De vriend die in de rook verdween toen hij het cadeautje voor zijn verloofde pakte
Terugdenkend aan die fatale ochtend van 28 september 1971 wordt het stil aan de andere kant van de lijn. Dan klinkt een snik. En nog een. De schrik, de angst, de pijn en het verdriet gaan niet meer weg bij Wolfgang Schmidt.
"Het komt steeds weer boven", zegt hij dan. "Zeker nu."
Nu is precies vijftig jaar na dato. De verwoestende brand in Hotel 't Silveren Seepaerd in Eindhoven was een nationale ramp en ook een tragedie voor de voetballers van HFC Chemie, dan tegenstander van PSV in de UEFA Cup. Eén speler van de Oost-Duitse club liet die ochtend het leven, net als acht anderen. Zestien gasten raakten gewond.
Het heeft wel enige jaren geduurd om onszelf te hervinden. Sommigen konden echt niet meer verder. Het verval was onvermijdelijk.
Chemie Halle was tot begin jaren zeventig vooral een bescheiden middenmoter in de DDR-Oberliga, de hoogste divisie van het voormalige Oost-Duitsland. Mede dankzij de opkomst van een nieuwe generatie talentvolle spelers, die in 1969 Oost-Duits juniorenkampioen waren geworden, kende de club een sterk begin van het decennium.
Met de derde plaats achter Dynamo Dresden en Carl Zeiss Jena plaatste Chemie zich voor de eerste editie van de UEFA Cup, de opvolger van de Jaarbeursstedenbeker. Daarin was het PSV van trainer Kurt Linder en spelers als Jan van Beveren, Willy van der Kuijlen en Guus Hiddink de tegenstander.
De heenwedstrijd in een met 35.000 toeschouwers volgepakt Kurt-Wabbel-Stadion was in een 0-0 gelijkspel geëindigd. De return zou worden gespeeld op neutraal terrein in de Vliert in Den Bosch, vanwege een UEFA-straf voor PSV vanwege het gooien van een bierblikje op een grensrechter in het duel met Real Madrid het seizoen ervoor.
Wolfgang Schmidt was een van de grootste talenten van de club. Met negentien doelpunten was hij topscorer van de junioren-Oberliga geworden en met negentien jaar een van de jonkies in de groep. Wolfgang Hoffmann was een andere belofte, iets ouder, 21 jaar.
Samen op het voetbalinternaat
Schmidt en Hoffmann hadden samen op het voetbalinternaat van de club gezeten. Ze waren buren geweest, met hun kamers naast elkaar. "We hadden een zeer goede verstandhouding", zegt Schmidt. "Hij was meer dan een teamgenoot. Hij was een vriend. Zijn verloofde kende ik ook goed."
Hoffmann zou aanvankelijk helemaal niet met de selectie naar Eindhoven reizen, maar omdat spits Werner Peter om politieke redenen thuis moest blijven, mocht Hoffmann mee. De Oost-Duitse autoriteiten vermoedden bij aanvaller Peter vluchtgevaar, vanwege familieconnecties in het westen.
Het Oost-Duitse gezelschap verbleef voor de terugwedstrijd in 't Silveren Seepaerd aan het Stationsplein. Het was druk. Zo sliepen er ook meerdere artsen, die deelnamen aan een medisch congres. De voetballers hadden na aankomst in Nederland eerst in Den Bosch getraind en kwamen pas laat aan in het hotel.
De nacht was te kort. Vroeg in de ochtend klonk het geluid van brekend glas. In het restaurantgedeelte was brand ontstaan en in korte tijd vatte een groot deel van het hotel vlam. Het was een tijd zonder verplichte ontruimingsprocedure, zonder brandalarm en met te weinig brandblussers.
Diep respect dat een grote club als PSV dit doet en ons niet is vergeten.
Om 5.37 uur kreeg de alarmcentrale van de brandweer de brandmelding binnen en drie minuten later was de brandweer ter plaatse. Uit diverse hotelkamers kringelde toen al rook. Mensen sprongen naar beneden om hun leven te redden. Soms liep dat verkeerd af. Op de stoep voor het hotel lagen twee doden en vier gewonden.
