Nieuwe EU-wet tegen belastingontwijking: mijlpaal of mager stapje vooruit?

Grote multinationals moeten verplicht openbaar maken hoeveel belasting ze betalen in EU-landen en landen die door de EU als belastingparadijs zijn bestempeld. Dat is het gevolg van een wet die het Europees Parlement vandaag heeft aangenomen.

De wet wordt door het parlement gezien als een mijlpaal op het gebied van transparantie. Zodra de maatregelen in gaan krijgen belastingdiensten en het grote publiek beter inzicht in de fiscale handel en wandel van multinationals. Hierdoor is het makkelijker om belastingontwijking te openbaren en aan te pakken.

Maatschappelijke organisaties zijn minder enthousiast, ze vinden de uiteindelijke wet tegenvallen. "Dit is een stapje in de goede richting, maar wel een mager stapje", zegt Arnold Merkies van Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO), dat veel onderzoek doet naar belastingontwijking.

Zwarte lijst

De stemming in het Europees Parlement was de laatste stap in een wetgevingsproces dat vijf jaar duurde. Volgens het parlement werd het opgehouden "door het getreuzel van sommige regeringen". In juni werd een akkoord bereikt met alle lidstaten waardoor de wet vandaag aangenomen kon worden.

Lidstaten hebben tot midden 2024 om de Europese wet door te voeren in nationale wetgeving.

Het gevolg van de nieuwe wet is dat multinationals, en hun dochterondernemingen, met een omzet van meer dan 750 miljoen euro open moeten zijn hoeveel belasting ze betalen in welk EU-land. Daarnaast moeten ze openbaar maken hoeveel ze betalen in landen die op de zwarte of grijze EU-lijst van belastingparadijzen staan.

Kritiek

Via een amendement probeerde de Europese fractie LEFT (waar de Partij voor de Dieren onderdeel van is) nog om de verplichte openbaarheid voor alle landen ter wereld te laten gelden als een multinational activiteiten in de EU heeft. Dit amendement haalde het niet.

"Driekwart van de activiteiten van multinationals vallen er nu toch buiten", zegt Merkies van SOMO. Het steekt met name dat het nu niet te zien is hoeveel Europese multinationals betalen in ontwikkelingslanden. "Die landen trekken toch vaak aan het kortste eind."

Bovendien is er op deze manier nog steeds nauwelijks zicht op de belastingafdrachten in belastingparadijzen. De zwarte en grijze lijst van de EU worden namelijk steeds kleiner. Bekende belastingparadijzen als de Kaaimaneilanden, de Britse Maagdeneilanden en Zwitserland verdwenen afgelopen jaren van de lijsten. Merkies: "Eigenlijk bevat de lijst geen van de belangrijkste paradijzen meer."