Verkrachting door medegevangenen in opdracht van het personeel. Chantage met videomateriaal. En zelfs moord. Uit een schijf met 100 gigabyte aan videobeelden blijkt hoe het er aan toe gaat in een Russische gevangenis. Nieuwsuur spreekt de klokkenluider die de beelden naar buiten bracht.
Een tijd zat hij er zelf, en ook hij werd slachtoffer van mishandeling. Nu is Sergej Saveljev vrij, en zit hij in Frankrijk, ondergedoken voor de Russische autoriteiten. Inmiddels staat hij op een Russische lijst met gezochte criminelen, meldt Reuters.
'Ze willen je wilskracht breken'
Het materiaal bestaat volgens Sergej uit meer dan duizend video's vanuit de gevangenissen. Of de beelden van Sergej authentiek zijn is voor Nieuwsuur niet vast te stellen. Wel is bekend dat de autoriteiten vlak na het verschijnen van de video een onderzoek instelden. Ook werd de directeur van de instelling ontslagen, samen met zijn assistent en twee vaste medewerkers.
Klokkenluider Sergej werd tijdens zijn internering in het gevangenisziekenhuis ingezet bij het archiveren en sorteren van documenten en video's. En daar krijgt hij toegang tot de videoregistraties van de mishandelingen. Ook kon hij beelden uit andere gevangenissen downloaden.
Sergej vertelt tegen Nieuwsuur hoe ze in de gevangenis "je wil breken" met hevige mishandelingen:
Volgens Sergej worden de mishandelingen niet uitgevoerd door de medewerkers, maar door de gevangenen zelf, zogenaamde 'bewerkers', die "het werk moeten opknappen".
"Er komt een bevel van bovenaf, uit het ziekenhuis, van de directie of van de veiligheidsdienst", zegt Sergej. "En die laten weten dat een gevangene een speciale 'behandeling' moet krijgen."
Videobeelden van chantage
Maar waarom worden die martelingen allemaal opgenomen?
"Ten eerste om de directie, die het bevel heeft gegeven, deze martelingen en mishandelingen te laten zien als bewijs", zegt Sergej. "Zo van: kijk, we hebben alles gedaan. Hij is gebroken en mentaal kapot."
De beelden worden ook gebruikt om de slachtoffers te chanteren. "Ze gebruiken het als: kijk, wij hebben hier een video-opname van jou waarin je seksueel misbruikt wordt. Nu moet je doen wat wij zeggen of je gaat naar de laagste kaste van de gevangenis. Dan wordt de rest van je gevangenisstraf een hel."
Sergej wist wel dat er in Russische gevangenissen werd gemarteld en mishandeld werd, maar werd pas doordrongen van hoe erg het was toen hij zelf zag. "Iets horen is iets anders dan het zien", zegt hij tegen Nieuwsuur. "Het is ontmoedigend en angstaanjagend. Toen kreeg ik sterk het gevoel dat het noodzakelijk was om daarover te vertellen."
'Een held'
De beelden van de mishandelingen werden gepubliceerd door Vladimir Osetskin, de leider van Gulagu.net. Osetskin heeft een actiegroep opgezet en hij documenteert nu al jaren alle misstanden. "Het zijn angstaanjagende opnames. Nog erger is dat het nog altijd aan de orde is in de gevangenissen."
Volgens Osetskin worden gevangenen met de verkrachtingsbeelden gechanteerd, "Na de seksuele mishandelingen gaan ze automatisch naar de laagste kaste van vernederden". Ze worden volgens Osetskin dan ingezet voor de vuile klusjes of als seksslaaf.
Osetsjkin denkt dat de wanpraktijken ook voor veel medewerkers heftig zijn om terug te zien. Zij zouden volgens hem vooral meewerken aan het systeem van geweld omdat ze geen andere keuze hebben.
Sergej beaamt dat: "Als ze dat bevel weigeren uit te voeren, wordt hetzelfde met hen gedaan. Daarom hebben ze geen andere keuze."
Het openbaar maken van wat daar gebeurt is volgens Sergej de enige manier om er iets aan te kunnen doen. "De grootste angst van het gevangenissysteem is dat het op een dag openbaar wordt gemaakt", zegt hij. "Daarom is wat we nu doen zo belangrijk. Dat we er niet alleen in Rusland over praten, maar over de hele wereld."
Als ze het bevel weigeren uit te voeren, wordt hetzelfde met hen gedaan.
Osetskin prijst Sergej omdat hij het aandurfde de beelden naar het grote publiek te brengen.
"Dit is een heldendaad", zegt hij. "Het is heldhaftig. Niemand anders heeft gedaan wat hij heeft gedaan. Een jongeman heeft z'n leven geriskeerd om bewijs te verzamelen en met de wereld te delen. Dat is heel belangrijk."
Sergej heeft twee jaar lang de video's verzameld. Hij vreesde voor zijn leven, als ze hem zouden betrappen wist hij wat zijn lot zou zijn. "Dan kom ik nooit meer vrij", zegt hij. "Dan word ik daar vermoord."