De voetballers zetten binnen een reddingsoperatie op touw en probeerden zoveel mogelijk andere gasten te waarschuwen en te helpen. Het platte dak van de keuken aan de achterkant van het hotel bood voor sommigen uitkomst. Ook veel voetballers vonden daar een weg naar buiten, via lakens of aan elkaar geknoopte voetbalshirts.
"We hadden het geluk dat we atleten waren", zegt Schmidt. "We zaten fysiek goed in elkaar. Een arts van zestig kon dat niet. Voor hen was het nog zwaarder. Sommigen durfden niet te springen, wat eigenlijk wel verstandig was. Ze hadden er de kracht niet voor."
Veilig op het keukendak
Ook enkele voetballers raakten zwaargewond. Klaus Urbanczyk was na eerst anderen te hebben geholpen van de derde verdieping naar beneden gesprongen op de gespannen lakens beneden. Hij raakte daarbij zwaargewond.
Wolfgang Hoffmann was al in veiligheid op het keukendak, maar ging terug om wat spullen te halen, een cadeautje voor zijn verloofde onder meer.
Weer is het stil aan de andere kant van de lijn. "Dat had hij niet moeten doen", mijmert Schmidt. "Heel tragisch." Hoffmann keerde niet meer levend terug.
Kijk hieronder naar Eindsignaal in Studio Voetbal over Wolfgang Hoffmann. Door Frank Heinen.
In totaal kwamen 11 van de 89 aanwezige personen in het hotel om het leven. Na ongeveer twee uur had de brandweer de brand onder controle. Het hotel was toen compleet verwoest. Zes jaar later verrees op die plek het appartementencomplex Residentie Seepaerdstad.
Chemie Halle keerde twee dagen later terug naar Oost-Duitsland. De gewonden bleven langer achter in het ziekenhuis. "Als team waren we aangeslagen", zegt Schmidt. "Het heeft wel enige jaren geduurd om onszelf te hervinden. Sommigen konden echt niet meer verder. Het verval was onvermijdelijk."
Herdenking in 2006
De wedstrijd tegen PSV werd niet meer gespeeld. Chemie Halle trok zich direct terug uit de UEFA Cup. Pas in 2006, 35 jaar na dato, stonden beide teams opnieuw tegenover elkaar in een memorial-wedstrijd in Halle. PSV werd toen getraind door Hiddink.
"Ik heb nog gelachen met Hiddink", zegt de nu 69-jarige Schmidt. "Hij was in 1971 mijn directe tegenstander."
Namens de NOS maakte Marcel Goedhart rondom die wedstrijd een reportage. Hij sprak met onder anderen Klaus Urbanczyk, teamgenoot Günter Riedl en Otto Hoffmann, de vader van Wolfgang Hoffmann. Kijk hieronder naar de reportage van toen.
Met de inmiddels 81-jarige Urbanczyk gaat het nog steeds goed. De vader van Hoffmann is overleden en Riedl lijdt aan Alzheimer. "Hij lacht wel naar me, maar herkent me niet meer", zegt Schmidt.
Voor eeuwig
Dinsdagmiddag wordt een gedenksteen in een muur van het stadion van Hallescher FC, de huidige naam van de club die uitkomt op het derde Duitse niveau, onthuld. Meerdere oud-spelers zullen elkaar weer zien. Schmidt houdt er een toespraak.
"Die gedenksteen betekent heel veel", zegt Schmidt. "Het is voor eeuwig. Voor eeuwig zullen voetbalgeneraties zien dat er droevige tijden waren. Dat is goed om over na te denken. Eén speler heeft zijn leven gelaten voor de club. Dat mogen we niet vergeten."
In 2006 kregen de spelers van Chemie Halle van 1971 allemaal een PSV-shirt van Hiddink en was er naast de wedstrijd een mooi samenzijn. Dat PSV ook nu weer een delegatie naar Duitsland stuurt, doet Schmidt en zijn teamgenoten goed.
"Diep respect dat een grote club als PSV dit doet en ons niet is vergeten", zegt Schmidt.
Weer is het even stil aan de andere kant van de lijn.
