vroegtijdig einde aan zijn profambities als speler.

Hij richt zich vervolgens op het trainersvak en is nog maar 27 als hij eind jaren zestig zijn A-diploma haalt.

Hij heeft al tal van amateurploegen onder zijn hoede gehad als halverwege de jaren zeventig Anderlecht naar zijn hand dingt. De Belgische topclub vangt echter bot, omdat Kistemaker voor zijn ernstig zieke vrouw wil kunnen blijven zorgen. Anneke overlijdt in 1976.

Pas jaren later, in 1982, zet hij alsnog zijn eerste schreden op het professionele trainerspad. Hij gaat in Australië aan de slag bij Brisbane Lions.

George Best

Down Under kan hij zowaar enkele duels beschikken over voetballegende George Best, die in zijn nadagen vijf wedstrijden als gastspeler mag meedoen.

"Geen spoortje van kapsones, viel me meteen op", verhaalt Kistemaker later over zijn ervaring met de Noord-Ier. "Maar elke keer als hij op de training werd afgeknepen, riep hij 'fucking German!'. Haha."

Terug in Nederland komt hij halverwege het seizoen terecht bij FC Volendam, dat hij in 1984 voor degradatie uit de eredivisie weet te behoeden. Daarna volgt een hele rits aan clubs, waar 'De Kist' met wisselend succes werkt.

Hij loodst DS'79, het huidige FC Dordrecht, via de nacompetitie naar de eredivisie, wordt in 1991 met De Graafschap ongeslagen kampioen in de eerste divisie en leidt het Amsterdamse Türkiyemspor in 2006 naar de nationale titel bij de zondagamateurs.

Porno in spelersbus

Kistemaker geldt als het schoolvoorbeeld van de no-nonsensetrainer. De mouwen opstropen en de beuk erin. Dat werk. Hij schuwt harde, grove taal niet, bij voorkeur gelardeerd met een flinke dosis humor.

Die recht-voor-z'n-raap-aanpak blijkt zeer aan te slaan bij zijn spelers, ook bij de zogenaamd 'lastige types'. "Als je eerlijk bent, kun je keihard zijn", begrijpt de Noord-Hollander.

Tot in de bus onderweg naar uitwedstrijden houdt hij zijn onorthodoxe werkwijze vol. "Ik zette af en toe gewoon porno op en zei dan halverwege tegen mijn spelers: als jullie drie punten pakken, krijg je de rest te zien."

Het lijkt uitgesloten dat Ajax-coach Erik ten Hag die methode ooit van stal zal halen, maar als speler van De Graafschap merkt hij wel wat Kistemaker teweeg brengt. "Als iemand in staat is om jongens voor elkaar te laten werken, dan is hij het wel", heeft Ten Hag zich ooit laten ontvallen.

Achterlijke fluitketels

Zijn rappe tong en vrijgevochten gedrag leveren hem de cultstatus op. De fans lopen met hem weg. Bestuurders zijn er minder van gecharmeerd, niet in de laatste plaats omdat ze het regelmatig zelf moeten ontgelden. Zo maakt hij de leiding van zijn toenmalige club FC Utrecht uit voor 'achterlijke fluitketels'.

Het is niet onwaarschijnlijk dat dergelijke uitspraken Kistemaker, wiens kwaliteiten en kennis van zaken niet in twijfel worden getrokken, een plek bij een club in de Nederlandse top hebben gekost. Al is het de vraag of hij daar met zijn karakter wel optimaal zou gedijen.

In Doetinchem wordt hij in ieder geval sinds zijn succes met De Graafschap op handen gedragen. Die waardering komt in 2016 tot uiting met het erelidmaatschap bij de Superboeren. Later dat jaar verschijnt bovendien een biografie, met de niets verhullende titel 'De Kist, laatste culttrainer van Nederland'.

Hersentumor

Fysiek heeft Kistemaker het flink te verduren gehad. In 2009 bereikt hem een eerste onheilstijding: er wordt een hersentumor bij hem gevonden. Opereren is te riskant, maar 36 bestralingen blijken soelaas te bieden.

De revalidatie - hij moet opnieuw leren lopen - gaat gepaard met veel gevloek. "Als een oefening niet lukte, schold ik de hele boel bij elkaar. Heel veel mensen wilden niet meer met mij werken. Maar het was pure frustratie."

Eenmaal hersteld doemt prostaatkanker op. Opnieuw komt Kistemaker dankzij de nodige bestralingen en chemokuren met de schrik vrij. "Ik leef in geschonken tijd", beseft hij alles achter de rug is.

Hartproblemen leiden vervolgens begin 2019 tot een zware en riskante operatie. Die komt hij goed door, maar het leed is nog niet geleden. Er wordt darmkanker bij hem geconstateerd en in 2020 overlijdt na een kort ziekbed zijn tweede vrouw Thea.

Kistemaker gaat door een donkere periode. "Mijn lichaam was op, mijn geest gebroken", liet hij aan het eind van dat jaar optekenen. "De spirit in mij was weg. Een rare gewaarwording, want dat was vroeger juist mijn handelsmerk."

Hij krabbelt, aangemoedigd door zijn kinderen, voetbalvrienden en De Graafschap-supporters en niet in de laatste plaats de herinnering aan zijn vrouw, toch even weer op. Totdat de ruwe bolster, blanke pit toch niet het eeuwige leven blijkt te hebben.